Əдеби еңбекті ешкім мақтаныш үшін жазбайды, ол мінезден туады
Ахмет Байтұрсынұлының алты томдығын ақтарып отырып, мына бір мәлемдемесін сіздермен бөліскенді жөн көрдім. Көрермендер тарапынан Ахаңның "Мәдениет тарихы" атты еңбек жазғаны рас па?" деген сұрақ өте жиі қойылып жатады. Бұл мәлемдеде сол сұрақтың жауабы бар.
Сонан соң. О кісінің бір ғасыр бұрын көркем әдебиет туралы жазғаны осы күні киноға қойылар талапқа да дәл кеп тұрған секілді. Келісесіздер ме?
"Əдеби еңбекті ешкім мақтаныш үшін жазбайды, ол мінезден туады. Ұлтының қажетін өтейді сөйтіп... Көркем əдебиетке деген көзқарасым: оның құндылығы сонда – нендей идеяны көтерген шығарма болмасын егер адам əлемінің сезіміне, жан дүниесіне қалай, қайтіп əсер ете алады дегеннен шығып жатады. Əсерге бөлей алса ғана ол əдебиет. Ой-тұжырым мəселесі екінші кезекте тұрғаны жөн, ал адамды өз əлеміне баурай тартып еліктіріп əкетер күші жоқ шығарма əдебиет емес, идеология ғана деп ойлаймын. Қазақстандағы əр қилы əдеби ағымдармен таныспын, əйтсе де олардың ешқайсысына енген емеспін, өз басым əдеби өмірде жұмысшы табының мүддесі жоғары ма, əлде ұлттың мүддесі жоғары ма деген тұжырымға елп ете қоймаймын. Ең əуелі кəсіп емес, мұң, шер, адам жаны бірінші көрінуге тиіс қой. Өзімнің жоғарғы оқу орындарында жастарды тəрбиелеу ісіндегі сындарымда, əдебиет мəселелері туралы жазған мақалаларымда осы қағидадан табан аударғаным жоқ.
Сосын «Мəдениет тарихы» деген еңбек жазып, сол бойынша Қазақ оқу-ағарту наркомында, Орынборда, Қызылордада дəріс оқып, адамзат қауымын ілгерілетер демеуші күш ғылым мен техникада жатқанын қадап айттым".
29 жылғы 18 маусым
Байтұрсынұлының қолы
(Бұл мәлімдеме Д.Досжанның «Абақты» кітабынан алынып, (187-188 б.) А.Байтұрсынұлы шығармаларының алты томдығына енгізілген
Murat Yeszhan
