Тәуелсіздік – Құдайдың халыққа берген бақыты, баға жетпес сыйы десек артық айтпаймыз. Тәуелсіздік аспаннан түспейді, жанқиярлық ерліктермен, табанды күрестермен, үлкен құрбандықтармен келеді. Азаттықтың буыны өсіп-өнді, есейді, үлкен өмірге қанат қақты, дегенмен күнделікті өмірде Тәуелсіздікті жете бағаламай, көңілге кірбің түсірер жайттарға куә болатынымыз жасырын емес. Толағай асуларға жеткізген Тәуелсіздіктің 22 жылдық белесінде «осы Тәуелсіздіктің қадіріне жете алып жүрміз бе», «Егемендікті ұрпаққа насихаттау ісі өз деңгейіне жүргізіліп жатыр ма?» деген өзекті сауал көмейімізге тығылады. Санадағы осындай дуалистік сұрақ төңірегінде әртүрлі пікір бар, әркімнің өз уәжі жоқ емес. Ендеше сарапшыларды сөйлетсек...
Динара Ақболат, Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ-дың саясаттану кафедрасының доценті міндетін атқарушы, «Болашақ» бағдарламасының түлегі:
иә
– Тәуелсіздік деген ең үлкен бақытымызды, байлығымызды, бүгінгі азат болмысымызды ұрпаққа насихаттау ісі өз деңгейінде, бүкіл республикалық ауқымда жүргізіліп жатыр деп нық сеніммен айта аламын. Тәуелсіздікті насихаттау жағы кемшін деген пессимистік көзқарастарды қолдамаймын. Себебі, алысқа бармай-ақ отандық бұқаралық ақпарат құралдарын алып қарасаңыз, Тәуелсіздікті, жасқанудан ада азат сананы сіңірудегі үлесі орасан зор. «Балапан» телеарнасы уыздай бүлдіршіндерге асқақ рухты, отаншылдық қасиеттерге толы телеөнімдерді насихаттаса, «Мәдениет» телеарнасының ұлтқа қажетті төл дүниелері тәуелсіздіктің керегесін нығайтып келеді.
Өз басым университет қабырғасында студенттерге сабақ беріп, «Патриот» ғылыми үйірмесінің басы-қасында тәрбиелік-ұйымдастыру шараларына белсене араласып жүріп түйгенім, бүгінгі жастардың бойынан тәуелсіздіктің асқақ рухы ерекше байқалады, олар – құлдық стереотиптерден ада Тәуелсіздіктің төл буыны. Жас буын Тәуелсіз елде туғандықтан, еш қылаусыз мемлекетшіл санамен сусындап өскен, өзінің бүкіл болмысымен тәуелсіз. Олардың көкірегінде «Біз осы Қазақстанның беткеұстар азаматымыз, бабалар аңсаған Тәуелсіз елді еңселі етеміз, баянды етеміз, қорғаймыз, болашаққа әлеуетті ел болып барамыз» деген мотивация кернеп тұр. 16 желтоқсан – Тәуелсіздік мейрамы қарсаңында бүкіл оқу орындарында Тәуелсіздік құндылығын насихаттау бағытында көптеген мәдени-рухани, тарихи-танымдық, театрлық көріністер, концерттік бағдарламалар, Желтоқсан оқиғасының тағылымына орай іс-шаралар, біздің университетте «Мен жастарға сенемін!» атты студент жастардың республикалық патриоттық фестивалі өтті. Фестивальда студенттік инновациялық жобалар байқауы, Отанға деген белсенді азаматтық ұстанымын танытатын прозалық шығармалар сынға түсетін «Мен өз елімнің гүлденуі үшін не істей аламын?» атты студенттік эссе байқауы, студенттік, азаматтық-патриоттық бағыттағы поэзиялық шығармалар байқауы ұйымдастырылды. Студенттердің өз белсенділіктерімен, ынта-ықыластарымен іске асырылып жатқан іс-шаралардың өзегі – Тәуелсіздік құндылығы, қуатты ел болуға ұмтылыс. Меніңше, Тәуелсіздікті насихаттау деген – алаулату-жалаулату емес, нақты әрі батыл, креативті іс-әрекеттердің көрінісі. Біз Тәуелсіздікті насихаттау процесінен өтіп кеттік, қазір тәуелсіз екенімізді сезіну, түйсіну, өзгелерді мойындату сатысына қадам басып келеміз. Біз үшін қазір Тәуелсіздікті қалай сақтаймыз, қалай нығайтамыз деген бағытта еңбек ету маңызды. АҚШ-та ғылыми тағылымдамадан өткен кезде көз жеткізгеніміз, 2 ғасырдан астам уақыт бұрын тәуелсіз ел болған америкалықтар осындай мейрамның қалыптасқан өзіндік базисі бар. Мейрамда ешкім айтпай-ақ, ешкім насихаттамай-ақ, міндеттемей-ақ сүйекке сіңген дағдымен киімдерін киіп, жалауларын желбіретіп алаңға, жұрт жиі жиналатын көрікті орындарға барып, отшашуды тамашалайды, бірін-бірін құттықтайды, өткенге тағзым етеді. Былайша айтқанда, Тәуелсіздік мерекесі – ерекше отбасылық, корпоративтік, жалпыұлттық мейрам. Бізге де оның ауылы алыс емес, осыған қуантарлық үрдістер байқалады.
