Түркияда Қасым тойы тойланды
Қоңыр күзде Қарағандыда басталып, Қарқаралыда жалғасқан Қасым ақын тойы жақын күндері туыстас Түрік елінде де ерек аталып өтті. Түрксой халықаралық ұйымының ұйымдастыруымен Ыстамбұл мен Анкарада өткізілген Қасым Аманжоловтың 100 жылдық мерейтойына Қазақстаннан арнайы делегация барып, Арқа аспанын жырға толтырған ақын тойының жалғасын айрықша леппен орайластырды.
Қазақстандық делегацияны белгілі ақын, Ғалым Жайлыбай бастап барды. Еуропа мен Азияның тінінде орналасқан Ыстамбұл шаһарында басталған ақын мерейтойына арналған шаралар ел астанасы Анкарада жалғасты. Қасым ақынның дауылды жыры мен өзгеше ғұмыр жолын жастарға, түркітілдес елге жеткізуді мұрат тұтқан алғашқы кеңес Ыстамбұлдағы Айдын университетінде ұйымдастырылған болатын. Ән мен жыр, әңгіме, естеліктер араласа өрілген басқосуда аталмыш университеттің тіл-әдебиеті факультетінің деканы, профессор Шұғайып Қарақаш Қасым шығармашылығы мен өмір жолы жайлы толымды баяндама жасады. Мұнан соң, университет ректоры профессор Жәдігер Ізмірлі ханым, университеттің құрылтайшысы, доктор Мұстафа Айдын кезегімен шығып, қазақ-түрік әдебиетшілері арасындағы ізгі байланыс жайында, екі елді туыстастыратын мәдени өзек-жүлгелердің тамырын баса тұрып, әңгіме өрбітті.
Анкарада жалғасқан Қасым тойының халықаралық дәрежедегі қорытындысы Түрксой ұйымының бас кеңсесінде өткізілген отырыспен тиянақталды. Басқосу соңын ала түрік, башқұрт, татар, қырғыз, әзірбайжан тілдеріне тәржімаланған Қасым жырлары оқуы орайластырылды. Түрксойдың ұйымдастыруымен мерейтой қарсаңында ақын шығармалары бірнеше тілге тәржімаланған болатын. Қасым жырының қуатын ұғынған қандас туысқан жұрт жазармандары ақын өлеңдерін таласа тәржімалап, өз елдеріндегі баспа беттеріне кезегімен жариялаған екен. Аудармашылар мен қарындас жұрттың ақын-шәйірлері қазақ ақынының аса тегеурінді шабытына таңырқап, Ыстамбұл-Анкарадағы басқосуларда таңдай қаға әңгімеледі.
Ал Түрксой басшылығы, бұйыртса, Түрік елінің бас қалаларының бірінен Қасым Аманжолов атындағы бақ не көше бергізуге тырысып жатыр екен. Тірлігінде рақатты ғұмыр қызығын кемдеу көрген тағдыр-талайлы ақын рухына ерек қызмет ишарасын жасаған Түрксой басшылығының ілтипатты шаралары көңіл қуантады.
Дүйсен ҚАСЕЙІНОВ, Түрксой халықаралық ұйымының бас хатшысы:
– Қасым тойына түркітілдес ағайын жұрттан барған қаламгерлер әлі күнге тамсанып айтып келеді. Әлбетте, мәселе той өткізілген күндердегі мерекелік шараларда емес, мәселе – ақын жырының, қазақ ойының насихаты үлкен ауқымдарға шыға бастауында. Қасымның өлеңдерін біз өз бастамамызбен бірнеше тілге тәржімаладық. Түрік әдебиеттанушылары қасымтануда жаңаша ой, жаңаша пікір білдіріп отыр. Ал Түрксой алдағы жылдары еліміздің әдеби-мәдени өміріне белсене араласып, халықаралық дәрежеде бірнеше үлкен шаралар ұйымдастырмақшы.
Шұғайып Қарақаш, әдебиеттанушы, Ыстамбұл Айдын университетінің докторы, профессор:
– Қасымның өткен ғасыр басында дүниеге келіп, сталиндік қапасты елімен бірге өткеруі, соғыс жылдарында жазған дүниелері, басынан кешкені – кез келген қаламгерге өнеге! Ол – ХХ ғасырдағы қазақтың модернистік әдебиетін биікке көтергендердің бірі, бірегейі. Оның шығармаларының ішінде «Ақын өлімі туралы аңыз» бен «Дүниеге жар» атты жыры шоқтығы биік дүниелер екен. Кеңестік режимге қарсылықтың нақты белгілері осы екі өлеңінен анық байқалады. Өзге шығармалары да түркітілдес халықтар әдебиетінің дамуына үлкен үлес қосқан ұлы ақын екенін анық аңғартады.
