Ата Заң – Тәуелсіздікпен егіз ұғым, теңдессіз тарту

Бүгінгі Қазақстанның Қарулы Күштері ұтқыр әрі кәсіби армияға айналды. Расында, Тәуелсіздіктің баянды болмағын кәсіби біліктілігі артқан, жауынгерлік дайындығы тас түйін армиясыз елестету әсте мүмкін емес. Сондықтан да елімізде осымен үшінші мәрте Конституция күнімен орайластырып өткізілген әскери шеруді айбарлы армияның асқақты адымын паш ету деп атаса да болады. Биылғы 30 тамызда Астанадағы Қазақ елі монументі жанындағы алаңда дәстүрлі түрде өткен әскери шерудің барысын ҚР Президенті, Қарулы Күштердің Жоғарғы Бас қолбасшысы Нұрсұлтан Назарбаев тамашалады. Ата Заңның 16 жылдығы мен ел Тәуелсіздігінің 20 жылдығына арналған шеру күллі мұсылман жамағаты үшін қасиетті мереке саналатын ораза айтымен тұспа-тұс келген болатын.
Сарбаздардың салтанатты шеруі жыл сайын өзіндік жаңалығымен ерекшеле­нетін болған. Биылғы жаңалық – әскерилер киі­мінде ғана емес, қатысушы жасақтар қата­рында да болып отыр. Алаңға, елдің айбарлы армиясының салтанатты шеруін тамашалауға жиналған жұртшылықтың алдына, алдымен сап түзеген әскери шеру колонналары орналасып, сосын Мем­ле­кеттік Ту ұстаушы топ парад басынан орын алды. Бұдан соң шеруге әзірлік туралы па­рад қолбасшысы генерал-лейтенант Мұрат Мәйкеев Қорғаныс министрі Әділбек Жақ­сы­бековке баяндап, өз кезегінде министр Жоғарғы Бас Қолбасшы Нұрсұлтан Әбіш­ұлына рапорт берді. Министр мыр­заның ра­портынан соң, Ел­басы мінген сүліктей «қара тұлпар» парадқа сақадай сай тұрған қарулы күштер алдын шолып өтіп, сол тұс­та Бас қол­басшыны қарсы алып «Ура­ла­ған!» сар­баздар дауысы тікелей эфирмен транс­ляция арқылы бүкіл елге таралып жатты. Парад сарбаздарының дайындығын шолған соң, Мемлекет бас­шысы алаңдағы мәртебелі мінберіне тоқтап, салтанатты бастауға рұқсат бермес бұрын шараға орай сөз арнаған болатын. Президент ал­ды­мен азаматтығымыздың айшықты айғағы болған Ата Заң Тәуелсіздіктің тең­дес­сіз тартуы екендігін айтып, осы ұлық мереке – Конституция күнімен жұртшы­лыққа құттықтау жолдады. «Халық биліктің қайнар көзі, Конституция – көптің киелі сөзі. Қазақстан халқының қалауымен өмір­ге келген Негізгі заңымыз Тәуелсіз­дікпен егіз ұғым. Біз кемел Конституцияны Тәуел­сіздік арқылы қабылдадық. Ата Заң біздің азаматтық алғалы атқарған барлық істе­ріміздің алтын таразысы болып табылады. Бүгінде дүниежүзі мойындаған өркенді өнегелеріміз Ата Заңымыздың аясында жүзеге асып келеді», – деген Елбасы тәуел­сіздік арқылы қол жеткен ғасырлық мәні бар орасан зор жетістіктерге де тоқталып өтті. Сондай-ақ Мемлекет басшысы өз сө­зінде Ата Заң арқылы асқар асуларды ала отырып, бүгінде жаңа кезеңге қадам бас­қанымызды, еліміз инновацияға негіздел­ген индустриялық даму жолына бет алға­нын қадап айтты. Ал мұндай баян­ды іс­тердің баршасының бастауында Бас құжат тұр. Ендеше Бас құжаттың ардақ­тала түсуі артықтық етпейді. Конституция күнін соңғы жылдары өзге мерекеден бөлек­шелеп атап өту де сондықтан болып отыр. Президенттің сардарлар мен сар­баздар алдындағы салтанатқа қатысты сөзінде де осыған маңыз берілді. «Иен даланы еркін жайла­ған елімізде ежелден ерлердің еншісі Отан қорғау болған. Бабадан құтты мұра болған бұл қастерлі борышты бүгінде антқа адал ерлер ат­қаруда. Өскелең