Ресейде жұмыс істейтін жігіт алаяқтардан абайлауды ескертеді
Бүгінде Қазақстанда шетелге қарай ағылған жандардың қатары азаймай тұр. Олардың көбі өзге мемлекеттен жайлы өмір болмаса да, жалақысы жоғары жұмыс іздеп кетіп жатыр.
Жуырда біз алты жылдан бері Ресейде жұмыс істеп жүрген қазақ азаматының бірімен тілдескен едік. Өзін Түркістан облысының тумасымын деп таныстырған ол аты-жөнін көпшілікке жария еткісі келмеді. Десе де арада болған әңгімені жұрт назарына ұсынуымызға қарсылық танытқан жоқ. Ол бізге Ресейдегі өмір, ондағы жұмыс барысы, айлық жалақысы туралы біраз ақпарат берген болатын.
– Сіз Ресейдің қай қаласында жұмыс істейсіз? Қай саланың маманысыз?
– Мен «монтажник металлоконструкций» маманымын. «Старый Оскол» қаласында жұмыс істеймін. Ресейдің Ямал ауданына қарасты Саббетта елді мекенінде, Амур облысындағы Свободный, Самара облысындағы Тольятти қалаларында да жұмыс істедім. Қазір карантинге байланысты елдемін. Себебі шекара жабық.
– Қай мекеменің қызметкерісіз?
– Мен түрік фирмасында жұмыс істеймін. Мекеме түрлі саладағы зауыттар тұрғызады. Бұл фирма тек Ресейде ғана емес, сонымен қатар Қазақстан, Өзбекстан, Беларусь, Әзірбайжан, Катар, Араб елдерінде де бар. Бізде Қарағанды қаласында зауыт соқты. Енді Ресейде, Өзбекстанда өз жұмыстарын бастап жатыр.
– Ресейде айлық жалақы қаншалықты жоғары?
– Иә, айлық жалақы жоғары. 250 мыңнан басталады. Мен істейтін фирмада айлықтың көп немесе аз болуы келіскеніңе байланысты. Онда сағатына төлейді. Сағатың толық болса жалақы жақсы шығады. Мәселен, ең жоғарғы айлықты Ямалда алдым. Біздің теңгеге шаққанда 500-550 мың қолыма тиді. Ең аз айлық 350 мың теңге болды. Сөйте тұра істейтін жұмысымызды аса ауыр деп айта алмаймын.
– Сонда жұмыс уақыты нешеден нешеге дейін? Ас-ауқат, жатын орын жағы қалай?
– Жұмыс сағат 8.00 – 19.00 аралығында. Түскі асқа бір сағат уақыт беріледі. Кешкі 17.00-ден кейінгі уақыт бір жарым есе болып есептеледі.
Ас-ауқат үш мезгіл тегін. Таңғы асқа міндетті түрде сүтті тағамдар береді. Бірақ түрік фирмасы болған соң өздерінің тағамдарын дайындап береді. Ол бәріне ұнай бермейді. Өзіме де аса ұнамайды.
Жатар орын тегін. Жатақханада жұмысшыларға барлық жағдай жасалған. Жұмысқа арнайы көлікпен апарып, алып келеді. Киім жағынан да мәселе жоқ.
– Ал құжат жағынан ше? Ешкім заңсыз жүрсің деп тексермей ме?
– Жоқ. Құжат жағын өздері реттейді. Кеңседе онымен арнайы айналысатын адам отырады. Олар заң жүзінде жұмыс істейді.
– Жалпы, Қазақстаннан барғандар көп пе?
– Шынымды айтсам, өте көп. Негізгі бөлігі осы өзіміздің оңтүстіктің жігіттері. Қазақстанның басқа өңірінен де бар, бірақ аз. Өзім де қаншама адамды жұмысқа тұрғызып бердім. Онда тек қазақтар ғана емес, өзбек, тәжік, қырғыз ұлтының өкілдері де бар. Бірақ қазақтардың айлық жалақысы басқаларға қарағанда жоғары.
