Мемлекеттің ұлттық қуаттылығы деген не?
Саяси және экономикалық әдебиеттерде «мемлекеттің ұлттық қуаттылығы» ұғымы көп қолданылады. Мемлекеттің ұлттық қуаттылығы деген не?
Жеңіс, Талдықорған
Ұлттық қуаттылық туралы айтатын болсақ, ол экономика, әскери іс, ғылым мен технологиядағы, білім беру, ресурстар мен олардың өзара әрекеттесуіндегі қуаттылық жиынтығын білдіреді. Ұлттық қуаттылық ұғымына қатысты Батыс ғалымдарының тұжырымдары бар. Мәселен, АҚШ ғалымы А.Теллистің ойынша, ұлттық қуаттылық кез келген тәуелсіз мемлекеттің қолда бар барлық ресурсты пайдалана отырып, басқа елдерге ықпал етудегі стратегиялық қабілеті болып саналады. Ал Х.Моргентау ұлттық қуаттылық элементтеріне мынаны жатқызды: география, табиғи ресурстар, өндіріс әлеуеті, әскери дайындық, жергілікті халық, ұлттың мінез-құлқы, ұлттың рухы және басқару сапасы. Экономика ғылымының докторы Арыстанбек Қайырбековтің пікірінше, ұлттық қуаттылық: экономикалық ресурстар, қаржы ресурстары, саяси тұрақтылық, білім, ғылым және технология саласындағы ресурстар, адам капиталы, оның ішінде ұлттық мораль мен ұлттық рух, территория, табиғи ресурстар және әлемдік мұхитқа шығу жолы, басқару, әскери ресурстар және дағдарысты ахуалдарда мемлекеттің өмір сүру қабілеті, дипломатиялық және басқа да ықтимал ресурстарды ұтымды пайдаланып, ұлттық мүдделерді басқа елдерде жүргізу және халықаралық қауымдастыққа үлес қосу қабілеттіліктері болып табылады. Қуаттылық бойынша дүниежүзі мемлекеттері төрт топқа бөлінеді: 1) аса қуатты держава елдері (АҚШ); 2) дәстүрлі держава елдері; 3) өңірдегі қуатты елдер; 4) шағын елдер.