Тісіміз де тендерге телміріп тұр

Қазіргі мемлекеттік емханаларда тіс дәрігерлерінің кабинеті жоқ. Барлығы жекеменшікке ауысқалы қашан. Ал жекеменшіктің аты – жекеменшік, бағасы бас айналдырады. Ал тіске тендер жа­рия­ланғалы тіпті құдай берген. Мемлекеттен тапсырыс алып, мо­лы­нан ақша тауып, бизнесін жандандырып отыр. Әсіресе соңғы кез­дері мемлекеттің жүкті әйелдердің тісін тегін емдеу тапсырысы же­ке­меншік тіс емдеу орталықтары үшін нағыз таптырмас «май шел­пек­ке» айналған. Тендерді теңдей ғып бөліп алған тіс емдеушілер мем­ле­кет­тік қазынаның қаржысына молынан кенеліп мәз, ал болашақ аналар­дың тісімен ешкімнің ісі жоқ.
Үкімет «жүкті әйелдерге көрсетіле­тін медициналық қызметтің барлық түрі тегін болуы тиіс» дегелі бері емха­на­лар болашақ аналарды жекемен­шік тіс емдеу орталықтарына жолда­ма­мен жіберетін болды. Бастапқыда ақ халаттылардың «Үкімет жүкті әйел­­­дерге сыйлық ретінде тістерін тегін емдеуге мүмкіншілік беріп отыр» дегенін естіп, өзге де болашақ ана­лар сияқты мен де қуандым. Жа­сы­ратын несі бар, әдетте тіс жегісі же­­лі­ніп, жанымызға батқан кезде ғана тіс дәрігерінің алдына барамыз. Оның бір себебі, бәлкім, тіс емдеудің тым қымбат болуында да шығар. Қа­рап отырсаңыз, тіс дәрігерінің бір рет кеңес беру қызметі орта есеппен 1 мың теңгені, диагностикалық рент­ген жасау 800 теңгені құрайды екен. Екінің бірінде кездесетін жеңіл және орта тіс жегісін емдеу ең кемі 6 мың тең­генің көлемінде, ал терең тіс жегі­сін емдету үшін әр тіске 8 мыңнан 9 мыңға дейін төлеуіңіз керек. Хирур­гия­­лық қызмет тіпті қымбат, ақысы 70 мың­нан 100 мыңға дейін жетеді, тісім­­ді түзулетемін десеңіз, қалтаңыз­да
1 мың АҚШ долларына дейін қа­ра­­­жатыңыз болуы қажет. Міне, ха­лық­тың мұндай медициналық қыз­­мет тү­ріне тек жаны қысылғанда ғана жү­гінетіні сондықтан. Сол үшін де болар, жүк­ті әйелдер тегін тіс ем­дету­ге бо­латы­нын естігенде қуаны­шын­да шек бол­маған. Алайда, шын­ды­ғына келсек, әдет­те мемлекеттің қаржысына көр­сеті­летін қызмет түрі десе, күдікті кө­рінеді, әйтсе де бұл жолы «жүкті әйел­дер­ге жөндеп қа­рай­тын шығар» де­ген үмітпен тіс ем­детуге бардым. Өзге үшін емес, өзім үшін жауап бе­рейін, тіс дәрігеріне бар­ған кезден бас­тап өмірі қанама­ған тістерім қа­нап, ауырмаған тіс­терім ауыра баста­ды.
Тіс жегісін тазалап, тістегі қуысты бітеп берген пломбаларына қараудың өзі қор­қы­нышты. Онысы бір күннен кейін-ақ жеміріліп, тамақ іше алмай, аузыма плом­баның дәмі келе бастады. Тіс қуыстарына тамақтың қалдықтары кіріп, жаныма қатты батқан соң дәрігерге қайта бардым. Бір күн бұрын салған пломбасын қайта алып, қайта салған дәрігердің емінен гөрі зардабын көп көрдім. Бұрын-соңды маза­ламаған тістерім қақсап, дұрыс тамақтану­дан қалдым. Бастапқы емдеу кезінің өзін­де-ақ тіс маманы болмасам да дәрігердің қолданған тіс емдеу материалдарының сапасы тым төмен екенін байқап, әрі қарайғы емдеуден бас тартқан болатын­мын, ал дәрігер мырза мемлекеттің бөлген ақшасы басқа материалдарға жетпейтінін алға тартты.
Елжас Машырықов, тіс дәрігері:
– Жүкті әйелдер бұрын тістерін тегін емдете алмайтын, бірақ қазір Үкіметтің сыйлығы ретінде осындай мүмкіндік беріліп отыр. Біз тендерді ұтып алдық, бірақ сізге салынған пломба ең арзаны, мемлекеттен бөлінген ақшаның жеткені осы ғана, егер ұнамаса ақылы бөлімдерде қымбаты бар.
Кейін дәрігердің айтқан қымбат пломбасын іздестіріп көрдім, орта бағасы 6 мың теңге тұрады екен, ал арзан дегені 2-3 мыңның көлемінде. Сонда Үкіметтің жүкті әйел үшін 6 мың теңгені қия алмағаны ма? Еліміздегі тендерлердің қалай өтетінін біз де білеміз. Кім ең төменгі қызмет сомасын көрсетсе, соған тендерді беретіндерді жүкті әйелдер немесе басқалар деген ұғым қызықтырмайды. Әрине, Үкіметтің мұндай сыйының болғанына да рақмет, дегенмен артық қыламыз деп тыртық қылудан қандай пайда бар? Тіпті болашақ аналардың кейбірі сапасыз емдеудің ақыры құрсақтағы балаға зиянын келтіріп жүрмей ме деп алаңдап жүр.
Қаршыға Есеналина, болашақ ана:
– Үшінші баламды дүниеге әкелемін, бұрын расымен-ақ тегін тіс емдеу деген болмаған, биыл естіп тістерімнің барлығын емдетіп алайын деп ұйғардым. Сөйтіп, бір ай шамасында ем қабылдадым, бастапқыдан-ақ жағымсыз әсерлерін сезіне бастадым, бірақ уақыт өте келе басылар деген оймен емделіп едім, кейіннен қатты өкіндім. Себебі пломбалары сапасыз, арзан екені көрініп тұр, ендігі қорқынышым, құрсағымдағы балама зияны тиіп кетпесе болғаны. Бұлай тегін емдегенше, емдемеген тістерім жүз есе артық еді.

P.S.
Расымен-ақ, бұлайша емдегенше емделмеген артық. Ертең тіс емдеу материалдарының зиянды қоспалары ішке кетіп, нәресте жапа шегер болса кім жауап бермек? Дәрігерлердің өздері де пломба құрамында зиянды химиялық заттардың болатынын ескертіп айтты. Сонда ақылы бөлімдердегі материалдарға қаржы бөлуге Үкіметіміздің құлықсыз болғаны ма? Ақыры аз болса да жүкті әйелдерге сый жасамақ ойы бар мемлекеттің саясаты бармақ басты, көз қыстымен емес, шын қызығушы­лық­пен жасалса қайтеді екен?! Жекеменшік клиникалардың көзде­ген мақсаты баршаға аян, бизнес болған соң ең бастысы – ақша табу, жүктілердің тісі оларды қайдан қызықтырсын? Мемлекет­тік тапсырыс клиенттер үшін емес клиникалар үшін ғана тиімді. Бәлкім, бұл жүйені биліктегілер тендерге бөлмей, мемлекеттік тіс емханаларын ашып, соған тапсырғандары дұрыс болар ма еді...