Ата-анасын қарттар үйіне тапсырғандарға мәжбүрлі өтемақы төлету керек пе?

Ирак ЕЛЕКЕЕВ, Мәжіліс депутаты:
– Соңғы кездері жағдайы бола тұра ата-анасын қарттар үйіне тапсыратындар көп кездесуде. Сондықтан олардың балаларына мәжбүрлі өтемақы төлету – өте дұрыс шешім. Негізі, бұл мәселе заңда қарастырылған. Ата-анасы ата-аналық міндетін атқарғанымен, кейін баласы ата-анасын қарттар үйіне тапсырған жағдайда баласына өтемақы төлету жан-жақты жазылған. Заңның бұл талабы – өте керек нәрсе. Алайда іс жүзінде бұл талап көбінесе орындала бермейді. Себебі ата-анасы көп жағдайда «іштен шыққан шұбар жыланының» үстінен талап-арыз бермейді. Олардың құқын қорғайтын қорғаушылары да жоқ. Сонымен, «жабулы қазан жабулы» күйінде қала береді. Заңның орындалмай отырғаны­ның бір себебі – осы. Айта кетер жайт – алдағы уақытта тиісті орындар заңның өз күшінде жұмыс істеуіне атсалысып, өтемақының мәжбүрлі түрде өндірілуіне мүдделілік танытса екен.

Аманхан ӘЛІМ, ақын:
– Ата-анасын қарттар үйіне тапсырғандарға мәжбүр­лі түрде өтемақы төлетуді толығымен қолдаймын. Өйткені ата-анасын қарттар үйіне тапсыру – қазақ менталитетіне жат нәрсе. Қазақ ежелден ұл-қызына арқа сүйеген. «Ата-ананың ақ сүтін ақтау» деген де ұғым бар. Осынау ақ сүтін ақтамағандарды қандай жазаға тартса да жарасады. Заман ағымына ілесіп, «жаһандануға қол жеткіздік»  деп, халқымыздың тамаша ұлттық қасиеттері­нен айырылып барамыз. Бұған түрлі жолдармен тыйым салу керек. Хадисте де «анаңды Меккеге үш рет арқалап барсаң да, борышыңды өтей алмайсың», «Алланың көңілінен шығу үшін, алдымен, ата-анаңның көңілін тап» деген сөздер бар. Адами моральдық қарым-қатынас, діни ұстаным бойынша да мұндай нәрселердің орын алуына жол жоқ. Сондықтан заң жүзінде де шектеулер болғаны жөн.

Кәрібай ТАСШАБАЕВ, заңгер:
– Заң алдында ата-ана өмірге әкелген балаларын бағып-қағуға міндетті. Ендеше, бала да ата-анасын қартайған шағында бағып, өмірден өткен жағдайда арулап жерлеуі тиіс. Алайда соңғы кездері безбүйрек балалардың кесірінен қартайған шағында қарттар үйінен табылатын қарттарымыздың қатары көбейіп барады. Сондықтан өз басым ата-анасын қарттар үйіне тапсырғандарға мәжбүрлі түрде өтемақы төлетуді қолдаймын. Бұл мәжбүрлі өтемақы, біріншіден, қарттарға көмек болса, екінші жағынан, безбүйрек балалардың азаюына көмектесер еді. Өндірілген өтемақы есепшот арқылы ата-анасына аударылып, қажетіне жараса, әділетті шешім болар еді.