Өзбекстан мен Тәжікстан халқына күн райының суытуы қалай әсер етіп жатыр
Орталық Азиядағы күннің салқындап кетуі елдердегі жағдайдың нашарлауына алып келді. Әсіресе, Өзбекстан мен Тәжікстан халқы бұл суықтан жапа шегіп жатқандарын айтып, шаруалары болашақтары үшін алаңдап отыр, деп хабарлайды Azattyq Ruhy.
Қатты аяз Өзбекстанда энергетикалық дағдарыс тудырды. Өзбекстанның Қорғаныс министрлігі дала асүйлер желісін жасақтап, қалыптан тыс аяз жағдайында өз бетінше ас дайындай алмайтын азаматтарды ыстық тамақпен қамтамасыз етті, ал көшелерде арнайы жылыту пункттері ашылды.
Мұндай жағдайға Өзбекстан энергетикасының табиғи газға тәуелділігі әкелді: өзбек ЖЭО-ларының барлығы дерлік газбен жұмыс істейді.
Өзбекстанда аяз 11 қаңтарда басталды: температура қыста әдеттегі орташа температурадан +6 градустан -16 градусқа дейін төмендеген.
Президенттің баспасөз қызметі 16 қаңтарда Өзбекстан президенті Шавкат Мирзиеев Ташкент мэрін Джахонгир Артыкходжаевты қысқы маусымға қажетті деңгейде дайындық жүргізбегені үшін отставкаға жібергенін хабарлады.
Оның пікірінше, дағдарыстың себептері жүйелі жұмыстың болмауынан және энергия ресурстарын ұрлағаннан болды.
Ташкент қаласының басшысынан басқа Энергетика министрінің орынбасары Шерзод Ходжаев пен «Жылу электр станциялары» мемлекеттік акционерлік қоғамының төрағасы Фарход Абдурахмонов қызметтен босатылды.
«Газета.uz» ақпарат агенттігінің хабарлауынша, аяздың салдарынан Ташкентте электр қуаты мен газдың өшуі, ыстық судың болмауы, қатып қалған құбырлар, үйдің салқындығы сынды проблемалар болған.
Тұрғындар «егер елордада осындай болса, өңірлерде не болуы мүмкін?» деген сұрақтың астында қалған.
Мәселен, Бұхара тұрғыны Гүлноз Аминова өз аймағындағы тұрғындар аяздың әсері туралы айтып берген.
«Біз өз үйімізде тұрамыз. Бізде электр проблемасы бұрыннан болған еді. Әдетте жүктеме түстен кейін төмендейді, сондықтан біз кірді таңертең жуамыз. Бірақ бұл суықта оның төмен болғаны сонша, кір жуғыш машина мен тоңазытқыш жұмысын тоқтатты. Енді біз өнімдерді аулада сақтаймыз, қолмен кір жуамыз. Бірнеше күн бұрын тіпті жарықдиодты шамдар да қосылмады», - дейді ол.
Аминова олардың барлығында газбен жылыту екенін айтты.
«Қысым өзгеріп тұрады. Бізде жатын бөлме мен дәретханада ғана жылу бар. Киімді екі қабаттап киеміз. Ас үйді жылыту үшін біз кірпішті газ плитасында ұстаймыз. Тамақ пісіруге болады, бірақ қуыру үшін қысым аз», - дейді ол.
Гүлноз Аминова жанармай құю бекеттерінің жабылуына байланысты қоғамдық көлікте проблемалар туындағанын айтты.
«Сейсенбіде базарға барып, бірде-бір автобус көрмедік. Тек такси қалды. Азық-түлік бағасы көтерілген. Олар Ташкенттен тауарлар әкелмейді дейді. «Колхоз» базарында сатушылар жоқ, өйткені олардың көкөністері мен жемістері қатып қалған. Саудагерлер өте аз. Базарда көліктерімен сататындар ғана қалды. Мен жылыту пункттері туралы ештеңе естіген жоқпын. Таныстардың айтуынша, қазір кишлактарда жарық мүлдем жоқ, әдетте қыста екі сағат сайын сөніп тұрады. Үйді олар көмірмен жылытады. Мен өзім Галаасияға үнемі барамын. Онда да газ жоқ», - дейді ол.
Ауа райы суығаннан бері көкөніс пен жеміс-жидек сататын кәсіпкерлердің жағдайы нашарлаған. Өзбекстанның Термез қаласындағы азық-түлік дүкендеріндегі бағалар 10-15%-ға қымбаттаған. Азық-түлік дүкенінің иесі Рейхон ауа-райы логистикаға да әсер еткенін айтты.
