Батпақ не үшін керек?

Батпақ дегенде көз алдымызға балшықты, бақалы жер елестейтіні анық. Ал ертегілерде батпақ жындардың мекені болып есептеледі. Шынымен де, солай ма? Жалпы, батпақты жерлердің бәрін кептіріп тастаса қайтеді?
Рымбек МҰХИТ, Қапшағай
Деректерге жүгінсек, біздің ға­­ламшарымыздағы алғашқы бат­пақ шамамен 400 млн жыл бұ­рын пайда болған. Қазіргі кө­ріп жүрген батпақтарымыз мүл­де жас, оларға небәрі 12 мың жыл болған. Олар бүкіл жер бе­тін­де таралған. Бүкіл батпақтың 73%-ы Ресейдің үлесіне тие­сі­лі.
Көп жағдайда батпақ жауын-шашын мен жерасты сулар ағып ба­рып тоқтайтын еңіс жерлерде тү­зіледі. Жауын-шашын көп жа­уатын елдерде ауа ылғал болады да, булану баяу жүреді, мұндай жағ­дайда сазды батпақ ерекше көп болады. Батпақты біржола кеп­тіріп тастауға болмайды. Өйт­кені ол баға жетпес байлық  – шымтезектің (торф) бірден-бір және негізгі қайнар көзі бо­лып табылады. Электр стансы­ла­ры шымтезекпен жұмыс іс­тей­ді, одан тыңайтқыш, дәрі жә­не бас­қалары жасалады. Шым­тезекте тұщы су бүкіл әлем­де­гіге қараған­да бес есе көп сақ­талады. Мұның сыртында олар өзеннің қалыпта­суын­да да ма­ңызды рөл атқа­рады. Мә­се­лен, Мәскеу өзені өзі­нің бастауын Старьков бат­пақ­тарынан алады. Құс­тардың жүз­деген түрі мен ма­мық жүнді аң­дар, таңғажайып өсім­діктер мен же­містер бат­пақ­та мол кез­деседі.