Адай көтерілісі – азаттық күресі

Қазақ тарихында көптеген ұлт-азаттық көтеріліс болды. Соның бірі – Адай көтерілісі. Сіздердің газеттеріңізден Адай көтерілісі туралы мағлұмат алғым келеді.
Бердімұрат БАЙЗАҚҰЛЫ, Батыс Қазақстан облысы
Ресми тарихи деректер бойынша, Қазақ­стандағы ұжымдастырудың ірі трагедияла­рының бірі Адай көтерілісінің орталығы Маңғыстауда болды. 1925 жылы Қазақстанға келген бетте-ақ Голощекин күн тәртібіне ауыл­ды кеңестендіру ұранын төтенше қой­ған. Қазақ ауылын кеңестік жолмен дамыту­дың ақыл­ға сыйымды балама жолдарын ұсынған С.Сә­дуа­қасов, С.Қожанов, С.Мең­дешев тәріз­ді азамат­тардың пікірлеріне құлақ аспаған Голощекин Маң­ғыстау тәрізді саясат­тан іргесі аулақ жатқан оқшау аймақтарда да бірлесіп мал бағу серіктестіктерін біріктіруді көздеді. Мұндай төтенше әрекетті көшпелі өмірге әб­ден көндіккен төңірек қолдай қой­мады. Қа­зақс­танның ОГПУ органдарының 1930 жылы қазан айында контрреволюция­лық ұйым туралы аңызды ойлап шығаруы жағдайды ушықтыра түсті. 7700 шаруа қожалығынан тұратын Маңғыстау ауданында 1931 жылы шілдеде халықтың 60 пайызы көтеріліске шықты. Адай даласына самсаған әскер түсіріп жатқа­нын көрген көтерілісшілер кәсіпшілік­терге, коопера­тив ұйымдарына, дайындау пункттеріне әділетсіз өкімет ошақ­тары деп қарап, жиі-жиі оларды талқан­дап, өртеп кетті. Бұл оқиға кезінде 600-800 адам­ топтасқан көтерілісшілер қолдары жасақ­талған.