Ақберен Елгезек: Жанарымнан сан ұшқын шашырайды...
* * *
Бұрын,
Көңілімнің бағында гүлдеп тұратын үміттер.
Көкірегімдегі нұр шашатын күдік те.
Түні бойы өлең жазып,
Таң алды
Жанарымда жай ойнаушы ед, жігіттер!..
Кеше,
Талай-талай кітап оқып тартымды,
Ақыл-есім ойжетпеске талпынды.
Ондай кезде, мырзасынғандардың бетіне
Шашып кететінмін алтынды.
Құштарымнан жаратылып армандар,
Көктем келсе, тамшылайтын талдан бал…
Бүгін,
Жалған өрнегімен жауратты
Жалбыр-жұлбыр жауған қар…
Менен гөрі бақыттырақ секілді,
Мәйхананы мекен етіп алғандар…
Енді,
Ойламаңыз мен секілді ерді сіз,
Күз келді де, меңдеп алды жерді сыз.
…Жындарына еріп кетті бір адам,
Барар жері белгісіз…
ТАМШЫ МЕН ТАС
Бүгінгі түн – түн емес-ті,
Ай қарайды марқайып.
Тамшы желмен күбірлесті,
тас үстінде жантайып.
Көз тамшысы?
Құр елес – бұл!
Қандай қызық қойылым!
Мен өзім де шын емеспін,
Жаттың жалған Ойымын.
Көзімдегі жастың өзін
Мұң жаратқан, қамықпай.
Тамшы қонған тастың өзі –
Талып қалған жарықтай!
Аңқып ұрар шаш бояуы,
Ол да – ойнампаз, алдамшы.
Көз тамшысы – тастай ауыр,
Тас – қараңғы дәу тамшы.
Түн де, білем, түн емес-ті.
Түн – лүпілі тамырдың.
Өзім де енді шын емеспін, –
Ой көмілген қабірмін.
Ал, көз жасы өшетіндей…
Бұзылардай келісім…
Атып тұрып шешетіндей,
Тас қап-қара терісін…
Бүгін мүлде түн еместі,
Естіледі ақырғы үн.
Сағынумен бір елесті,
Тамшы ішінде жатырмын…
АЯЗ
Бейдауаның ісеріндей мына аяз,
Тұтқын жанның кісеніндей мына аяз,
Соңғы ақша шытырындай мына аяз,
Қатқан нанның қытырындай мына аяз,
Өлер жанның күпіріндей мына аяз,
Сұлу қыздың бүкіріндей мына аяз,
Өшкен оттың түтініндей мына аяз,
Соңғы өлеңнің үтіріндей мына аяз,
Өлген айдың келбетіндей мына аяз,
Қатып қалған жер бетіндей мына аяз,
Ақ өлімнің құшағындай мына аяз,
Қарақшының пышағындай мына аяз,
Жауларыңның жеңісіндей мына аяз,
Жын-сайтанның терісіндей мына аяз,
Өлі арудың анарындай мына аяз,
Айдаһардың жанарындай мына аяз,
Жарлықтардың нүктесіндей мына аяз,
Жақыныңның өкпесіндей мына аяз,
Нашақордың инесіндей мына аяз,
Қолбасшының түймесіндей мына аяз,
Патшалардың күймейсіндей мына аяз,
Тергеушінің бөлмесіндей мына аяз,
Қанышердің тәубесіндей мына аяз,
Сөнген жұлдыз сәулесіндей мына аяз,
Сүйіктіңнің қарғысындай мына аяз,
«Тоғыз грамм қорғасындай» мына аяз,..
Мен де – аязбын,
Сынар болсаң, сына, Аяз!..
ШАҺАР КЕЗГЕН
Өртеніп ұмыт болған сағыныштан,
Жұрт іші ағып келем, сабылысқан.
Жанарымнан сан ұшқын шашырайды,
Іштегі бітпейтұғын жарылыстан.
Ағып келем…
Теңіздей халық іші,
Кекілімді сипайды жарық ұшы.
Мен туралы білмейтін мына жұрттың,
Ұнайтыны несі екен сабылысы?
Ағып келем…
Өзгелердің қимылын бағып келем,
Ми қозып,
Лапылдайды жанып денем.
Сүйе аламын білемін, бәрін-бәрін,
Жүрегімді тұтатып, жарық берем!
Ағып келем…
Амалсыз, қарсылықсыз,
Көңіл тыныш, ми сергек, жан-құлықсыз.
Мына нөпір әкетсің, адастырсын,
Қамасын бір бұрышқа жаңғырықсыз!
Көздері көздеріммен шағылысқан,
Бір сәтте Мұңым – мыстан
бұрылыстан,
Атып шығып алқымыма қолын созар,
Аумайтын кәрі түрі ыбылыстан.
Қорықпаймын!
Садақаға өлең өріп бере салам,
Жұлып алып кез келген құбылыстан!
Сыңғыр етсе сәулесі сынық ойдың,
Жүрегі жылып кетер, сұмырайдың!
