Н.Назарбаев: Келесі кезең Азияның негізгі даму идеялары мен модельдерінің қайнар көзіне айналуы болады

Өткен апта соңында Қазақстан Прези­ден­ті Нұрсұлтан Назарбаев ресми сапары аясында Қытай Халық Республикасының Төрағасы Си Цзиньпинмен кездесті.
Қазақстан мен Қытай көшбасшылары екі­жақты ынтымақтастықты және стра­те­гия­лық серіктестікті дамытудың ауқымды мәселелерін талқылады. Нұрсұлтан На­зар­баев Си Цзиньпинді Халық өкілдері бү­кілқытайлық жиналысы 1-сес­сия­сы­ның табысты аяқталуымен және оның ҚХР Төрағасы болып сайлануымен құттықтады. Қазақстан Президенті біздің ел екі елдің халықаралық ұйымдар аясындағы ынтымақтастығына жоғары баға беретінін атап өтті. Нұрсұлтан Назарбаев біздің рес­пу­бликамыз 2014-2016 жылдардағы ке­зеңде Азиядағы өзара іс-қимыл және се­нім шаралары жөніндегі кеңеске Қытайдың төр­ағалықты қабылдау ниетін қол­дай­ты­нын атап көрсетті. Сонымен қатар Мем­ле­кет басшысы «Қазақстан-2050» Стра­те­гиясында баяндалған Қазақстанның жаңа сая­си бағыты туралы айтты.
Өз кезегінде Си Цзиньпин Нұрсұлтан На­зарбаевқа Қазақстан – Қытай қа­ты­нас­та­рын дамытуға қосқан зор үлесі үшін алғысын білдірді.
– 20 жылда орасан жолды жүріп өт­тіңіздер. Сіздің арқаңызда біздің әріптес­ті­гі­міздің берік іргетасы қаланды, – деді ҚХР төрағасы.
Кездесу барысында сауда-эконо­ми­калық ынтымақтастықтың үдемелі өсуі атап өтілді. 2012 жылдың қорытындысы бо­йынша Қазақстан мен ҚХР арасындағы сауда айналымы 12,5 пайызға өсіп, 24 мил­лиард долларға жетті. Сауда ай­на­лымын 2015 жылға қарай 40 миллиард долларға дейін жеткізу қажеттігі туралы уағ­даластыққа қол жеткізілді. Тараптар екі­жақты сауданы одан әрі нығайту мақ­сатында арнаулы консультациялар өткізу ту­ралы келісті. Екіжақты қатынастардың барлық негізгі бағытын іс жүзінде қам­титын Ынтымақтастық жөніндегі Қа­зақ­стан – Қытай комитетінің қызметі өзара іс-қи­мылды дамытуға елеулі үлес қосып ке­леді. Бұған қоса, келіссөздер барысында кө­лік саласындағы, шекара маңындағы ын­тымақтастық саласындағы, сондай-ақ транс­шекаралық өзендердің пайдалануын рет­теу саласындағы өзара іс-қимылдың өзек­ті мәселелері қаралды. ҚХР-ға Қазақ­стан астығы мен ұн жеткізу және Қытай ау­мағы арқылы үшінші елдерге транзиттеу туралы уағдаластыққа қол жеткізілді.
Қазақстан Президентінің ҚХР-ға рес­ми сапары аясында «Самұрық-Қазына» ҰӘҚ» АҚ пен Қытай халықаралық саудаға жәр­демдесу жөніндегі комитеті арасында Қа­зақстан – Қытай іскерлік кеңесін құру ту­­ра­лы келісімге, «Самұрық-Қазына» ҰӘҚ» АҚ пен CITIC Group арасында ынты­мақ­­тас­тық туралы келісім мен Эко­но­ми­калық жә­не инвестициялық қарым-қа­ты­на­с­тарды ны­ғайту жол картасына қол қо­йылды. Со­нымен қатар Қазақстан-Қы­тай мұнай құ­бы­рының аясын кеңейту және пай­далану жө­ніндегі ынтымақтастықтың не­гізгі қағидаттары туралы келісім жа­сал­ды.
