Алматыға трамвай керек пе?

Алғашқы трамвай 1881 жылы Германияда пайда болса, Алматы көшелерінде көліктің бұл түрі 1937 жылдан бастап қатынай бастаған. Ал қазіргі уақытта Алматы қа­ласындағы трамвай жолының ұзындығы – 66,4 шақырым. Бүгінгі күні қала тұр­ғындарының бірі «трамвай керек» десе, енді бірі «керегі жоқ» деген пікір айтады. Шы­нында да, Алматы қаласына трамвай керек пе? Оның пайдасы мен зияны қанша? Таразылап көрелік.
Қашанда Батысқа қарап бой түзейтін біздің шенді-шекпенділер кейде батыстың тіршілігі мүд­делеріне сай келмей жатса, кері айналып жүре беретін сияқты. Олай дейтініміз – көптеген ал­дыңғы қатарлы елдердің үлкен қалаларында трамвайды пайдалану ілгеріде-ақ тоқтатылған. Мысалы, Мәс­кеуде ХХ ғасырдың 50-60 жыл­дарда трам­вайды орталық көшелерден алып, көлік қатынасы аз көшелерге ауыстырған. Па­рижде 1937 жылы, Лон­донда 1952 жылы трам­вайды пайдалануға тыйым салған. Ал ХХ ға­сыр­дың 70-80 жылдарында ал­дың­ғы қатарлы ел­дер­де жүйрік трамвайлар жүре бастады. Олар­дың артықшылығы – олар аспа жол­дармен жүріп, даңғұр-дұңғұр шу шығармай, басқа да жол қа­тынасшыларына кедергі жасамай жүреді. Фран­цуздар мен ағылшындардың 60-70 жыл бұ­рын бас тартқан көлігін біздің қимай отыруы­мыз­дың мәні неде?
Александр, жүргізуші:
– Автомобильдің «ходовкасынан» түк қалдырмайды. Күнде Өтеген батыр көше­сі­мен келіп, Төле би көшесін қиып өтемін. Трам­вай рельсінің кесірінен таңертеңнен кеш­ке дейін тығын болып тұрады. Бір кө­ше­ге жасыл шам жанып жатса да, екінші кө­шедегілер әлі қиылыс ортасында жүреді, 30-40 көлік өтетін қиылыстан 10-15 көлік қа­на өтіп үлгереді. Бәріне трамвай рельсі кінә­лі.
Трамвайдың тиімсіздігі:
— Автокөлік жолдары жиі бұзылып, жөндеу жұмыстарына қосымша қаржы жұмсалады.
— Автокөлік жолын тарылтады.
— Автокөліктердің жүргізетін бөлшек­терін (ходо­вая часть) тез істен шығарады.
— Бұрылыста автокөліктермен жолы қиылысып, көлік тығыны пайда болады.
— Трамвай рельстері төселген көше­лер­ді автокөлікпен қиып өткен кезде, кей­де бағдаршамның жасыл шамы жанып тұр­ғанда қиылысқа кіріп, жылдамдықты бә­сеңдетудің салдарынан қиылыстан шық­қаныңызша қызыл шам жанады. Соның ке­сірінен жүргізуші мен жол полицейле­рі арасында келіспеушілік туындап жатады.
— Трамвай аялдамалары жол ортасында болғандықтан, мініп-түсу кезінде белгілі бір дәрежеде жолаушылардың өміріне қауіп төнеді.
— Трамвай жүретін көшелердің тұрғын­дарының демалуына кедергі жасайды.
Тиімділігі:
— Экологиялық таза көлік.
Көріп отырғанымыздай, таразының қай жағы ауыр екендігін болжау қиын емес.
Айдар, Жароков көшесінің тұрғыны:
– Таңертең трамвайдың тарсы­лынан сә­биіміз шошып оянады. Түс­те де, кешке де сол. Трам­вай ке­рек деген адамды Жароков көше­сіне көшіріп әкелу керек. Әуселесін сонда көрерміз.
Бүгінгі таңда трамвай жолдарын жаңа үлгідегі рельстермен ауыстыруға және трам­­вай вагондарын жаңалауға Алматы қаласы әкімдігі инвестор іздестіріп жатқан көрінеді. Алайда тиімділігінен тиімсіздігі басым көліктің қажеті қанша? Бір ғана тиім­ділігі экологиялық тазалығы болса, неге оны экологиялық таза троллейбуспен алмастырмасқа? Өйткені троллейбус авто­көлік жолын тарылтпайды, бұзбайды, трам­вай сияқты көп кесірін тигізбейді. Екінші жағынан, троллейбус өзімізде жа­сап шығарылады. Қаржы да еліміздегі өн­ді­рісті дамытуға жұмсалар еді.