ұрпақ ел үшін қасық қа­нын қиған жаужүрек бабалары­мыздың даңқты жолын лайықты жалғас­тыруда. Байтақ жеріміз, бейбіт еліміздің тыныш­тығын қас қақпай күзету – қашанда мерей­лі мәртебе, асқақ абырой. Біздің ұлт әс­керіміз – ұлыстың берік қорғаны, Тәуел­сіздіктің мығым тірегі. Мемлекет айбынды армиямыздың әрдайым қынаптағы қылыштай бабында болуына зор мән береді. Бүгінгі шара соның жарқын айға­ғы», – деді Бас қолбасшы. Сондай-ақ Пре­зидент Негізгі Заңның арқасында барлық қазақстандықтарға теңдей мүмкіндік берілгенін айта келе, осының өзі Ата Заң­ның басты құндылығы болып отырға­нына назар аударды. Сөз соңында Елбасы ұлттық мейрамның ұлық мерекемен тұспа-тұс келгенін айтып, мұсылман жамағатын ораза айтпен құттықтады. Саптағы сар­баздарға қаратып, тілегін де арнады. «Сіздер, Конституцияның қырағы қорғаны, ел Тәуелсіздігінің сақшысысыздар. Бұл ретте Қазақстан Конституция күнінде әс­кери шеру өткізетін жалғыз ел, біздің бірегей дәстүріміз. Әскери шеру – мем­лекеттің қуатын көрсетіп, біздің бейбіт жетістіктерімізді білдіреді. Сіздердің әрқайсыларыңыз жоғары атақтарға ие бола отырып, жауынгерлік рухты көтеріп, шеберлікті де шыңдай түсіңіздер. Қазақстан Тәуелсіздігінің беріктігі сіздердің қол­дарыңызда. Ата Заңды ардақтаған өнегелі еліміз өркендей берсін. Тәуелсіздігіміз тұғырлы, Конституциямыз ғұмырлы, еліміз мәңгі болсын. Ұлттық армияның айбыны арта берсін», – деді Н. Назарбаев.

Парад – Тәуелсіздіктің берік қолда екенін көрсетті
Бас қолбасшының құттықтауынан соң, еліміздің бас алаңындағы әскери шеру басталды. 2500 әскери, 130-дан астам қару-жарақ пен әскери техника түрлері, 60-тан астам тікұшақ пен ұшақ қатысқан биылғы салтанатты Кеңес одағының ба­тыры, Халық қаһарманы, армия генера­лы Сағадат Нұрмағамбетов атын­дағы Рес­публикалық «Жас ұлан» мектебінің жас барабаншылар ротасы ашқан болатын. Бұдан соң Қорғаныс министрлігінің Орта­лық аппаратының офицерлері, Құрлық әскерлерінің офи­церлері жүріп өтті. Президент мінбері ал­дында «қара берет­тер» сап түзеп, оларды өкшелей теңіз пехотасы шерулесті. Ұлттық мүддені көздейтін кез келген тап­сырманы орын­дауға әзір тұратын де­сантшылар тобы да алаң салтанатына өзін­ше сән берді. Тоқтала кететін жайт, биыл мұндай шеруге тұңғыш рет мергендер жасағы мен Құрлық әскерлерінің таулы-атқыштар брига­дасының әскери қызметшілері де қатыс­тырылып отыр. Ал парадтың көркіне ай­налған нәзікжанды­лардың сап түзеуі де шерудің сапасын арттырғандай. Биыл әйел әскери қызметшілер екі бөлек топпен сап құрапты, оның бірі – санитарлық нұсқау­шылар ротасы болса, екіншісі – қолына қару асынып, жауынгерлік тап­сырмаға әзір тұрған «жіңішке жолды­лардың» жасағы. Жаяу әскерилер топтары жалауын желбірете шерулеткен соң, салтанат тізгіні қуатты соққы күштеріне өтіп, ауыр техникалар алаңда бірыңғай сапқа тұрды. «Т-72Б» ауыр техникасы бастаған шеру соңынан парадқа тұңғыш рет қатыс­тырылған жауынгерлік машиналар да жүріп өтті. Техника маршы ТОС-1 «Бура­тино» ауыр от шашу жүйесімен, БМП-2-мен, «Стрела-10» зенитті-зымыран кеше­ні­мен, ауыр техникаға қарсы тұратын «Штурм-С» кешенімен жалғасты. Десант­тық-шабуылдаушы бригаданың Жауын­герлік туымен «Лэнд-Роверлер», «Хаммер» автокөлігіне мінген «Қазбат» батальонының арнайы