18 жасқа толмаған жасөспірімдердің мешітке баруына көрші елдердегідей тыйым салу керек пе?

Бүгінгі күні қалыптасып отырған діни ахуалға орай көршілеріміз етек-жеңін жинауда. Мәселен, Қырғызстанның Ош облысында кез келген адамның мешітте түнеуіне тыйым салынды. Олар бұл әрекетін «Егер өткен-кеткен біреу мешітте түнеп, әдепке жат бір нәрсе жасап қойса, ол бүкіл мұсылмандар мен діни қайраткерлердің атына сөз келтіреді» деп түсіндірді. Ал Тәжікстан Президенті Эмомали Рахмонов 18 жасқа толмаған балалардың мешітке барып намаз оқуына рұқсат етпейтін заңға қол қойды. Бұдан былай мешітке тек діни оқу орындарында оқитын балалар ғана емін-еркін кіре алады. Осыған дейін тәжік елі мұсылман елдерінде діни білім алып жатқан 1500-дей студентін кері қайтарып алған еді. Ал соңғы өзгеріс бойынша Тәжікстанның жасөспірімдері мешітке тек діни мерекелер мен жаназа намазы кезінде ғана бара алады. Егер кәмелетке толмағандар жұма намазына қатысса, ата-анасы жауапқа тартылады. Тәжікстан билігі бұл әрекетін елдегі жастарға керітартпа ағымдардың ықпалының өсе түсуін шектеу шараларының бірі деп түсіндіруде. Айта кетерлік жайт: мамандар біздің елімізде де діни мәселелер бар деп санайды. Осы орайда «тәжік еліндегідей шектеу біздің елімізге де керек пе» – деген сауал төңірегінде мамандардың пікірін білген едік.

Амалбек ТШАН, Республикалық спорт колледжінің директоры, қоғам қайраткері
Иә
– Шыны керек, бүгінгі күні жас­тар арасындағы діни мәселе ушы­ғып кетті. Сондықтан бұл мә­селеге саналы түрде мән бе­ріп, тереңірек қарау керек. Соң­ғы кездері адам­дар­дың дінге бет бұруы эпидемиядай өршіп, намаз оқу сәнге айналып кетті. Ал мұ­ның арты не болады, қандай жағ­дайға алып барады деген сұраққа бас ауыртып жат­қан­дар жоқтың қасы. Одан гөрі, әлі оң­со­­лын танымаған кішкентай балаларын мешітке апарып оқы­тып, «мі­не, менің балам намаз оқиды» деп жұрт­­шы­лық­қа мақ­тан етіп көр­сететін ата-аналар кө­бейді. Ал оның сол ба­ла­ға берері бар ма, намаз оқы­­ған­нан ді­ни сауаты артып, толы­сып жатыр ма, оған мән беріп жат­­қан еш­кім жоқ. 
Шын мәнінде, дін­ге бе­рілген жас­тар­ға діннің бер­ген пайдасынан гөрі, зияны ар­­тып тұр.
Жалпы, діни тұрғыдан да қарастырар болсақ, адам намазға жығылуы үшін оның ақыл-ойы толысқан, оң мен солын дұрыс танитын болуы шарт. Өмірге деген көз­қа­расы дұрыс қалыптасқан адам болуы тиіс. Намазға жан дүниесімен бет бұрып, еш­кім­ге қиянат жасамайтын, тура жол­мен жүріп-тұратын, тәубешілдігі мол, та­за­лықтың шегіне жеткен адам ғана жы­ғылуы тиіс. Ата-анам бағыттады екен деп немесе біреудің жетегімен намаз оқыған адамның жан дүниесі таза болмаса, өте қиын. Осындай жағдайда кейде намаз оқитын адамдардың да қиянатқа барып жататынын естіп жатамыз. Ал бұл, айналып келгенде, бас­қа адамдардың дінге деген көз­қа­ра­сының өзгеруіне алып келіп жатады. Сон­дық­тан мен ақыл-ойы толыспаған жас­тар­дың жаппай дінге бет бұрып, мешітке жиі бас сұғуын қолдай бермеймін. Тағы бір ай­та кетер жайт, бүгінде кім көрінген намаз оқып кетті. Мәселен, спортшылардың на­мазға жығылуы – спорт үшін зиян. Ол та­ңертең әлдебір жарысқа қатысар ал­дын­да таңғы 4-те тұрып, намаз оқуы тиіс. Ал ертеңгі күні сайысқа түсейін деп отырған спорт­шының түнгі ұйқысының бұзылуы, одан кейін оның сайысты ойлап, ұйқысыз таң атыруы – ол үшін үлкен зиян.
Бүгінде дін туралы қате түсініктер де кө­бейіп кетті. Мәселен, сен намазға жы­ғыл­саң, тағы біреуді қатарыңа тарту үлкен сауап дейді. Мұндай қате түсініктің қайдан шыққанын білмеймін. Өйткені Құранда жазылғандай, адам намазға өзінің сана-сезімімен келуі тиіс емес пе?! Осындай қате түсініктердің арқасында көзсіз түрде жап­пай намазға жығылғандардың саны ар­туда. Ал мұның арты өте қауіпті. Шыны ке­рек, елімізде орын алған соңғы оқи­ға­лар­дан кейін еліміздің имамдары мен бақылаусыз қалған мешіттерге де күдігіміз күшейе түсті. Сондықтан кәмелеттік жасқа толмаған, әлі оң мен солын танып алмаған жастардың мешітке барып, жаппай дінге бет бұруы дұрыс деп ойламаймын. Сон­дық­тан олардың жан-жағын дұрыс танып алуына мүмкіндік беруіміз керек. Бүгінде қыс­қа шалбар киіп, қаба сақал қой­ған­дардың «маған намаздан басқа ештеңе керек емес» дегендерін жиі байқаймыз. Ал Алланың өзіне жүгінер болсақ, сонда Алла адамға сана-сезім беріп, оны неге жаратты? Білім алуына неге мүмкіндік жасады? Сон­дықтан жасөспірімдерді біз дінді өз тү­сінігіне салып алып бұр­ма­лай­тындардан аулақ ұстауымыз керек. Өйткені дінді өзін­ше түсініп, өздері зомбиге айнал­ғандар қо­ғамға қауіп төндіріп тұр. ҚМДБ да жас­тар арасында діннің, намаздың не екенін тү­сіндіруге құлықсыз. Құр босқа «міне, үл­кен-кішіге дейін мешітке келіп, намазға жы­ғылуда» деп мақтанады. Ал олардың дін­ді қаншалықты түсініп келіп отырғанына мән бермейді.  

