Айдар ҚЫРЫҚБАЕВ, Алматы қалалық әлеуметтік-кәсіпкерлік корпорацияның баспасөз хатшысы:
– Жоғары білімді жастардың жұмыссыз атануы – үлкен мәселе. Жастардың мамандық таңдау кезінде оның сұранысқа ие мамандық екеніне емес, «сәніне» қарай таңдауы да бұл мәселеге әсер етіп тұр. Мәселен, соңғы кездері елімізде заңгер, экономист мамандықтары қаптап кетті де, базбір мамандық түрлері тапшылық тудырып отыр. Оқу орындарының сұраныстағы мамандарды емес, ақысын төлеген мамандық иелерін дайындауы қоғамымызда дипломы бар, жұмыссыз жастардың қатарын еселей түсуде. Шыны керек, бүгінде мұғалім, дәрігер, ауыл шаруашылығы саласында кадр тапшылығын сезініп отырмыз. Кейбір салаларда вакансия жарияланса да жұмыс істеуге мамандар келмейді. Себебі сол сала бойынша дипломы болса да, жалақысының мардымсыздығынан мамандығы бойынша жұмыс істегісі келмейтін жастар жетерлік. Сондықтан жұмыссыздық мәселесін қарастырғанда осы мәселелерді тереңірек зерттеп, жастарды мүмкіндігінше жұмысқа тартудың тетіктерін жете қарастыру керек секілді.
Жұмажан ЖАҢБЫРОВ, Орталық Азия университетінің ғылыми істері жөніндегі проректоры, техника ғылымының докторы, профессор:
– Еліміздегі қаптаған саны көп, сапасы жоқ ЖОО-лар дайындаған мамандар саны көп болғанымен, сапа жағынан біліктілігі, білімділігі талапқа сай келмейді. Сондықтан ЖОО-ларды барынша қысқартып, оңды-солды маман даярлауды қою керек. Сапасыз маман қоғамды әлсіздендіретінін ұмытпауымыз қажет. Бүгінде жұмыс берушілер талапқа сай не заңгер, не инженер жоқтығын жиі айтып жатады. Негізі, жан-жақты, сапалы маман ешқашан жұмыссыз қалмайды. Мәселен, мен өзімнің компаниямды талапқа сай кадр, бухгалтердің жоқтығынан жауып тастадым. Дипломы бар болғанымен, мамандығына сай іс жүргізуді мүлдем білмейтін маманнан қайыр жоқ. Сондықтан сапалы маман даярлауға көңіл бөлуіміз керек. Дипломды оңды-солды таратып, ақылы білім арқылы диплом сатуды ғана кәсіп еткен оқу орындарын қысқартуымыз керек. Жоғары білімдінің бәрін маман деп айтуға болмайды. Мен өзім де ұстаз болғаннан кейін жақсы білемін. Бүгінде оқу орындарында талапқа сай ұстаз да аз. Ал олардан білім алған тәлімгерлерден қандай маман шығатыны белгілі. Сондықтан жоғары білімді жастардың жұмыссыз қалуына әсер ететін факторлар өте көп деп ойлаймын.
Азат ҚОНЫСБЕК, кәсіпкер:
– Бүгінде мамандарды қоғам сұранысына сай дайындай алмай отырмыз. Мемлекеттік жұмыс орындарын айтпағанда, ірі компаниялар мен оқу орындары арасында байланыс жоқ. Осыдан келіп қоғамда дипломды жұмыссыз жастардың саны артып кетіп отыр. Сондай-ақ дипломы бар жастардың барлығы жоғары білімді, өз саласының маманы деп айта алмаймын. Біз қазір дипломды біліммен шатастырамыз. Қаптаған университет, қаптаған ақылы оқу орындары қаптаған студенттерді оқытып шығарып, диплом таратып жатыр. Диплом – адамның білімін растайтын құжат. Бірақ біз біршама уақыт осы нәрсеге үстірт қарап келдік. Нағыз білімі бар азамат жұмыссыз қалмайды. Бүгінде ешкімді жұмысқа шақыратын заман емес, бәсекенің заманы. Сондықтан білімді, өзінің біліктілігіне сенетін азамат жұмысты өзі тауып алуы керек.