мақсаттағы ротасы да жұртшы­лықтың делебесін қоздыра түсті. Ракета­лық-артиллериялық полк, «Тифан» тралында орнатылған «Тюльпан» минометі, аты аңызға айналған «Катюшаның» бүгінгі ізбасарлары «Смерч», «Град», «Ураган» реактивтер жүйелері Қазақстан армия­сының нағыз айбарын танытса керек-ті. Бұндай айбатты қарулар шынымен де қорғаныс саласының мақтанышы екенін айтпай-ақ түсінуге болады. Шерудің шарық­тау шегі әуеге ойысып, көк жүзінде қазақстандық авиацияның бүгінгі жетістік­тері өз үстемдігін паш етті. Алдымен тікұшақтар звеносы «пеленг», «клин» жауын­герлік тәртібімен ұшып өтті. Сосын заманауи әскери жойғыштар буыны әуеде сайран салды. МиГ-29, жаңа толқынды МиГ-31 ұшақтары аспанда қыран құстай қалықтап, Қазақстанның қорғанысы барлық жағынан да беріктігін көрсеткендей әсерде қалдырды. Сосын шеру салтанатын Су-27 ұшақтарымен «Жетісу сұңқарлары» аталатын ұшу тобы аяқтады. Олар әуеде көкті қақ жарып, ұшудың «Бәйтерек» атты аса жоғары деңгейдегі әдісін сағатына 800 шақырым жылдамдықта орындады. Бұнымен қоса ұшқыш-жауынгерлер онша-мұнша маманның қолынан келе бермейтін «Нестеров петлясын» да асқан шеберлікпен атқарып, жұрттың қошеметіне бөленді. Дыбыс жылдамдығының өзін шаң қапқызып, артында қалдыратын леппен көк аспанды қақ жарған ұшақтың соңында тек мерекелік от шашу бұрқырап жатты. Білуі­мізше, осындай жоғары деңгейдегі шеберлікті ТМД шеңберінде тек Ресей ұшқыштары ғана орындай алады екен. Жұрт көңілінен шыққан парад әскери ор­кестрдің шарықтаған әуенімен аяқталды.

               Мансұр ХАМИТ (фото)
Жасақтардың жаңа киімі «еуропалана» түсіпті
Қазақстанның Қарулы күштеріндегі тағы бір ерекше жағдай – 25 тамыздағы Елбасы Жарлығымен жауынгерлер парад­тық һәм күнделікті жаңа киім үлгісіне көш­кен болатын. Отан қорғаушылар осы киім үлгілерін Конституция күніндегі шеру барысында тұңғыш рет жұртшылыққа таныстырып, онымен әскери шеруді де жүріп өтті. Әскерилердің әсерлі киімі елі­міздің белгілі дизайнері Құралай Нұрқаді­лованың туындысы болып шықты. Бұрын­ғыдан айырмашылығы офицерлер мен қызметшілерге арнап тігілген жаңа үлгі біршама «еуропалана» түскен. Бұрынғы киім үлгісінің жақсы жақтары тегіс сарап­талып, бүгінгі талаптар да ескеріле тігілген әскери формада шетелдіктердің тәжіри­­бе­сі ғана емес, ұзақ жылдар бойы әлгі фор­маға адалдық танытып, еш тастамай келген қызметкерлер тілегі де ескерілгенге ұқсайды. Жаңа үлгінің түсіне де өзгеше­ліктер енген. Мәселен, Құрлықтағы әскери қызметкерлер киімінің түсі «қою ермен» түсіне ойысса, Әуе қорғанысы күштерінің киімі – бірыңғай қара көк. Тек теңіздегі әскери күштердің форма түсі қалыптасқан дәстүрден ауытқымай, өзгеріссіз өз түсінде қалған. Бұдан бөлек, әскерилер бас киімі де біршама заманауиланған тәрізді – төбесі кішірейіп, металл фурнитураның орнын кестелі өрнек басқан. Погон мен жең дизайны да бұрынғыдан өзгешелеу өрнектелген. Ал офицерлік құрамның парадтық салтанатқа киетін киім үлгілеріне келетін болсақ, бұлардың құрамы көбінесе ұлттық өрнекпен өріле түсіпті. Сондықтан да, мамандар офицерлер киімінің еуроазиаттық сипатына назар аударады. Бір сөзбен айтқанда, Қазақстан армиясы Тәуелсіздік жылдарындағы жетістікке сәйкес жаңа мазмұнға ғана емес, біртіндеп жаңа киім үлгісіне де көшіп келеді.