– Неге?
– Ол жағын білмедім. Жұмысқа алмай тұрып «қазақстандықтар үшін осынша төлейміз» деп айтады.
– Сырттан келгендерге қандай жұмыстар ұсынылады?
– Қай саланың маманы болсаң, сол бойынша істей бересің.
– Сонда бос жұмыс орны көп пе?
– Шекара жабық болған соң дәл қазір көп дейді. Өзімнің бауырым Мурманск қаласында жүр.
– Ресейде жұмыс істеу қауіпті емес пе жалпы? Онда баратын адамдар нені білуі керек?
– Негізі тікелей жұмыс берушіге шыға алсаң қауіпті ештеңе жоқ. Құжаттары заңды болса болды. Аздап «менттер» тиіседі. Бірақ, тақылдап тұрсаң ештене істей алмайды. Тіл білмейтін біреу болсаң жоқ айыппұлдарды жазып, ақшасын алдап алып қояды.
Қазір «Ресейге жұмысқа тұрғызамын» деген алаяқтарға сеніп, олардың қақпанына түсіп қалып жатқандардың қарасы көп. Сондықтан тікелей жұмыс берушімен байланысқа шығу керек. Сонда сенімдірек болады. Онда да тек шетелдік фирмалар адал болады. Ал алаяқтарға бәрібір. Ақшаңды алса болды, басқасына бас ауыртпайды.
Өзіміздегі Ресейге жұмысқа жіберетін агенттіктердің көбісі – алаяқтар. Әзірге оларды тоқтату мүмкін болмай тұр. Заңды білмейміз. «Білгеніңді істе» деп бет бақтырмайды. Алған ақшаларын да қайтармайды. Әлеуметтік желіде жарнама жасап, жұмысқа тұрғызамыз деп адамдарды тұзаққа түсіріп жатыр. Өте көп адам алданған. «Жоғары айлық төленеді» деп алдап апарып, барған соң ең төменгі жалақы беріп, «істесең істе, істемесең көзіме көрінбей кет» дегендер де болған. Алданғандар қайда барарын білмейді. Осы жағына келгенде адамдар абай болса екен деймін. Осындай алаяқтар жайлы, мұндай жағдайда не істеуге болатыны туралы көбірек айтылса екен.
О баста өзім де Ресейге Алматыдағы агенттік арқылы кеткен едім. Бірақ ол алаяқтықтан аулақ мекеме еді. Қазір оның бар-жоғын білмеймін.
– Ресейге кетуіңізге не себеп болды?
– Себебі елде айлық аз. Ештеңеге жетпейді. Өзімнің бес балам бар. Несие төлеу керек, басқа да нәрселер жетерлік. 150 мың теңгемен күн көре алмайсың. Қайда барсаң да одан жоғары жалақы жоқ. Онда да есек сияқты күн-түн демей жұмыс істеуің керек. Оның бәрі бастан өтті ғой. Бізде қарапайым жұмысшыға мүлде жағдай жасалмаған. Қазақстанда жақсы жұмыс болса ешкім кетпес еді ғой. Өзімде де Ресейге кетем деген ой ешқашан болған емес еді. Бірақ, амал жоқ, бармасқа болмады.
– Шекара ашылса жұмысқа қайта кетесіз бе?
– Әрине. Шақырып жатыр. Тіпті, бастығым жақсы жұмыс істейтін жігіттер болса ерте кел деп отыр.
– Болашақта отбасыңызды алып, Ресейге түбегейлі көшіп кетуіңіз мүмкін бе?
– Жоқ. Ол жақта тек жұмыс істеу керек, ал өмірді өз Отаныңда сүру керек.
– Әңгімеңіз үшін көп рахмет!
Сұхбаттасқан – М. ҚҰРБАНҚЫЗЫ.