Ал, мен ары жұрт іші аға берем,
Ешқашан ештеңеден жылымаймын…
* * *
Беймәлім бір жағдайларды түсінем,
Түсінем де, ауыр-ауыр күрсінем.
Содан кейін бір тылсымның күшімен,
Өлең жазып отырамын, қарайып,
Арқамдағы қанатымның ұшымен…
Көріп қойып ақ гүлдердің жүрегін,
Мен олардың мұң мен шерін білемін.
Серпіп тастап, мына әлемнің түнегін,
Жарық шашып жанарымнан, сұлбамнан,
Өзге әлемнің жолдарымен жүремін.
Байқап қалып өзге әлемнің шырағын,
Мен олардың белгілерін ұғамын.
Содан кейін таусылғанша шыдамым,
Бір нүктенің шетіне кеп, жаутаңдап,
Жәбірейіл жанарында тұнамын…
* * *
Жан шыдамай өз-өзіңді алдауға,
Тал да қалмай ең соңғы рет қармауға,
«Біттім!» – деп ап…
Бір себепті табарсың,
Ит боп өліп қалмауға.
Хабарласпай, мазаламай іріні,
Медет тұтып бір жақсыны, жылыны,
Жүрген кезде,
Алдап соғар жүгіртіп,
Кезекті рет телефонның шырылы.
Бір күндерің серпіліспен басталып,
Бәрі саған бір мезетте дос болып,
Ұмтылғанмен жанұшыра қуанып,
Бос қайтасың, бос барып…
Қурай да алмай, қайткенде көктеймін деп,
Абыройды қайтсем де төкпейін деп,
Ертеңге себеп тауып, ұйықтап қалам,
Оянбай кетпейін деп…
АЛАБҰРТУ
Мен баяғы баламын, кекілдімін…
Әй, бірдеңе білетін секілдімін.
Түнде менің етімді ұйқы құшып,
Таңсәріде сүйеді дәтімді Күн.
Өтініш пен өкініш арасында,
тоңып жүрмін, өмірдің жағасында.
Түстерімде – сабылып сансыз аруақ,
Бата берер…
Нанбайсың… нанасың да.
Шаршадым ба өмірден?
Жалықтым ба?
Жұмақ – анда… білемін, тамұқ мұнда.
Менің ішкі дүниемді аластауға,
құдыреті жетпейді-ау жарықтың да…
Бір үмітті іздеймін бекер күннен.
Шынымды айттым.
Ал, содан өтелді нем?
Нәрестенің иісін аңсап жүрмін…
Әлде, қатты сағындым Әкемді мен?..
ЖАЛҒЫЗ
Шексіз ғарыш шетінде
жетімсірер Жер-жұлдыз.
Сол жұлдыздың бетінде
Сен жалғыз да, мен жалғыз.
Жалғыздардың әлемі?…
Сен көпшіл де, мен көпшіл?
Тор тоқиды әдемі,
Көбелекке өрмекші…
Құрай – жалғыз, мыс – жалғыз,
Жалғыз – барлық атомдар.
Құс – жалғыз
және
барлық Ақындар.
Жүрек – жалғыз, ми – жалғыз.
Шылым жалғыз шоқтанып…
Аярланған жүзіңе
Ай қарайды сұқтанып.
Бәрі – жалғыз.
Тәңір де.
Ажал – бөлек, Ар – бөлек.
Өмір мәні, тегінде,
өрмекші мен көбелек…
ЖҰМБАҚ
Сол үшін шығады жолға бәрі,
Сол үшін құрбандық – қолда бары.
Сол үшін күз назданады,
Сол үшін көктем бұлданады!
Сол үшін сұлу жандар ән салады,
Ажалды да Сол үшін қарсы алады.
Сол үшін бәрінен безінеді,
Сол туралы бәріне жар салады!
Сол үшін ерттеледі аттың бәрі,
Сол туралы сөйлейді заттың бәрі.
Сол үшін жүрек біткен ақталады,
Сол үшін жүрек біткен сотталады!
Сол айтса, бәрі-бәрі құп болады,
Сол үшін көкорайға бұлт қонады,
Сол үшін дәру іздеп жер шалады…
Удың өзі Сол үшін ұртталады…
Сол үшін өмір өзі түзіледі,
Құдыреті содан ғана сезіледі.
Сол арқылы кезікпестер кезігеді,
Соны ғана қимастан көз іледі…
ГҮЛДЕР
Ол жақтағы гүлдер мүлде өзгеше,
Солған емес, келгенімен күз неше.
Ақ қауызы ашылады ән салып,
Сайтан келіп үзбесе.
Ол жақтағы гүлдер мүлде басқаша,
Қаулап өсер, тамырымен тас қашап.
Мына әлемді мойындатар күні ертең,
«Сұлумыз!» – деп таспаса.
Ол жақтағы гүлдер мүлде бөлек тым,
Солай, солай, сұрамаңыз деректі!..
Олар жайлы өлең жазу үшін де
Әулиелік керек тіл!
