Мемлекеттік қызметтегі меритократия қағидаттары қандай?
Соңғы кездері әкімшілік реформа аясында мемлекеттік қызметте меритократия қағидаттары енгізіле бастағанын білеміз. Меритократия қағидалары деген не?
Жасұлан, Алматы облысы
Меритократия ағылшын тілінен аударғанда «еңбегі сіңгендердің билігі» дегенді білдіреді. Қоғамды басқарудың бұл түрі мемлекеттік ұйымның басында ең ақылдылар, ең іскерлер, қабілетіне, сіңірген еңбегіне қарай іріктелген игі жақсылардың отырғанын білдіреді. Меритократия мемлекеттік қызметті кәсібилендірудің де негізгі құралы болып табылады. Себебі сіңірген еңбегіне сәйкес іріктелген кадр әлеуеті мемлекеттік органдарда сапалы шешім қабылдай отырып, қоғамның даму үдерісіне үлес қосады. Мемлекеттік қызметте меритократия қағидаты кадрларды іріктеу және жылжыту үшін ашық конкурс жүйесі негізінде жүзеге асырылады. Өйткені конкурстық жүйе ғана азаматтарға сіңірген еңбегіне, біліктілігі мен қабілетіне сай мемлекеттік қызметке түсудің тең құқығын қамтамасыз ете алады. Біріншіден, мемлекеттік қызметке түсетін әрбір талапкер өзінің қызметіндегі мансаптық өсу жолы тек өзінің біліктілігі мен қабілетінің деңгейіне, яғни өзіне байланысты екенін білуі шарт, сонымен қатар азаматтардың құқығы мен бостандықтарын сақтау өзінің негізгі міндеті екенін ұғынуы қажет. Әрине, бұл тұрғыда тәрбиеленген мемлекеттік қызметші қоғамға пайда әкелетін заңды және негізді шешімдер қабылдайды. Екіншіден, мемлекеттік қызметшілердің өз еңбегінің әділ бағаланатынына, мемлекеттік аппаратқа деген сенімін ұялату меритократия қағидатының ажырамас бөлігі. Мемлекеттік қызметте меритократия қағидатының тағы бір жолы мемлекеттік әкімшілік қызметшілердің қызметін бағалау және оларды аттестаттау болып табылады. Сондай-ақ мемлекеттік қызметте меритократияны сыбайлас жемқорлықпен күрестің құралы ретінде қарастыру керек.