Әлімжеттік мектепті меңдеп барады

Әскердегі әлімжеттікті жоя алмай әлек болып жүргенімізде, бұл індет мектептерді де бұғаулап, дерті дендеп барады. Әскердегі әлімжеттікті сала мамандары «Кеңес Одағынан қалған жаман әдет» деп әскери бөлімдерде орын алып жатқан оқиғалардың бірін жасырып, бірін асырып, әйтеуір, қоғамға қатардағы оқиға ретінде көрсетуге тырысып бағуда. Студент жастардың арасында әлімжеттіктің бар екенін ешкім жоққа шығармайды. Ал мектеп қабырғасындағы әлімжеттіктің туындау себебі неде? Оған кім кінәлі? Қалай оның алдын алуға болады?
Бұл бір күнде пайда болған індет емес екені айдан анық. Тек соңғы кезде ғана қоғамның назарына ілігіп, ата-аналарды, жалпы қоғамды алаңдатып отыр. Мектеп басшылары осы уақытқа дейін, болған жағдайларды жасырып келген. «Ауруды жасырсаң, ыстығы көтеріледі» демекші, бүгін дерт дендеп, күрмеулі мәселеге айналып отыр. «Сасқан үйрек артымен сүңгидінің» күйін кешкен кейбір мектеп басшылары арасында «журналистер түймедей нәрсені түйедей етіп көрсетіп, жоқ жерден шу шығарып жүр» деушілер де табылуда. Біздің мақсат – шу шығару емес. Біздің мақсат – болып жатқан жағдайға елдің назарын аударып, қоғам болып індеттің алдын алу. Қоғамда алаңдаушылық туындауы жайдан-жай емес. Өйткені соңғы кезде еліміздің барлық аймақтарында оқушылардың мектепке суық қару, электрошокер, атыс қаруларын әкеліп, зорлық-зомбылық, әлімжеттік жасау оқиғалары жиілеп кеткен.
Нақты мысалдар келтірер болсақ: Астана қаласындағы №53 мектептің жоғарғы сынып оқушылары төменгі сынып оқушыларын ұрып-соғып, ақша бопсалаған. Уақытында төлей алмаған балаларды «счетчикке» отырғызып, үстемемен ақша алып отырған (өз арасында ондайларды «сауын сиыр» дейтін көрінеді). Тіпті ақша бере алмағандардың киімін шешіп алған жағдайлар да кездесіпті. Мектеп ұжымы емес, керісінше, ата-аналар мектеп ұжымын жинап, шындықтың бетін ашқан. Осы шулы оқиғадан соң, бұл іске құқық қорғау органдары да араласып, тәртібі нашар балаларды есепке алыпты. «Соңғы нүктені сот қояды», – дейді полиция өкілдері.
Ал Павлодар қаласының №33 мектебінің қатар оқитын екі 11-сынып оқушылары кім мықты екенін анықтау үшін мектепте топ болып төбелескен. Мектеп директоры «бұл қатардағы оқиға» деп, ол үшін елді дүрліктіру орынсыз екенін айтып ақталуда. Десе де, Павлодар қалалық ІІД баспасөз қызметі мамандары мектеп оқушыларына қатысты қылмыстық іс қозғалуы мүмкін екенін жоққа шығармайды.
Жандос ӨМІРӘЛИЕВ, ҚР Бас прокуратурасының ресми өкілі:
– Тараз қаласында 2010 жылдың қазан айынан бастап прокуратура, ішкі істер органдары, әкімдіктер мен білім беру мекемелері қызметкерлерінен тұратын 15 мо­бильдік топ   құрылды.  75 адамнан тұратын топ қаладағы 52 мектепте білім алатын 53 мың ба­ла­мен сауалнама жүргізді. Нәти­же­сінде 2000-нан астам оқушы мектеп қа­бырғасында ақша бопсалауға ұшыра­ға­нын айтқан. Мобильдік топ өкілдері өздеріне рұқ­сат етілген әдістермен ақша бопсалау оқиғаларына қатысы бар адам­дар тура­лы ақпарат жинады. Осы жұмыс­­тар­дың нәтижесі бойынша боп­са­лау фак­тілері, сон­дай-ақ кейбір мек­теп­тер­де «бақы­лаушы» деп аталатын жоғары сынып оқу­шы­ларынан бастап, ересек қыл­мыс­керлерге барып тіре­ле­тін бопсалау жүйесінің болуы рас­тал­ды. Бұл жұ­мыс­тар жедел іздестіру іс-шара­ла­ры­мен бірлесе отырып жүргізілуі нә­ти­же­сінде жекелеген бопса­лау­шы­ларды ұстауға және оларды жауап­кер­шілікке тартуға ықпал етті.
Бұзақылық фактілері бойынша тоғыз қылмыстық іс қозғалып, екі іс сотқа жолданды, қал­ғандары тергеліп жатыр.
Айыпталушылардың 90% – кә­ме­лет­ке толмаған балалар, қалғандары – ересек қыл­мыскерлер.
Мұндай оқиғалардың орын алуы Тараз қаласында қалыпты жағдайға айналғандай. Өйт­кені қаладағы №17, 41, 42, 43 орта білім беретін мектептер мен теміржол кол­л­еджі по­ли­цияның назарына іліккен. Олар жыл ба­сынан бері ақша бопсалаудың алты фак­тісін анықтапты (анықталмағаны қан­ша?!)  Алайда «бұл оқиғаларға ұйымдасқан қыл­­мыстық топтардың қатысы жоқ» деп по­лиция қызметкерлері көңілді жұбатып отыр. Әрине, солай болуы да мүмкін.
Жамбылдық полиция басшылары ба­ла­лар арасында бопсалаушылыққа жол бер­ген мектеп директорларын жұмыстан бо­сатуды ұсынды. «Егер өздері осындай жағ­­дайларды анықтап, дер кезінде поли­цияға хабарласа, онда мектеп басшысына ры­хымшылық жасауға болады», – дейді по­ли­ция басшылары. Олардың пайым­дауынша, осылай мектеп директорларының жұ­мысын жандандырып, жауапкершілігін арттыра аламыз.

«Жұмыла көтерген жүк жеңіл» де­мек­ші, бұл індетке жұмыла қарсы тұру керек. Егер «анау кінәлі, мынау кінәлі» деп жауап­кер­ші­лікті бір-бірімізге сіл­тей берсек, онымен мә­селе шешіл­месі анық. Сондықтан отба­сын­дағы және мек­тептегі тәрбие мәселесіне баса на­зар аударып, ата-аналар мен мектеп ұжы­мы психолог мамандарды тарта оты­рып, тығыз байланыста жұмыс ат­қарғаны жөн. Өз кезегінде мектеп бас­шылары бол­ған оқиғаны жасырмай, дер кезінде поли­ция­ға хабар беріп, құ­қық қорғау органдары маман­да­рымен бірлесе іс-әрекет жасауы тиіс. Қо­ғам­дық ұйымдар да бұл шарадан шет қалмай, тәрбиелік мәні зор іс-ша­ралар өт­кізіп отырса, нұр үстіне нұр болар еді.