Қытайға ресми сапары кезінде отандық бұқаралық ақпарат құралдарына арналған брифинг өткізген Елбасы трансшекаралық өзендерді пайдалану мәселесі шешімін та­ба­тынын айтты. «Ең маңызды мәселелердің бірі трансшекаралық өзендерді пай­да­ла­нуды реттеу болып табылады. Си Цзиньпин Қытай Қазақстан экономикасына нұқсан келтіруі мүмкін әрекетке бармайтынын мә­лім етті. Осылайша трансшекаралық өзен­дер мәселесі келісім жолымен шешілетін бо­лады және бұл үшін біз жұмыс тобын құ­рамыз. Сондай-ақ біз Қытайға қазақ­стан­дық бидайды экспорттау туралы және се­лекция мен өсімдік шаруашылығы өнім­дері салаларындағы үздік тәжірибені енгізу үшін пайдаланылуы мүмкін үлгілі аграрлық нысанды бірлесіп құру туралы уағ­даластық. Бұған қоса, келіссөздер барысында Тынық мұхитындағы Ляньюн­ган портында қазақстандық терминал құ­ры­лысын салу үшін жер беру туралы мә­се­ле қаралды. Өйткені біз үшін Азия – Тынық мұ­хиты өңіріне шығу мүмкіндігі өте ма­ңыз­ды», – деді Қазақстан Президенті. 
Мемлекет басшысы осы негізгі мә­се­лелер жаңадан сайланған ҚХР Төр­аға­сы­ның биылғы бірінші жартыжылдықта Қа­зақ­станға алғашқы сапары барысында қа­растырылатынын атап өтті. Сонымен қа­тар Қазақстан Президенті CNPC ком­па­ния­сының басшылығы республикамыздың оңтүстік өңірлері үшін маңызды мәнге ие «Бозой-Шымкент» газ құбыры құрылысын биылғы қазан айында аяқтау жөніндегі жоспарды бекіткенін айтты. Бұдан бөлек, Ас­танада жаңа ұлттық би және балет ака­де­миясының құрылысын салу ұсынылды, ол келешекте осы саладағы қытайлық университетпен ынтымақтастық орнатуы мүмкін.
Сапар аясында Қазақстан Президенті Нұр­сұлтан Назарбаев Боао азиялық фо­ру­мының XII сессиясы жұмысына қатысты. Фо­румға он мемлекет басшысы, үкімет бас­шылары, халықаралық ұйымдар же­тек­шілері, шет мемлекеттердің іскер, ғы­лы­ми және қоғамдық орта өкілдері қа­тысты. Әлемнің аса ірі коммуникативтік ала­ңы болып саналатын іс-шараға бар­лығы 1800-ге жуық делегат келсе, қа­ты­су­шылардың жалпы саны 3 000-нан асты. 
Өз сөзінде Нұрсұлтан Назарбаев бү­гін­де Азия құрлығының ерекше мәнге ие бо­луына байланысты форумның өзектілігі артып келе жатқанына тоқталды.
 – Алдымен бұл жерге басты өндірістік әле­ует шоғырланды. Одан соң мұнда әлем­дік нарықтарға серпін беретін эко­но­ми­калық белсенді орталық орын тепті. Ке­лесі кезең Азияның негізгі даму идеялары мен модельдерінің қайнар көзіне айналуы бо­лады деп сенемін. Бұл жерде тек экономикадағы ғана емес, өзге де көптеген са­лада халықаралық күн тәртібі тү­зі­летін болады. Азия елдері арасындағы өз­ара сенімнің нығаюы жаһандық мін­дет­терді шешуде айтарлықтай ілгерілеудің ке­пілі болып саналады, – деді Мемлекет басшысы.
Қазақстан Президенті табысқа жетудің ортақ стратегиясын қалыптастыру үшін Азияның барлық мемлекетінің тәжірибе алмасуы өте маңызды екенін атап айтты.
– Қазақстандық модель әлемдік на­рық­тық үдерістер интеграциясы мен ин­но­ва­циялық типтегі қуатты экономиканың да­муына негізделген. Ішкі саясаттағы тұ­рақ­ты ахуал мен дағдарысқа қарсы тиімді шаралар арқасында Қазақстан дамудың жоғары қарқыны мен жұмыссыздықтың төмен деңгейін сақтап қалды. Қазақ­стан­ның жалпы ішкі өнімі 2012 жылдың қо­ры­тындылары бойынша шамамен 6 пайызға өс­ті. Ал жұмыссыздық, бұл ретте, 6 па­йыз­дан асқан жоқ. Халықаралық жалпы резерв 90 миллиард долларға жуықтады. Қазақстан жаңғыртуды жоғары технология са­лаларын ынталандыра отырып жүр­гізуде. Бұл – «жасыл технология», ба­ла­малы энергетика және энергияны сақтау са­лаларындағы жобалар, – деді Нұрсұлтан На­зарбаев.
