ҚР Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігі Қазақстандағы БҰҰ даму бағдарламасымен бірлесіп отбасының әлеуметтік әл-ауқатын айқындау әдістемесін әзірледі. Бұл азаматтарға Отбасының цифрлық картасы арқылы әлеуметтік қолдау шараларын проактивті ұсынуға негіз болады, - деп хабарлайды Alashainasy.kz тілшісі "ҚазАқпарат"-қа сілтеме жасап.
1 қаңтардан бастап республикада Отбасының цифрлық картасы іске қосылды, оның басты мақсаты - қазақстандықтардың мемлекеттік қолдау жүйесіне тең қолжетімділігін қамтамасыз ету.
ОЦК мемлекеттік органдардың барлық қолданыстағы ақпараттық жүйелерінен алынған мәліметтер негізінде құрылады.
Онда Қазақстанның 19,5 млн-нан астам азаматы немесе 6,3 млн отбасы туралы ақпарат жинақталған.
Отбасының әлеуметтік әл-ауқатының деңгейі мынадай көрсеткіштерді талдау негізінде айқындалады:
- кіріс пен кредиттіің бар-жоғы;
- жұмыстың бар-жоғы (отбасының еңбекке қабілетті мүшесінің жұмыспен қамтылуы);
- тұрғын үйдің, жеке қосалқы шаруашылықтың, жер учаскесінің бар-жоғы;
- жылжымалы мүліктің бар-жоғы;
- әлеуметтік қорғау саласындағы қызметтермен қамтамасыз ету;
- денсаулық сақтау саласындағы қызметтермен қамтамасыз ету;
- білім саласындағы қызметтермен қамтамасыз ету.
Отбасын (адамды) талдау қорытындысы бойынша олардың әлеуметтік жағдайына сәйкес жоғарыда аталған әрбір көрсеткіш бойынша берілген балдарды жинақтау жолымен 5 санатқа бөлінеді:
- жақсы деңгей, 1 800 және одан жоғары балл;
- қанағаттанарлық деңгей, 730-дан 1 799 баллға дейін;
- төмен деңгей, минус 30-дан 729 баллға дейін;
- дағдарыс деңгей, минус 460-тан минус 29 баллға дейін;
- мүшкіл деңгей, минус 459 баллға дейін.
Қанағаттанарлық деңгей отбасының (адамның) өз жағдайын жеңе алатындығын білдіреді, қажет болған жағдайда тиісті мемлекеттік органдарға консультациялық және әдістемелік қолдау көрсетілуі мүмкін.
Төмен деңгейде отбасы немесе адам тиісті мемлекеттік органдардың көмегі мен қолдауы шартымен өз мәселелерін дербес шеше алады.
Дағдарыс деңгейіндегі азаматтар күрделі мәселелерді өз бетінше шеше алмайды және олардың жағдайын жақсарту үшін мемлекеттік органдар тарапынан кешенді көмек қажет.
Қиын жағдайға тап болған отбасы қаржылық қиындықтарға тап болады және өзінің негізгі қажеттіліктерін қанағаттандыра алмайды.
Бұл жағдайда тиісті мемлекеттік органдардың шұғыл араласуы қажет.
Өмірлік қиын жағдайға тап болған азаматтар әлеуметтік төлемдер мен жұмыспен қамтуға жәрдемдесуді қоса алғанда, мемлекеттен кешенді қолдау шараларын алады.
Айта кету керек, Алкир-Фостер моделі негізінде халықтың әлеуметтік жағдайын егжей-тегжейлі және көлемді түрде көрсетуге мүмкіндік беретін көп өлшемді кедейлік индексі құрылды.
Бұл индекс алғаш рет БҰҰ ДБ қолдауымен Оксфорд университеті дайындаған 2010 жылғы Адам дамуы туралы баяндамада қолданылды.
Қазір әлемде көп өлшемді кедейлік тұжырымдамасы халықтың әлеуметтік әл-ауқатын өлшеудің ең прогрессивті тәсілі болып саналады, өйткені табыстың төмен деңгейі әл-ауқаттың төмен деңгейінің бір ғана аспектісі болып табылады. Отбасының орташа табысы болуы мүмкін, бірақ сонымен бірге сапалы медициналық қызметтер мен білімге, лайықты жұмысқа және т. б. қол жеткізе алмайды.
Әдістемеде қолданылатын көпөлшемді индикаторлар әл-ауқаттың негізгі параметрлерін оқшаулауға практикалық мүмкіндік береді, бұл әлеуметтік қолайсыздық топтарын жоғары дәлдікпен анықтауға және сол арқылы қалыптасқан жағымсыз тенденцияларды жеңу үшін әлеуметтік саясаттың орта және ұзақ мерзімді міндеттері мен бағыттарын анықтауға мүмкіндік береді.
Бұған дейін хабарланғандай, қазіргі уақытта ОЦК мемлекеттік қолдау шараларын алуға құқығы бар қазақстандықтарға қандай да бір өтінішсіз жәрдемақы мен әлеуметтік төлемнің 9 түрін ресімдеуге мүмкіндік береді.
Сондай-ақ, ОЦК арқылы зейнетақы төлемдерін алу мүмкіндігі туралы автоматты хабарлама іске асырылды.
2023 жылы әлеуметтік қорғау саласындағы қызметтер тізбесі кеңейтіледі.
2024 жылғы 1 қаңтардан бастап денсаулық сақтау және білім салаларындағы мемлекеттік кепілдіктер енгізіледі.
2025 жылдан бастап жоғарыда аталған үш салада мемлекеттік кепілдіктердің барлық түрлері қамтылады.