Қазақ жерінде қоқандықтар мен хиуалықтардың бекіністері болған ба?

Қазақ жерінде хиуалықтар мен қоқандықтардың әскери бекіністері болғаны жайлы аз айтылады. Сол бекіністерді жоюда сүбелі ерлік көрсеткен Жанқожа Нұрмұхамедұлы жайлы білгім келеді.
Ризақұл, Алматы қаласы
1808-1814 жылдар аралығында Ташкент пен Түркістан басып алған қо­қан­дықтар 1818 жылы Ақмешіт бекіні­сін Сырдарияның оң жағалауына кө­шірді. Ақмешіт бірте-бірте сауда керуен жол­дары үстіндегі қазақтардан салық жин­айтын аса ірі әскери бекіністердің бірі­не айналды. Сол тұста Хиуа хандығы да қарап жатпай, 1835 жылы ол Қуаң­да­­рия өзені бойында Құртөбе әскери бекі­­ні­сін салды. Ал Сырдария өзенінің сол жағалауын­да Қожанияз және Жаңа­қа­ла әскери бекіністері бой көтерді. Мы­салы, 1847 жылы Хиуаның 1500 сар­базы қазақтардың мыңнан астам шар­уа­шылығын тал­қандап кетті. Бір жыл өткен соң 2500-ден астам отбасы тап осылай ойрандалып, тонауға ұшы­ра­ды. Осындай басқыншылық әрекетке Жан­қожа Нұр­мұхамедұлы бастаған қа­зақ қолы қарсы шықты. 1835 жылы ол Хиуа­ның Бабажан бекінісін шауып алды. 1836 жылы Жанқожа жауынгер­ле­рі­мен бір­ге Хиуа әскерлеріне қарсы кү­рес­ке шығып, олар­дың ірі бекініс қа­малы – Бесқаланы тас-талқан етіп қи­рат­ты. 1843 жылы Жанқожаның жасағы Хи­уа­­ның Қуаңдариядағы бекінісінің де тас-талқанын шығарды, ал 1845 жылы Хи­уаның құрамында 2 мың сарба­зы бар ірі жасағын ойсырата жеңді.