Ершат ОҢҒАРОВ, Ph.D доктор, теолог
Жоқ
– Жоқ, бұл пікірге қарсымын. 18 жасқа толмаған жас­өс­пі­рім­дердің мешітке баруына тыйым салудың қажет жоқ. 18 жасқа дейінгі кезең – баланың сана се­зімінің толық қалыптасатын уақыты. Яғни осы уақытқа дейін тәрбиеге байланысты барлық түсінікті оның санасына сіңіріп үлгеруіміз керек. Негізі, адамның өзінің табиғатында құдайға сену, Алланы тану деген ұғым бар. Егер оны дұрыс танытсақ, бүгінгі күні сыналап кіріп, төрімізді иеленіп, жастарымыздың санасын улауға ұмтылған түрлі діни сек­та­ларға тосқауыл қояр едік. Олар­дың өзге бір діни ағымның етегінде кетуінен аман алып қа­лар едік. Сондықтан оларға ондай тәрбиені мешіт қа­быр­ға­сын­­да беруіміз қажет.  
Біздің жасөспірімді мешіттен қуа­лап, кіргізбей жүргенімізде өзге бір діни ағымның оның санасын шырмап алмасына кім кепіл?! Онда оны кейін қайтару тіпті қиын болады. Өйткені оның санасына ис­лам дінінен бұрын басқа бір секта өз наным-сенімін ұялатып үлгереді. Сондықтан біз адамды жасөспірім шағынан дұрыс жолға ба­ғыттауды қолға алғанымыз дұрыс. Біз мешіттің есігін тарс жауып алғанымызбен, өзге бір миссио­нер­лер­дің жасөспірімдерге деген есігі айқара ашық. Сондықтан 18 жасқа толмаған жас­өс­пірімдерді ме­шіт­тер­ге кіргізбеу арқылы біз үлкен қателікке ұрынамыз. Оның үстіне олар мешітке кіре ал­мағаннан кейін ислам ту­ралы түсінігі әл­де­кімдер арқылы қа­лып­та­сады. Ал мұндай өз бетінше қалыптасқан ис­лами түсініктің бе­рері аз. Одан гөрі, әрбір адам­ның ислам туралы білімін немесе клас­сикалық ислам­ның тағылымын мешіттегі бі­лімді имамнан алуының маңызы зор. Бүгінде бұған мүмкіндік мол. Өйткені ҚМДБ бүгінде ме­шіт­терге іріктеуден өткен имам­дарды та­ғайындап жатыр.
Сондай-ақ мешіттерге жасөс­пі­рім­дер­дің кіруіне тыйым салу арқылы біз олардың құ­қын да шектейміз. Қай жағынан бол­­сын, мешітке жасөспірімдердің кіруіне тыйым салу арқылы үлкен қателікке ұры­на­мыз. Одан гөрі, өзге діни ағымдарға тос­қауыл қоюдың басқа да жолдарын қа­рас­тыр­сақ, дұрыс болар еді.

Бейтарап пікір
Досай КЕНЖЕТАЙ, философия және теология ғылымдарының докторы, профессор:
– Дін деген – үлкен феномен. «Итке өкпелеп, тоныңды отқа жақпа» де­гендей, өзге діни ағымдардан сақтанамыз деп, жас­өспірімдерімізді мешітке кір­гізбей қою дұ­рыс емес. Мұндай жолмен біз ешқашан өркениетке жете ал­маймыз. Жалпы, тә­жі­рибе көрсетіп отырғандай, мешітке кіруге тыйым салу керісінше, оған деген қар­сылықты өршіте түседі. Жас­өс­пі­рімдердің мешітке кі­руіне тыйым салар болсақ, олар өршеленіп, мешітке кірудің басқа жол­дарын іздестіре бастайды. Егер діни ағым­дармен күресудің жалғыз жолы ме­шітке кіруге тыйым салу болса, бұл – қателік.
Асхат БЕКЕНОВ, Мәжіліс депутаты:
– Біз жасөспірімдердің мешітке кіруіне тыйым салу арқылы оларға дұрыс бағыт-бағдар бере алмаймыз. Сондықтан олар­дың діни білімі дұрыс қалыптасуы үшін бастауыш сыныптарда дін сабақтарын жүргізуіміз керек. Бүгінде жастар дін­нің жолына түсіп алып, одан ақиқат іздейді. Негізі, біз әу бастан дінге берілген, діндар ұлт емеспіз. Сондықтан баланы жас­тайынан діни білім беріп, діндар адамға айналдырудың қажеті жоқ. Тек керекті нәрселерді арнайы сабақтар арқылы ұқтырып отырсақ, жетеді.