Халық жады дыбысқа жасалған қиянатты ұмытпайды...

Фб беті "Байлатын" әліпбиін қолдаушыларға толып кетіпті. "Давай, осы күшті! Ең қолайлы! Керемет!". Кеше апостраф, диграфтан мына акутың әдемі екен деп едік, бүгін лық етіп басқаға ауа салдық. Жігіттердің көп еңбек еткені көрініп тұр, тек мен "әр дыбысқа дербес таңба болса" деген ұстанымдамын. Ң деген бір дыбысы жоғалған, кОмсОмОл, кОнференция деп сөйлейтін журналистикасы қалыптасқан қоғамда "Әлемді Алем, Кітапты кытап" деп оқи салатын ұрпақ келетініне шүбәланбаймын. "Ашық алаңға" осыған дейін қақпақыл көріп келген А. Байтұрсынұлы институтының мамандары неге қатыспағанын түсінбедім, оларда он бестен аса әліпби нұсқасы тұр еді. Бәрін електен өткізбей мынау жақсы деуге болмайды. Әлде хабар тек қазіргі мен Байлатынды салыстыруды мақсат етті ме? Онда соңғысы ұтқанына шүбә жоқ, бірақ, мәселе "Қазақ ұтылмаса?" дегенде ғой, жан-жақты түгел саралау керек. Төте жазудан латынға өткенде ә, секілді дыбыстарды қазақ ғалымдары текке енгізген жоқ қой. Бұл әліпбимен қазақ дыбысының азат болып қалғанына кәмүністер қатты алаңдады, содан өздерін "кОммунист" деп айтқызу үшін он жыл зерттеп, көп мақала жазып, ақыры кириллды көмейімізге тықты. Сонда ғалымдар Ұ деген бір дыбыстың дұрыс белгіленбегеніне тартысты, тек 1956-57 жылы төбесі түртілген у-дан құтылып, ұ-мыз оралды. Улы Сталин туралы шатпақ сол бір-ақ таңбаның қисықтығынан анекдотқа айналып, бізге жетті. Халық жады дыбысқа жасалған қиянатты ұмытпайтынына осы айғақ. Дыбыс деген ойыншық емес, абайлайық.

Serik Abikenuly
Фейсбуктегі парақшасынан