Маңғыстауда Бекет ата атындағы қала болса...

Құрбан айттың екінші күні ел азаматтары мен маңғыстаулық ақса­қалдар Оғланды жеріндегі Бекет ата басына зиярат етіп, баба рухына тәу етті. Зияратқа Маңғыстау облысының әкімі Бауыржан Мұха­мед­жанов та барды. Әкім өз атынан құрбандық шалып, жиналған жұрт­шы­лық­қа ас берді. Ақ дастархан басында ақсақалдармен келелі кеңес құрды.
Жиында облыстың бірнеше өзекті мәсе­лесі талқыланды. Соның ішінде жаңа­өзен­дік ақсақалдардың ұсынысы ерекше болып шықты. Олар Жаңаөзен қаласын Бекет ата деп атауды қалайтынын жеткізді.
Жаңаөзен қаласы ақсақалдар кеңесінің төрағасы Асылбек Айдаров қаланың атын өзгерту туралы идеяны ортаға тастады. Оның айтуынша, қазақтың өз ой-арманы бар. Ол – бұрынғы өткен рухани тұл­ға­ла­ры­мызды, бабаларымызды ұлықтап, олар­дың өмірін өнеге ету, еңбегін сақтап қалу мақсатында аянбай қызмет қылу. «Қала­мыз­дың атын өздеріңіз ұлықтап, бас иетін Бекет ата атымен атауды жаңаөзендік ақса­қалдар қолдап отыр, осы ұсынысты сіз­дер­дің талқы­ла­ры­ңыз­ға салғымыз келеді», – деді А.Айдаров.
Бұл бастама облыстың барлық ай­ма­ғынан келген ақсақалдардың арасында қызу пікірталас тудырды. Өз ойын біл­дір­ген­дердің бірі – Сақып Керелбаев ақсақал. Ол маң да­лада үш қасиетті атау барын айт­ты. Оның біріншісі – Маңғыстау аты. Екіншісі – Адай ата. Оған Отпан тауда есімі әспет­теліп, ескерткіш қойылды. «Үшіншісі Бекет ата екеніне ешкім­нің таласы жоқ шығар. Де­мек, бабамыздың аты­мен қандай шаһар­­ды атасақ та, жара­сады», – деді С.Керел­баев.
Сонымен қатар ол: «Облысымызда Бе­кет ата атымен аталатын мешіт қана бар, ол аздық етеді. Сондықтан бабамызды ұлы­қ­тап, рухани болмысын насихаттауымыз керек», – дейді.
Бұл ұсыныс бірнеше жыл бұрын қозғалған
Ақтау қаласының тұрғыны Сақып Керелбаев: «Маңғыстауда Бекет ата деп үлкен елді мекеннің атын беріп жатсақ, ол ұтылғандық емес», – дейді. Тіпті бұл шара әлде­қашан істелуі керек еді деп есептейді ол. Иә, Бекет атаның атын Жаңаөзенге беру бүгін ғана көтерілген, талқыланған мәселе емес. Ел ағалары мұндай ойды бірнеше жылдан бері айтып келген екен. Асылбек Айдаров екі жыл бұрын Бекет атаның 260 жылдығында осындай ұсыныс айтылғанын жеткізді. Бірақ ол аяқсыз қалыпты.
Тарихқа қиянат болмайды
Бастамаға ақсақалдар жан-жақты сараптама жасады. Мысалы, жаңаөзендік ақсақал Тыныштық Базарбаевтың пікірін­ше, Жаңаөзен қаласын Бекет ата деп ауыс­тыр­сақ, тарихқа еш қиянат болмайды. Өйт­кені бұл атау – кеңестік кезеңде қазақ­тың тарихын біл­мейтін басқа ұлт өкіл­де­рі­нің аспаннан алып қоя салған аты. 60-жылдары жер қойнауының игерілуіне бай­ланысты пайда болған қаланың атын кеңес үкіметі «Новый Узень» деп атаған. Оны Жаңаөзен деп өзіміз­дікілер қазақ­шалап алған екен. Ол уақытта қалада 30 мыңға жетер-жетпес адам тұра­тын. Ты­ныш­тық Базарбаев қаланың тарихи та­мы­ры Қызылсай ауылында жатқанын айтады. Ал Бектұр Төлеуғалиев «жаңаөзен» деген сөздің түп-төркіні түрікмендердің «өжен» деген сөзінен шыққанын жеткізді. «Маң­ғыс­тауда өзен де, көл де болған жоқ. Бұл жерде тек құдық болған», – дейді қария.