«10 қаңтардан бастап бізде қиындықтар басталды. Ташкенттен тауарларды жеткізу көктайғаққа байланысты тоқтады, сондықтан бағалар да қымбаттады. Көптеген тауар 10-15% қымбаттады. Біз қымбатырақ сатып аламыз, сондықтан біз де қымбатқа сатуға мәжбүрміз. Көлік шығындары екі-үш есе өсті. Егер бұрын дұрыс жерге 5 мыңға жетуге болатын болса, қазір біз 15-20 мың сум төлеуге мәжбүрміз», - деді кәсіпкер.
Тәжікстандағы ахуал
Тәжістанда да қаңтардың басында аяз күшейіп, қар қалың жауған. Тіпті, елдің астанасы Душанбеде су ағатын құбырлар қатып қалған.
Тәжікстанның солтүстік өңірі Согдий облысында қалыптан тыс аяздың салдарын тұрғындар қатты сезінбеуі үшін әртүрлі шаралар қабылданып жатыр.
Облыстың көпқабатты үйлерінің тұрғындарынан пәтерлерде су ағатын крандарды ашық қалдыруды сұраған.
Тәжікстан халықтық демократиялық партиясының атқару комитеті азаматтарға осындай үндеу жариялады.
«Осы аязды күндерде су құбырларының қатып қалуы байқалғандықтан, сіздерден 2 күн ішінде пәтерлеріңіздегі крандарды жаппауыңызды сұраймыз», - делінген хабарламада.
Бұл әрекет су шығынын едәуір арттырады, бірақ су құбырларының қатып қалуына жол бермейді.
Сондай-ақ Душанбеде шамадан тыс қар жауған. Mir24.tv хабарлауынша, қаңтарда оларда бір тәуліктен аз уақыт ішінде температура жеті градусқа төмендеген. Ал ең аязы - 15 градус болады деп күтілген. Көптеген тұрғындар аяздан қорқады.
«Біз мұндай суық ауа райына, қарға үйренбегенбіз. Құлап қалудан қорқасың, таксимен жүресің, қатып қалмас үшін қалалық көлікті күтпейсің», - дейді Душанбе тұрғыны Зульфия Алиева.
Суық ауа райына байланысты Білім министрлігі қысқы демалысты ресми түрде ұзартқан.
«Тәжікстан Үкіметі жанындағы қоршаған ортаны қорғау комитеті гидрометрология агенттігі директорының орынбасары Джамиля Байдуллоева «соңғы 15 жылда бірінші рет бізге Сібірдің батысы мен Ресей Федерациясының солтүстік жазық еуропалық аумағынан бізге ауа райы тіркеліп отыр» деген.
ТАСС хабарлағандай, Тәжікстанда 2023 жылғы 1 ақпаннан бастап су-энергетикалық режим тұрақтанғанға дейін электр энергиясын беру шектеледі. Бұл туралы Ховар ұлттық ақпарат агенттігінің сайтында жарияланған «Барки точик» Мемлекеттік энергетикалық компаниясының хабарландыруында айтылған.
«Электр энергиясының жетіспеушілігін және әлеуметтік-экономикалық саланың жағымсыз салдарын болдырмау үшін 2023 жылдың 1 ақпанынан бастап электр энергиясын беруді шектеу енгізіледі», - делінген хабарламада.
Компания қатты суыққа байланысты электр энергиясын тұтынудың артқанын, бұл желілер мен трансформаторларға жүктеменің артуына әкелетінін түсіндірді. Тәжістандағы ең ірі ГЭС орналасқан Нұрек су қоймасынан су алу ұлғайды, ол 2022 жылдың ұқсас кезеңінің көрсеткішінен асып түсті.
«Энергохолдингте егер шаралар қабылданбаса, наурыз айының басында электр энергиясының тапшылығы әлеуметтік-экономикалық жағдайға теріс әсер етеді деп санайды. «Қазіргі жағдайды «Барки точик» компаниясының мамандары талдап, алаңдатуға тұрарлық деп отыр»,- делінген хабарламада.
Өтініште енгізілетін лимиттердің уақытша екендігі және олар Нұрек су қоймасын қоректендіретін Вахш өзенінің су-энергетикалық режимі тұрақталғаннан кейін жойылатыны айтылған. Компания азаматтарды электр энергиясын ұтымды пайдалануға шақырды.
12 қаңтарда Тәжікстан президенті Эмомали Рахмон «Барки точикке» электр қуатымен қамтамасыз етудегі барлық шектеуді алып тастауды және оларға аязға байланысты елдің бүкіл аумағын қамтамасыз етуді тапсырды.
10 қаңтардан бастап Тәжікстанда қатты аяз басталды, елордадағы температура минус 20 градусқа дейін төмендеді, ал таулы аймақтарда одан да төмен. Ел мектептеріндегі қысқы демалыс 11 қаңтардан 20 қаңтарға дейін ұзартылды, барлық балабақшалар жабылды.
