Ислам мемлекеттері Қазақстанды мұсылман әлеміндегі көшбасшы ел деп санайды

Асқар ӘБДРАХМАНОВ, ҚР Сыртқы істер министрлігінің ресми өкілі:

– Қазақстанның Ислам ын­ты­мақ­­тас­тығы ұйымы­на (ИЫҰ) төр­аға­лығы ба­рысында қандай ша­ра­ларға ба­сым­дық беріліп жа­тыр, қандай жос­парлар құрылуда?
–ИЫҰ-ға мүше мемлекеттердің Сырт­қы істер министрлерінің кеңесі Қазақ­стан­ның төрағалығы барысындағы ең ма­ңыз­ды шаралардың бірі десе болады. Деген­мен алдағы уақытта бұдан да басқа көп­те­ген халықаралық шаралар жоспарланған. Со­лардың бірі қыркүйек айында ден­сау­лық сақтау министрлерінің кездесуі бо­ла­ды. Сондай-ақ посткеңестік кеңістіктегі исламның жағдайы жөнінде халықаралық конференция өткізу жоспарлануда. Мә­дени мәселелерге қатысты шаралар мен жиындар міндетті түрде болады.
– Жуырда Елбасы сөз еткен ислам мо­дернизациясы және Ислам онды­ғын құру жөніндегі ұсыныстар талқы­ла­нып жатыр ма? Жалпы, бұл баста­ма­ны өзге ислам елдері қалай қабыл­дап жатыр?
– Біздің дипломаттардың айтуынша, ислам елдерінде Қазақстан Президентінің ислам ондығын құру жөніндегі ұсынысы жиі талқыланып жатыр. Сондай-ақ сарап­шы­лар қауымы да бұл тақырыпты на­зар­дан тыс қалдырып жатқан жоқ. Әрине, ол біздің төрағалығымыз барысында немесе алдағы үш-төрт жылда құрыла салады деп кесіп айтуға болмайды. Себебі мұндай ауқымды жобаларды жүзеге асыруға өте көп уақыт керек. Дегенмен ол көптеген ай­мақтарда жағымды бастама ретінде қа­былданып жатыр.
– Ислам елдерінің интеграциясына Қа­зақстан қаншалық ықпал ете ала­ды?
– Қазір ислам мемлекеттері Қазақ­стан­ды заман ағымына сай, қарқынды да­мып келе жатқан елдердің бірі ретінде та­нып, мұсылман әлемі арасындағы көш­бас­шы ел ретінде қарастырады. Себебі «Қа­зақстан экономикалық даму және саяси тұрақтылық, дінаралық келісім жа­ғынан біраз мұсылман мемлекеттеріне үлгі бола алады» – деген пікірді шетелдің дипломаттар тарапынан жиі естиміз.
– Әлемдік мұнай қорының 70 па­йызы, газ қорының 50 пайызы ИЫҰ ел­дерінің иелігінде екен. Ислам мем­ле­кеттері осы дәулетіне сай, мықты бір құрылым құрай ала ма?
– Иә, Ислам ынтымақтастығы ұйы­мы­ның беделін өсіру мәселесі басты мақсат бо­лу қажет. Әлемдік қауымдастық мо­йын­даған құрылымға айналу үшін әлі біраз ең­бек ету керек. Меніңше, Қазақстан та­ра­пы осы мақсатқа жету үшін айтарлықтай үлес қосып жатыр.
– Ислам елдерінің, олардың билік құ­­ры­лымдарының пікірлері бір жақ­тан шыға бермейді. Тіпті араб ел­де­рінің өзі ғана АҚШ-ты жақтайтындар жә­не оған қарсы шығатындар болып екіге бөлініп алған. Бұл ИЫҰ жақын бо­лашақтағы жұмысына қалай әсер етуі мүмкін?
– Әрине, барлық елдердің бірдей көз­қараста болуы мүмкін емес. Сондықтан мү­ше мемлекеттер өз көзқарастары түйі­сетін жерлерді іздеу керек. Мысалы. БҰҰ–ның да ортақ ұстанымдары келе-келе қалыптасты. Сол секілді ИЫҰ алдына қол жеткізуге болатын мақсаттарды қоя білу және соған жұмылдыра білу – қажеттілік.
– ИЫҰ ұйым ретінде, өз алдына ме­кеме ретінде қазіргі ислам елде­рін­дегі, араб мемлекеттеріндегі саяси тұ­рақ­сыздықтарға араласа ала ма, ара­ласуы қажет пе?
– Араласа алады. Жуырда мен Сирияға іссапар жасаған болатынмын. Ондағы мақсат, аймақтың хал-ахуалымен танысу еді. Сапар барысында біз жанжалдасушы тараптардың ортақ ұстанымдарын іздедік. Яғни аталған халықаралық ұйым бұл мәселеге міндетті түрде араласып, қан­төгістерді болдырмау шараларын жасауға тиіс.