Қостанайдағы «Нұрлы көш» көштен неге қалды?
Шетелде жүрген қандастарымызды тарихи Отанына тарту мақсатында Елбасының тікелей тапсырмасымен «Нұрлы көш» бағдарламасы қабылданғаны белгілі. Осыған сәйкес, Қостанайдың қасындағы Заречный және Затобол ауылдарының арасынан 130 үйге жер телімі бөлініп, тіпті барлық инженерлік коммуникациялар өткізіліп те қойды. Алайда ала жаздай Қостанайдағы «Нұрлы көш» туралы жар салып келген жергілікті билік облыстық мәслихаттың кезекті отырысында оралмандарға арналған зәулім үйлер туралы үмітті жарға жықты.
Тұрғын үй мәселесімен айналысатын агенттіктердің айтуына қарағанда, Қостанайда орта есеппен алғанда пәтердің 1 шаршы метрі 600 АҚШ долларына, яғни 90 мың теңгеге сай келеді. Қостанай қаласына тиіп тұрған Заречный ауылына жоспарланған «Нұрлы көштің» үйлерінің әр шаршы метрін мемлекет 56 515 теңгеге бағалапты. «Кәнекей, шаршы метрі 56 мың тұратын жөні түзу баспана салып көріңдерші. Бізде қазір 1 шаршы метрдің құны 120 мың теңгені құрайды, орта есеппен 90 мың дейік. Ал басқа бағаға біз үй тұрғыза алмаймыз», – дейді облыс әкімі Сергей Кулагин. Осыны тілге тиек еткен жергілікті билік «Нұрлы көш» бағдарламасы аясында Қостанайға бөлінген қаржыны қазынаға қайтаруды жөн көріпті. Қостанай облысы әкімінің бірінші орынбасары Виктор Мейстер: «Нұрлы көштің» 551 миллион теңге қаржысын біз өз еркімізбен қайтардық. Инженерлік желілерді қалдырдық, себебі басқа жүйеге қайта қарастырып берді. Бірде-бір мердігер 90 мыңнан төмен бағаға үй салуға келіскен жоқ.
Ал егер 90 мыңға салсақ, оны сатып алуға оралмандардың жағдайы жетпейді. Сондықтан 130 үй салып қойып, сосын оны өткізе алмай, екі-үш жыл күзетіп дегендей, текке проблема тудырғанша...» – деп шарасыз адамның кейпіне енді. Және аталмыш жер телімдері жекеменшік құрылыстарға берілетінін жеткізді.
Осылайша, «ұлттық шоғырлану процесінің одан әрі дамуын, әлеуметтік тұрақтылық пен өзара келісімнің нығаюын, демографиялық ахуалдың жақсаруын қамтамасыз етуге» бағытталған «Нұрлы көштің» Қостанайдағы жыры жергілікті билік үшін оңай, ал атамекенге оралуды аңсаған қайран отандастар үшін өкінішпен аяқталды. «Нұрлы көштің» жанбай қалған бағы жайлы, жалпы Қостанай облысында қоныстанған оралман бауырлардың жай-жапсарын сұрау мақсатында Қазақстан Республикасы Көші-қон комитетінің Қостанай облысы бойынша департаментінің директоры Алмабек Шәмшиевке хабарласқан едік. Ол кісінің көңілі құлазып отыр екен. «Қазір маған ешқандай сұрақ қоймай-ақ қойыңдар. Бүгіннен бастап біздің мекеме ресми түрде жабылды, ІІМ-нің құрамына кіргізіп жатыр. Дүйсенбі күні телефон соғыңдар, мына жерде кім отырады, сол береді ақпаратты», – деп қысқа қайырды Алмабек Қуанышұлы.
Қостанайда арзан баспана салуға мүдделі құрылыс компаниялар шынымен жоқ па? Осы сауалға жауап табу мақсатымен біз облыстағы құрылыс кәсіпорындарының басшыларына хабарластық. Сөйтсек, шенеуніктер айтқан уәж бекер болып шықты. Бұл сөзімізді «Компания Ерлан» аталатын серіктестіктің басшысы дәлелдейді.
Төлеген ЖАЙЛАУБАЕВ, «Компания Ерлан» ЖШС бас директоры:
– Үйдің әр шаршы метрін 56 мың теңгеге салып жатырмын ғой мен. Қостанайдағы «Наурыз» ықшамауданындағы тоғыз қабатты зәулім үй жуырда дайын болады. Бұған дейін де талай құрылыс нысандарымен айналыстым. Ал «Нұрлы көш» бойынша айтарым, коттедж үйлер салу қиынырақ, оның жобасына қарау керек. Егер жергілікті бюджет жол салу, коммуникация өткізу сияқты мәселелерді өз мойнына алса, тек қана үй салуды қолға алуға болар еді. Шынымды айтсам, «Нұрлы көш» бойынша салынуы тиіс үйлердің жобасын көрген де жоқпын, маған ешқандай ұсыныс түскен жоқ. Бұл жобаға Қостанай ауданының әкімі жауапты болатын, бірақ біздің арамыз айтарлықтай жақсы емес, сосын шығар... Менің ойымша, егер жандары ашыса, жергілікті бюджеттен үстіне 10-15 мың қосуға әбден болар еді. Екі немесе төрт пәтерлі коттедждердің жобасын жасап, жоғары жаққа ұсыныспен шығуға болар еді. Сонда үй салу да біраз арзанға түсер еді. Бұл жерде ынтаның жоқтығы ғой. Ынта болса, барлығын ойластыруға болар еді. Әйтпесе оралмандарға жағдай жасау жергілікті биліктің міндеті емес пе?! Пайдасы шамалы жобаларға жұмсалатын қаражатты үнемдеп, осы «Нұрлы көшке» аударуға болар еді. Мәселен, мидай далада мектеп салып жатыр. «Жуырда бітіреміз» деп жар салуда. Онда кім оқиды? Қасында бір үй жоқ. Бірақ мектеп құрылысына ақша көбірек бөлініп отыр... Түсініп тұрсыз ба? Міне, мәселе қайда жатыр!..
Қолда бар ақпаратқа сүйенсек, 1991 жылдан бері атажұртқа оралған отандастарымыздың 26 мыңға жуығы Қостанай өлкесінде қоныстанған. Қазір олар облыстың Қостанай, Рудный, Лисаков, Арқалық қалалары мен Қостанай, Жітіқара, Таран және Федоров аудандарында ғұмыр кешіп жатыр. Былтыр Ресей, Моңғолия, Өзбекстаннан туған елге оралған отбасылардың 800-і Қостанай өңірін таңдаса, биылғы жылдың алғашқы жартысында мұнда квотамен 137 отбасы көшіп келіпті. Ал жоспар бойынша, ағымдағы жылдың аяғына дейін бас-аяғы бір мың отбасы Қостанай өңіріне қоныстануы тиіс еді. Бірақ «Нұрлы көштің» Қостанайдағы сәулесінің көмескі тартқанын ескерсек, бұл көрсеткіштің қағаз жүзінде қалатын түрі бар. Бәрінен бұрын «шетелден оралған қазақтарды құшақ жая қарсы алып, оларға қолдан келген жағдайдың бәрін де жасаймыз» деген ұранды ұстанатын қостанайлық биліктің «Нұрлы көш» мәселесін жылы жауып қоя салғаны түсініксіз. Облыс басшылары мемлекеттік бағдарламаны іске асыруға құлықсыз ба әлде Қостанайдың жерін оралмандарды қоныстандыруға қимай отыр ма?
