Бүлдіршіндер арасындағы сән байқауларында сәбилердің жалаңаштануына тыйым салу керек пе?

Жанар ШӘМЕЛ, «Балапан» телеарнасының жетекшісі:
– Шетелдің бір арнасында балаларға арналған байқау бар. Онда шомылуға киетін киімді бесіктен белі шықпаған балаға дейін кигізіп, бет-аузын бояп, шашын бұйралап қояды. Қор­қы­нышты жайт. Бәрі жараса кететін сол шетелдіктерге де ерсі нәрсе. Себебі басты кейіпкер – бала. Ал біз бала тәрбиесіне қатты көңіл бөлген халықпыз. Үл­кен­ге құрметпен, кішіге ізетпен қа­райтын бол­сақ, бұл – ғасырлар бойы қалыптасып келе жатқан тәр­бие­міз­дің ар­қасы. Ал сол тәрбиенің бә­рін бала сол бала кезінде сіңі­ретінін ес­керсек, әлі қалыптасып үл­гер­меген таным-санасына оның та­биғи өсіп-дамуын жылдамдататын үл­кендердің іс-әрекетін, Ба­­тыс­тың түрлі дүниесін таңуымыз дұрыс емес. Біз ересек жас­тар­дың өзіне этика, эстетикаға, жасына сай жа­ра­сымды киінгені жөн деп жат­қанда, балаларды жартылай жа­ла­ңаш­тап жа­рыс­тыр­ға­нымыз – ұят. Жалпы, қыз сыны немесе балалар ара­сындағы бай­қаулар олар­дың жасына, танымына қарай, ұлттық ерек­ше­лік­терімізді ес­кере отырып ұйымдастырылғаны жөн деп ой­лай­мын.

Әбдіуәли МӘМЕДІЛ, психолог:
– Психопатологияда жала­ңаш­та­ну­ды жақсы кө­ретін құмарлар және оны көрсеткісі келіп тұратындар бар. Көргісі келіп тұратын визуалистер жас ба­ла­лар­дың тә­нін көрсеткен киноларды, су­рет­тер­ді көрумен құмарын қан­дырып, ләз­зат алып қана қойып, ешқандай зиян кел­тірмейді. Ал екінші топ тәнді көрсеткісі келіп тұ­ра­тын­дар кішкентай балаларды ішкиіммен сән тұғырына, сахнаға шығарып жүрген ұйым­дас­ты­ру­шылардың ара­сында болуы мүмкін. Сәбилердің жетістігіне мақ­тау айтып, қошемет білдірсек, олар сол іске ын­та­лана түседі. Болашақта да еш­қан­дай еңбек етпей, тәнін көр­сететін, сәнді киім үлгісін көрсететін салаға кетеді. Шын­ды­ғында, сол сән саласындағылардың басым бөлігі – осын­дай патологияға ұшырағандар. Бұрын ата-бабаларымыз ба­ланы алдымен киіндіріп, көз ти­ме­сін, ұшықтанбасын деп, үкі таққан. Ал сән байқауын ұйымдастырушылар барлығын ке­рі­сінше істеп отыр.

Қымбат ӘБІЛДӘҚЫЗЫ, «Айгөлек» балалар журналының бас редакторы:
– «Баланы – жастан...» деп қазақ тегін айтпаған. Кішкентай кезінде етегін, кін­дігін, тө­сін ашып сахнаға шыққанға қол соқса, соны жөн көреді. Ер адамдар, әже­лер отырса да, баланың жалаңаштанып шыққаны үшін балаға қол соқпай қой­майды. Балажан қазақ өне­рімен шыққан балаға кінә артпайды. Періште көңіл бала мұны киіміме де, өнеріме де соғылған шапалақ деп ойлайды. Баланың көңілі – ең патша көңіл. Ол соны киіндіріп отыр­ған анасының да, шығарып отыр­ған ұйымның да сынына құлақ ілмей, өзін кіші жұл­дыз санап алады. Телевизиялық шоу, сахнаға шығатын концерттік бағдарламаның бар­лы­ғы ақшаға келіп тіреледі. Сахнаға шыққан баладан міндетті түрде ақша алады. Ба­ла­лар­дың жанашыры болғандықтан, біздің журналға, «балалы үйдің ұрлығы жатпас» деген­дей, «ақшам болмаған соң, мені тіпті аудандық байқауға да қатыстырмады, дауысы жоқ, ақ­шасы көпті алып кетті» деп балалар шындықтарын жазып жатады. Сондықтан ұйым­­дас­тырушылардан, ата-аналардан ұлттық құндылықтарды ұмытпауын өтінген болар едік. Біз қыз балаға «етегің, кіндігің, омырауың ашылып қалмасын, қазақ ешқашан ұятты жерін көр­сетпеген» дегенді үйретуіміз керек.