Өзбекстан ғылым академиясына қарасты Ядролық физика институтының директоры, техника ғылымдарының докторы, профессор Илхам Садықов отандық ғалымдардың тың зерттеулері жөнінде айтып берді, деп хабарлады BAQ.KZ UZA ақпарат агенттігіне сілтеме жасап.
Ғалымның айтуынша, қазіргі таңда институтта 14 ғылыми зертхана мен кафедралар жұмыс істейді. Соңғы жылдары бірқатар зерттеулер жүргізілді.
Ең жақсы нәтижелердің бірі – 2022 жылдың маусымында тіркеліп, өндіріске енгізілген жаңа радиофармацевтикалық векторлық терапия препараты. Ол қатерлі ісікті емдеуде өте тиімді жаңа дәрі.
Бұл препараттың бір дозасы қазір АҚШ-та 70 мың долларға, Еуропа елдерінде 25 мың долларға сатылуда. Өзбекстан Ядролық физика институты бұл дәріні республикадағы 3 онкологиялық диспансерге 1,5 мың доллар бағамен жеткізе бастады.
2018 жылдан бері бұл препарат бірнеше шет мемлекетте өндіріліп, медицинада қолданылып келеді. Әрқайсысы өз технологиясын қолданады. Өзбекстан Ядролық физика институты жасаған жаңа технология негізінде бұл дәрінің өндірісі жолға қойылды. Қазіргі уақытта институттың «лютеций-177» деп аталатын изотопы әлемдегі басқа өндірушілердің өнімдеріне қарағанда 10 есе таза және сапалы радиоизотоп болып табылады.
Қарапайым тілмен айтқанда, институт әлемде бар препаратты жетілдіріп, отандық технология негізінде сапалы әрі арзан өнім шығара бастады.
Өзбекстандық өнім АҚШ, Германия, Ресей өнімдерінен 10 есе таза және 15-50 есе арзан.
Препараттың құрамы «лютеций-177» радиоизотопынан және арнайы простата қабықшасы бекітілген «антиген-617» ақуызынан тұрады. Бұл ақуыз лютеций-177 радиоизотопын қатерлі ісік метастаздары болатын дене аймақтарына жеткізетін құрал ретінде әрекет етеді. «Лютеций-177» радиоактивті изотопы қатерлі ісіктерге еніп, оны радиоактивті сәулелерімен күйдіреді. Бұл сәулелердің қашықтығы 1-2 миллиметр болғандықтан, олар ісік арқылы еніп, айналасындағы сау тіндерге зиянды әсер етпейді. Бұл ісіктерді хирургиясыз емдеуге мүмкіндік береді.
Фотосуреттің сол жағында бүкіл денесінде қатерлі ісік метастаздары бар 4 науқастың жағдайы көрсетілген. Оң жағында 2-3 ай бойы лютеций-177 PSMA-617 препаратымен емделгеннен кейінгі жағдай.
Қазіргі таңда бұл дәрі-дәрмек ісіктің 4-ші сатысын 97-99 пайызға емдейді. Революциялық дәрілердің қатарына кіретін бұл препаратты әлем дәрігерлері «фантастикалық нәтиже» деп бағалап отыр.
Бұл препарат – институттың желілік кәсіпорны болып табылатын «Радиопрепарат» мемлекеттік кәсіпорны мен Радиохимия ғылыми зертханасының ғалымдары жүргізген зерттеулердің жемісі.
Кәсіпорын қазір АҚШ-тан 55 есе, Еуропа елдерінен 15 есе, әлем бойынша ең арзан деп саналатын Израильден 9-10 есе арзан өнім шығарады.
Қазір бұл өңімнің бірнеше жүз дозасын республикадағы 3 емханаға жеткізуге болады. Мәліметтерге сүйенсек, бір жылда Өзбекстаннан 10 мыңға жуық адам онкологиялық сырқатын емдету үшін шетелге барады. Енді олардың бірнеше есе арзан емді өз елінде алу мүмкіндігі бар.
Бұл құралдың шыққанына бірнеше күн болғандықтан, ол қазір тек ішкі нарықта ғана қолжетімді. Жалпы, бүгінде 60-тан астам радиофармацевтикалық өнім шығарылуда, олардың бір бөлігі әлемдік нарықта жоғары бағаға ие.
Мысалы, «Йод-125» радиоизотопының дүниежүзілік өндірісінің 80 пайызы, «Фосфор-32», «Фосфор-33» изотоптарының 60 пайызы аталмыш аталмыш кәсіпорында өндіріледі.
Кәсіпорында өндірілген өнімнің 95 пайызы экспортқа шығарылады. Тек 5 пайызға жуығы ішкі нарықта сатылады.