Домбыра қазақ халқының көне аспабы екені туралы жиі айтылады. «Домбыра» сөзінің шығу тегі туралы мәлімет берсеңіздер.
Айдын БЕКҰЛЫ, Алматы қаласы
Домбыраның халық арасында кең тарауының бірнеше себебі бар. Біріншіден, домбыраны жасау аса қиынға соқпайды, қолы епті адам ағаштан демде жасап ала береді. Екіншіден, домбыра тарту, үйрену басқа аспаптарға қарағанда аса қиын емес. Үшіншіден, домбырада үйде отырып та, түрегеліп тұрып та, шалқадан жатып та, ат үстінде де ойнауға болады. Төртіншіден, домбыра сүйемелге де ыңғайлы. Белгілі зерттеуші Хайролла Жүзбасовтың пікірінше, «домбыра» сөзі «дөпбұра», «дәлбұра», «дембұра» деген сөздердің тізбегі арқылы жасалған. Бұл – белгілі бір логикаға сүйенген, қызықты жорамал. Тағы бір болжамды этнограф Ерік Көкеев еңбектерінен кездестіруге болады. Ғалымның пікірінше, «том» деп түюлі жұдырық немесе қолдың саласы айтылады. Кейіннен бұл түбір ұяңданып «домға» айналған, «быра» тіркесі бір нәрсені шерту, тарту, дыбыс шығару деген мағына береді-мыс. Яғни «домбыра» сөзі «қолдың саласымен немесе бес саусақпен шекті шерту» деген мағына береді. Кейбір деректерде «домбыра» сөзі арабтың «дунбаһи бурра» тіркесінен, яғни «қозы құйрық» деген сөзінен қалыптасқан деген долбар әңгіме бар. Мұндай болжамға, шамасы, домбыраның шанағының сүйірленіп барып қозы құйыршықтанып бітетіндігі негізге алынған болуы керек.
«Домбыра» сөзі қайдан шыққан?
Последние статьи автора