 Мемлекет басшысы біздің елде мұнай-газ шикізатын толығымен өңдеу, тыңайт­қыш өндіру, логистика және өзге де сала­ларға салынатын инвестициялар үшін жол ашық екенін атап өтті.
– Заманауи көлік инфрақұрылымы жасалуда. Біз «Батыс Еуропа – Батыс Қытай» магистральды көлік дәлізін сала отырып, Жібек жолын қайта жаңғыртып жатырмыз. Ол 2015 жылдың өзінде-ақ іске қосылатын болады. Қазақстанның ел­ор­дасы – Астана «Болашақтың энергиясы» ұра­нымен 2017 жылы ЕХРО халықаралық көр­месі өтетін орын ретінде таңдап алынды. Қол жеткізгенімізбен тоқтап қал­май, біз жаңа межелерге көз тігіп отырмыз. «Қа­зақстан-2050» жаңа саяси бағытын жүзеге асыра бастадық. Ұзақ мерзімге арналған бұл стратегия мемлекет пен қоғамның дамуында инновациялық, эко­но­микалық және әлеуметтік қағидаттарды алға қояды. Біз барлық мүдделі елдермен бел­сене ынтымақтасу ниетіндеміз, – деді Қа­зақстан Президенті.
Мемлекет басшысы форумға қа­ты­су­шы­лар назарын осы маңызды нәтижелерге қол жеткізу үшін жасалуы мүмкін бірқатар негізгі қадамдар мәселесіне аударды. «Одан әрі даму жолдарын іздестіруде та­бысқа жету шешім қабылдау сипаты ар­қы­лы анықталады. Онда барлық мемлекеттің по­зициясы ескерілуге тиіс, өйткені ешкім де енді жаһандық, әсіресе жағымсыз құ­былыстардан сырт қала алмайды. Бүгінде ба­рынша ашық болу өте маңызды. Қа­зақстан 2012 жылы мамырда G-Global ала­ңын қа­лыптастыру идеясын ұсынды. Бұл – жа­һан­дық дағдарысты еңсеру жол­да­рын із­деу­ге арналған жүйелі диалогты қол­дау жө­ніндегі біздің бастамамыз», – деді Нұр­сұлтан Назарбаев.
Қазақстан Президенті қазіргі қиын­дық­тарды жеңу үшін әлемдік қоғамдастық дәлме-дәл және тиімді қаржы архи­тек­турасына қарай біртіндеп қадам жасауы керектігін атап өтті.
– Халықаралық сауда мен инвести­ция­ның дамуы бүкіл әлемде қаржы-несие сая­сатын қатаң үйлестіруді талап етеді. Бұл ық­тимал қатерлерді барынша азайтуға, ал­дын алу режимінде жұмыс жүргізу үшін күш жұмылдыруға мүмкіндік береді. Көп­теген сарапшы халықаралық қаржы ар­хитектурасын, атап айтқанда, әлемдік ва­люта жүйесін реформалау туралы идея­ны қолдайды, – деді Мемлекет басшысы.
Қазақстан Президенті Нұрсұлтан На­зар­баев Боао азиялық форумы аясында Мек­сика Құрама Штаттарының Пре­зи­денті Эн­рике Пенья Ньетомен, Бруней-Да­­рус­салам мемлекетінің сұлтаны Хас­са­нал Бол­киахпен, Сингапур Рес­пу­бли­касының құр­мет­ті аға министрі Го Чок Тонгпен, Ха­­лық­аралық валюта қо­ры­ның директоры – бас­­қарушысы Крис­тин Лагардпен және БҰҰ Бас Ассам­блея­сының төрағасы Вук Ере­­мичпен кездесті. В.Еремич VI Астана эко­­номикалық фо­ру­мы­ның жұмысына қатысуды жоспар­лап отыр­ғанын атап өтті.