Бекет ата аты қалаға берілуге лайықты, оған еш талас жоқ десті ақсақалдар. Оған тағы бір мысал, елімізде ұлы тұлғалардың аты­мен аталған қалалар жетерлік. Абай, Сәтбаев, Шевченко деп аталған қалалар бар. Ол аз десеңіз, патшалы Ресей мен кеңес­тік кезеңде көптеген қаламыздың тегі де, елге сіңген еңбегі де белгісіз, кездейсоқ тұлға­лардың атымен аталғаны белгілі. Күні кеше Маңғыстаудағы Қарақия ауданын Ералиев деп жүргеніміз есімізде.
Бекет атаның жолы – бірліктің, елдіктің жолы
Ақсақалдар жиында тағы бір уәжді алға тартты. «Бұл қала – бір сөзбен айт­қан­да, пір Бекетке баратын қақпа», – дейді. Шын­ды­ғында, Бекет атаға баратын зиярат­шы­лардың барлығы осы қаланың үстінен өтеді. Көпті көрген ақсақалдар әріден ойлайды ғой. Әулие бабаның атын беру қаланың жарқын болашағына жол ашатын ырым болар еді. «Жаңа атаумен аталса, шаһар­дың жолы ашылады», – дейді қа­рия­­лар. Сонымен бірге бұл шараның тәрбие­лік мәні де бар. Ақтау қаласының тұр­ғы­ны Сағын Қырымқұловтың айтуын­ша, бұл атау халықты Бекет атаның жүрген рухани жолына бастайды. Бір сөзбен айтқанда, қала жұртшылығына жауап­кер­шілік жүктейді. «Мәдинада – Мұхаммед, Түркістанда – Қожа Ахмет, Маңғыстауда – пір Бекет»  деген асыл сөздің біздің тірегіміз, адаспайтын алтын шынжырымыз екені рас. Осы ретте Тыныш­тық Базарбаев: «Елімізде пір Бекет атаны білмейтін адам жоқ, олардың әулиеге құрметі ерекше, қатты сыйлайды. Сондықтан қала көркейіп, рухани тазарады деп ойлай­мын», – деді. Асылбек Айдаров Бекет атаның шара­па­ты­мен жастар адамгершілікке, отан­сүйгіштікке тәр­биеленеді деп отыр. Ал Сақып Керел­баев: «Бұл қала және оның тұрғындары келе­шекте Бекет ата жолының үлгісін көр­сете­тін болады», – дейді.

ТҮЙІН
Жаңаөзендік ақсақалдардың ұсынысын барлығы қолдады. 40-қа жуық қария қаланы Бекет ата деп өзгерту туралы ұсынысхатқа қол қойып, облыс басшысына тапсырды. Хатта: «Біз сіздің әулие атамыздың атын мәңгіге сақтап қана қоймай, әлемдік карталарға енгізсек деген игі тілегімізге түсіністікпен қарайтыныңызға сенімдіміз. Біздің бұл тілегіміз – бүкіл елдің тілегі», – делінген. Елдің тілегін қабыл алған Маңғыстау облысының әкімі Бауыржан Мұхамеджанов бұл ұсыныс заң шеңберінде қаралатынын айтты. Бұл мәселе әуелі Жаңаөзен қалалық мәслихатында қаралып болған соң, ономастикалық комиссияға жол тартады.