«Көкек ана» кінәлі де, жеңілтек жігітте жазық жоқ па?

Үйленбей жатып-ақ бойжеткендеріміздің тас емшегі иіп жатса, қазір оған өздері де именбейді, біз де еш таңғалмайтын болдық. Кеше сұмдық саналған бұл құбылыс бүгін етек алып кетті. Иә, күйеуге тиюден үмітін үзгендер «өзінің қызығы» үшін сәбилі болып жатса, әрине, оларды түсінуге тырысасың. Ал оң босағада отырып некесіз бала туғандардың мұндай қылығы, шыны керек, қынжылтпай қоймайды екен. Оны айтасыз, аборт жасатушылар барған сайын жасарып, мектеп оқушылары арасынан табылып жатыр.
Басқа-басқа, қазақ үшін бұдан өткен масқара жоқ еді. Қыздарымызды неге тым ер­кінсітіп жібердік? Неге тізгіндей алмай отыр­мыз? Қай жерден қателік кеттік? «Ай­тушы ақылды болса, тыңдаушы дана болу­шы еді», мүмкін бар кінә үлкендерден шы­ғар, дұрыс бағыт-бағдар бере алмай жүр­ген? Көкейде сауал көп. Негізі, бұл – өз алдына үлкен тақырып, өзекті мәселе.
Ал біз әңгімемізді қыздардың тәлім-тәр­биесі мен олардың жат қылықпен был­ға­нып жатқандығынан бастасақ та, ат ба­сын екінші жаққа бұрмақпыз.
Екінші жақ деп отырғанымыз – етегінен ұшын­ған жігіттеріміз. Иә, қыздардікі дұрыс емес, оған дау жоқ. «Құнажын көзін сүз­бесе, бұқа бұйдасын үзбейді». Некесі қиыл­ғанша абыройынан айырылмаулары тиіс еді. Бірақ болары болды делік, бұл жер­де қателік екі жақтан да болған жоқ па? Мұнымен біз не айтқалы отырмыз? Қыз­дарымыз таланып болған соң, бар ауыртпалықты арқалап қала береді. Қара­бет болатын да солар, аборт жасататындар да солар, жігіттің соңынан еріп, «маған үй­ленші» деп жалынатындар да солар, ата-анасын жерге қарататын да солар, қысқасы, «сүйекке таңба түсті» деген сөз. Бір сәттік ләззат қандай тәтті болса, оның зардабы сондай ащы болмақ. Мұндай қиын жағдайдан әркім әрқалай шығады. Ал жатырына біткен жаратылыстың тағ­дыры не боламақ? Көп жағдайда, көп жағ­дайда дейміз-ау, негізінен, мұндай қыздар бар жауапкершілікті өз мойнына алуға мәжбүр болады. Ең ауыры – әке тәрбиесін көрмеген бала психологиялық тұрғыдан алып қарағанда, жарымжан бала. Мұны ғы­лым­ның өзі дәлелдеген.
Өйткені кеше ғана сүйдім-күйдім деген жігіт қара көрсетпей кетеді. Қыздарымыз болса жалғызбасты ана болып шыға келеді. Баланы өсіріп, жеткізу оңай шару емес. Тіпті жолда туылған балалардың әкесінің кім екенін білмей өсіп жатқандығының өзі қан­дай қасірет. Некесіз баланың көбеюі көбейіп келеді, алайда Алматы қалалық соты­ның судьясы Қанат Молдашевтың айтуына қарағанда, «әкелікті танытып, али­­мент өндіріп жатқандар анау айтқандай көп емес». Сондай-ақ «мұндай жағдайда қыз­­дар жергілікті сотқа арызданып, сот үкі­мі­мен алимент өндіріп алуларына болады» дейді судья. Қыздарымыздың басым бөлігі басын ала қашқан жігітті мәж­бүрлегісі жоқ. Осының өзі жігіттердің жауап­кершіліктен оңай құтылуына мүкіндік туғызып отыр емес пе. Тағы бір айта кетер­лі­гі, ананың уызына жарымай қалған же­тім­дер санын көбейтуде әсіресе «ой­най­мын деп от басқан» жастардың үлесі өте зор.
Сонымен не айтпақпыз дерсіздер. Үйлен­бей жатып бала туған қыздарды қалай сөгеміз, жігіттерді солай сойып салу керек. Тіпті қыздарымыз сот арқылы әкелік­ті танытып, алимент өндіріп алудан да ұялмасын дегіміз келеді. Егер қыз­да­ры­мыз өз құқықтарын өздері қорғауды қолға алса, бұл бір жағынан, өзге жігіттерге са­бақ болып, қыздарды алдайтындардың санын сиретуге ықпал етсе, екінші жағы әке­сіз балалардың қатарын азайтуы мүм­кін.

ҚР Денсаулық сақтау министрлігі таратқан мәліметке сенсек, жылына жасөспірімдер арасында 10 000-ға жуық қыз бала жүкті болып жатады екен.
Зерттеу кезінде анық болғандай, 6000-ға жуық аборттың 90-ын жасы он беске толмаған қыз балалар жасатқан.

Баласын жалғыз тәрбиелеп жатқандар саны барған сайын артып барады. Статистикалық мәліметті алға тартсақ, мұндай әйелдер саны қазір жарты миллионға жетіпті. Олардың арасында некеге тұрмағандар да аз емес. Ресми дерек бойынша әрбір бесінші бала әкесінің аты-жөнін де білмейді.

Ресми деректердің айтуынша, жетімдер 80 мыңның үстінде.
Ал бейресми дереккөздер бұл көрсеткіш 100 000-ға жуық дейді. Қазақстанда қазіргі таңда барлығы 660 балалар үйі мен интернат тіркелген.

«Ұят пен адамгершіліктен жұрдай әлгі көргенсіздер (жігіттерді айтады) қыздың тапталған арын, жоғалған пәктігін, көзден бұлбұл ұшқан абыройын қайтарып бере алмайды.
Қыздың бойында сұлулық бар кезде ғана олар соның маңайын төңіректеп, қолдап-қолпаштап еріп жүреді де, сұлулық жоғалған кезде иттің еті таусылған сүйекті жайына қалдырғаны секілді, олар да көздеген «құрбандығынан» біржолата ат ізін суытады.
Шейх Әли ат-Тантауи