Татуласу келісімі туралы білгім келеді
Соңғы жылдары дауды бейбіт жолмен реттеу, соның ішінде, татуласу келісімі енгізілгенін естиміз. Білгім келетіні, бұл қандай рәсім және қай заңмен қарастырылған?
Анар ҚАБДЕН
АЛМАТЫ ОБЛЫСЫ
Бес институционалдық реформа мен «100 нақты қадам» Ұлт жоспары шеңберінде қабылданған жаңа Азаматтық процестік кодекске (АПК) 2015 жылдың 31 қазанында мемлекет басшысы Н.Назарбаевтың жария түрде қол қойғанына бүгін тура екі жыл толып отыр. 2016 жылдың 1 қаңтарынан қолданысқа енгізілген жаңа кодекс заң үстемдігін қамтамасыз етуге едәуір үлес қосқанына осы уақыт аралығының өзі айтарлықтай дәлел бола алды. Иә, кодекстегі жаңашылдықтардың бірі дауды бейбіт жолмен реттеуге жәрдемдесу болып табылады. Осы ретте АПК-ның 17 тарауында азаматтық іс тараптарын бірінші, апелляциялық және кассациялық сот сатыларында татуластыру рәсімдері қарастырылған. Соның ішінде, тараптардың татуласу келісімі санаты бойынша сот тараптардың татуласуы үшін шаралар қолданып, дауды процестің барлық сатыларында реттеуде оларға жәрдемдеседі. Татуласу рәсімдерін қолдана отырып дауды реттеу туралы өтінішхат, егер осы Кодексте немесе заңда өзгеше көзделмесе, жария құқықтық қатынастардан туындайтын істерден басқа, талап қою ісін жүргізудің кез келген ісі бойынша берілуі мүмкін. Татуласу келісімі бірінші, апелляциялық, кассациялық сатылардағы соттарда сот кеңесу бөлмесіне кеткенге дейінгі сот талқылауының кез келген сатысында, сондай-ақ, сот актісінің орындалуы кезінде жасалуы мүмкін. Сондай-ақ, татуласу келісімі басқа тұлғалардың құқықтары мен заңды мүдделерін бұза алмайды және заңға қайшы келмейді және татуласу келісімін тек сот бекітеді. Егер татуласу келісімі заңға қайшы келсе немесе басқа да тұлғалардың құқықтары мен заңды мүдделерін бұзса, онда сот оны бекітпейді. Татуласу келісімін жасасқан тұлғалар оны осы келісімде көзделген тәртіппен және мерзімдерде ерікті түрде орындайды. Ерікті түрде орындалмаса, татуласу келісімін жасасқан тұлғаның өтінішхаты бойынша сот берген атқару парағының негізінде мәжбүрлеп орындатуға жатады.
Жалпы, татуластыру шараларын қолданудың тиімділігі, ол сот жүйесіндегі жүктемені азайтады. Ең бастысы, дауды созбалаңға салмай, оны шешу мерзімін қысқартады. Мұның бәрі түптеп келгенде азаматтардың сотқа деген сенімін арттыруға сеп.
Д.АЙКУЛОВ,
Алатау аудандық сотының судьясы
АЛМАТЫ ҚАЛАСЫ