Түсін мейлің, түсінбе,
Ойға шомсам жетімектеу пішінде,
Сол бір гүлдер бір-бірімен сырласып,
Жыр тоқиды… түсімде…
Көздеріңмен көре алмайсың оны сен,
Кешір мені, олар менің ішімде.
ТІЛЕК
Сенім керек –
Үмітімнің шырағы,
Біліп тұрып, білгім келіп тұрады.
Жылдарды емес, табиғаттың әр кезгі,
Мезгілдерін сүргім келіп тұрады.
Қиял керек –
Арманымның бұлағы,
Бақытыма сенгім келіп тұрады.
Жаратылыс құпиясын білуге,
Барлық затқа енгім келіп тұрады.
Өмір керек –
Жаратқанның сынағы,
Құлап жатып, тұрғым келіп тұрады,
Мен тағдырдың адастырған соқпағын,
Ақиқатқа бұрғым келіп тұрады.
Ілім керек –
Сана-сезім жұмағы,
Аппақ нұрға толғым келіп тұрады.
Мен пейіште әр қазақтың баласын,
Көргім келіп тұрады.
АУЛА
Қажетсіз арманымдай мына аула,
Әсер етпес тұншығып жылауы да.
Жапырақтың тым бөтен құлауы да,
Терезенің тым бөтен қырауы да.
Қажетсіз арманымдай кешегі өлген,
Бұл аулаға мен бұрын неше келгем.
Бұл аула маған бөтен кешегіден,
Бұл ауланың шаңы мен өсегі өлген.
Жаңа күннің бастауы мына аула,
Шындық енді үміттің тумауы да.
Мүмкін емес енді оның ұнауы да,
Қызық емес ешкімнің сынауы да.
Қажетсіз бақытымдай басқа тепкен,
Мына аула сыйламас басқа көктем.
Кетіп бара жатырмын тас жүрекпен,
Қарап алып соңғы рет жасқа кепкен.
Енді мені ұмытады мына аула,
Қарамаймын, жалыну, жылауына.
Қарамаймын жапырақ құлауына,
Қайырылмаймын көршінің сұрауына…
* * *
Түнек басып тұрғанмен, көңілде нұр,
Аспан жақтан жарқырап төгілген гүл.
Жасыл қанат түстегі періштелер,
Жанарынан түн тамып өңімде жүр.
Кәрі саусақ ауаға сызып өлең,
Әр әріптен созады, үзіп әуен.
Кеше ғана бұлыңғыр дүниеден,
Жаратылып жатқандай қызық әлем.
Әлем іште, мен оның ішіндемін,
Сыртымда күш, мен оның күшіндемін.
Сәттер – менің болмысым, сәттер ғана,
Сәттер – менің өмірім, түсінгенім.
Жоғалттым ба есімді, жия алдым ба,
Сүймедім бе өзімді, сүйе алдым ба?
Сұрағанды беріпті маған Тәңір,
Өзгешелеу болғанмен қиялымда.
Кейде сол сәт, ал, кейде кідіретін,
О, Жаратқан, сан қырлы құдыретің!
Жолдарыңды аңғармай қалай тұрмын,
Жүрегімнен Өзіңе жүгіретін!
Алып жатыр қарашы, дала тыныс,
Ей, періште жүзіңді қаратып ұш!
Күлкісі де гүлдердің таныс, таныс,
Түр-түсі де тым таныс жаратылыс…
Мен жаралғам, Шебердің әмірінен,
Мені сүйген ең мінсіз көңілінен.
Тұрмайды екен, дариға, нағыз өмір,
Түңілуден,
бүлінуден,
шегінуден…
КЕЛІНШЕК ТАЛ
Сабағыңнан мөлдіреп өлең-шықтар,
Сен неге жылап тұрсың, келіншек тал?
Көктем әлі келмейді, есесіне,
Көбелектей жауады көңілшек қар…
Мына күздің алтыны сондай әсем!
Жазда сенің кетті екен қандай есең?
Маған қара мықтымын! Өмір нұрын,
Ыза болып тұрсам да, қанбай ішем!
Білдірместен қайғымның ең ауырын,
Көңілді боп жүрем ғой, жылауығым!
Жалғыз сен бе жалғанда жеңге-талым,
Мекендеген мұнарлы мұң ауылын?
Жалғандықты мен дағы біліп қоям,
Біліп қойып, жымиы-ы-ып күліп қоям.
Анда-санда жалықсам жалғыздықтан,
Саябаққа сен тұрған кіріп қоям.
Келіншекке өзіңді теліпті кім?
Шайыр шығар!
Мен соған сеніп тұрмын.
Міне енді белгісіз сол ақындай,
Мен сені сағынғаннан келіп тұрмын…
Ешкім мендей білмейді сендік мұңды,
Ешкім сендей білмейді мендік мұңды…
Сен тыңдайсың, осылай ылғи мені,
Мен сүйемін өзіңдей енді кімді?
Сабағыңнан мөлдіреп өлең-шықтар,
Сен енді жыламашы, келіншек тал!
Көктем болып келемін, келесі жыл,
Ерімей жатқан кезде еріншек қар…