Гүлшат Нұрымбетова, саяси ғылымдар докторы, профессор:
жоқ
– Бүгінде тәуелсіздікті ұрпаққа насихаттау ісі жеткіліксіз. Қарапайым ғана мысал келтірейін. Желтоқсан айында қала көшелерінде халықты тәуелсіздік мерекесімен құттықтау емес, жаңа жылмен құттықтау қаптап тұрады. Ал Тәуелсіздік күні Жаңа жыл мерекесінен әлдеқайда ерте екені белгілі. Бұл бізге мәртебесі зор мемлекеттік мейрамды насихаттаудың әлі де жеткіліксіз болып отырғанын көрсетеді. Айта берсе, ондай әттеген-айлар жетіп артылады.
Тәуелсіздікті қазіргі ұрпаққа құрғақ насихатпен түсіндіру қиын. Азаттықтың бағасын түсіндіру үшін ғылым, білім, өнер, мәдениет, спорт – бәрі өте сапалы әрі оқырманын, көрерменін, жанкүйерін баурап алатын үздік шығарма деңгейіне көтерілуі керек.
Мәселен, кешегі кеңестік заманның «Қыз Жібек» фильмі – осындай талап деңгейінен көрінген шығарма. Оны көрген адам тарихтан, өнерден, салт-дәстүрден, жақсылық пен зұлымдықтан хабардар ғана болып шықпайды, қазақ деген халықтың ерекше мінезі мен болмыс-бітіміне құрметпен қарайтын дүниетанымын қалыптастырады. Міне, Тәуелсіздікті осылай насихаттасақ, ұрпақ Қазақстанда туғанына, осы елге қызмет ететініне мақтанатын болады.
Тәуелсіз, азат ел болу – үлкен бақыт. Біреуден тәуелді, бодан халықтың болашағы туралы сөз етудің өзі қиын. Алысқа барудың қажеті жоқ. Кешегі кеңестік дәуірді еске түсірсек те жеткілікті. 70 жылдан астам үстемдік құрған кеңестік идеология қыспағынан қазақ халқы өзінің тілін, дінін, ділін ұмытып, бет-бейнесі айқынсыз мәңгүрттерге айналдық. Тәуелсіздіктің арқасында етек-жеңімізді жинап, есімізді жидық десек артық болмас. Әрі қазақтың кім екенін танып, оны өзгелерге танытуға ұмтылып отырмыз. Тек тәуелсіз дербес мемлекеттің Туы, Елтаңбасы, Ұлттық валютасы сияқты өз нышандары болады.
Тәуелсіздік қоғамның, оның мүшелерінің еркін, әділетті, алаңсыз ортада кемелденуі үшін қажет. Егер әлеуметтік әділеттілік сақтала бермейтін болса, Конституциямызда айтылған құқықтық мемлекет құру міндеті қағаз жүзінде қала берсе, сөз бен істің арасындағы алшақтықты көрген ұрпақ Тәуелсіздіктің құндылықтарына сенбейтін болады. Сондықтан қазіргі ұрпақ Тәуелсіздіктің мәнін түсіну үшін Ата Заңымыз Конституцияда жазылған қағидаттар іс-жүзінде мүлтіксіз, қоғамның бар саласында, үлкен-кіші деп жіктелмей орындалуы керек.
Түйін
Қос тараптың да пікірінің жаны бар. Өйткені бұл пікірлердің астарына күнделікті өмірде куә болып келеміз. Ендігі мәселе – жігерді жанып, Тәуелсіздіктен бойға қуат дарытып, елдігіміздің жалауын биікте желбірету әр азаматтың борышы екенін сезіну, мемлекеттің мұраты жолында тынымсыз еңбек ету.