Шымкенттің «Шаншары» беске келді

Қазақта «қалжыңсыз қан жүрмейді» деген сөз бар. Әрине, әркім әрқилы түсінер. Дегенмен қазақ әзіл-сықақ өнерінің көшіне өзгеше екпінмен келіп қосылған, еліміз түгіл шетелге танымал сатира театрлары аз емес. Анықтап, ен-таңба, ер-тұрманына қарасақ, бәйгеден бусанып келген кіл жүйріктен күнгейдің исі бұрқырап тұратыны тағы бар. Кейде «Техас», «шимкентский» дей тұра, сол «шымкенттіктердің» «Шаншары» болмаса шекесі құрысып қалатын қазақтар да бар арамызда. Ұлт руханияты­ның, мәдениетінің «команда­сында» да топ бастап, маңдайы жарқырап жүрген де – оңтүстіктің тумалары.
Міне, сол қоғамның күнгейі мен теріс­кейін ащы әжуа, сын-сықақ, әзіл-ос­пақ, қалжың-қағытпа, уытты мысқыл ар­қылы жеткізіп, жұртшылықты қыран-топан күлкіге бөлеп, айналасын өзіне еріксіз елітетін, қанында қалжыңның «венасы» мен «артериясы» қатар аққан Оңтүстік Қазақстан облыстық әзiл-сықақ және сатира театрының бес жылдық торқалы тойы да келіп жетті. «Кiшкентай театрдың бесжылдығы да, тәйiрi...» де­мес­тен, сонау Алматыдан ат сабылтып, театр сыншысы Әшiрбек Сығай бастап сатира сарбаздары Бауыржан Ибрагимов, Ұлан Нүсiпәлi, Жарылқасын Дәулет, Алпысбай Боранбаев, «Театр KZ» журна­лының редакторы Болат Бекжанов келдi. Жергiлiктi сатирик «Қал­жың қалтасын» арқалаған Мұхтар Шерiм де тойға қонақ ретiнде қатысты.
Әрине, жылдар айтқанын істетті. Бес жыл театр ұжымын өсірді. Белеске көтерді. Ұжымның тізгінін ұстаған Уәлибек Әбдi­райымов, өнерге ынты шынтысымен шын берілген Жүсiп Ақшора, «Тука», «Іб­ән» атанып, осы аға театрдан түлеп ұшқан, ұлы ұстаз Райымбек Сейтіметовтің шәкірті Нұржан Төлендиев, кенді қала – Кентаудан келген Нұржан мен түркістандық «қара бала» Дәурен әрқайсысының да ха­лық көкейіндегі әзіл-қалжыңға толы бей­несі ешқашан ұмтылмақ емес. Бес жылдықтың салтанатты ашылуында сөз алған оңтүстік Қазақстан облысы әкiмiнiң орынбасары Әли Бектаев ең жас һәм қас өнер ұжы­мына, оның шығармашылық деңгейiн кө­теруге халыққа танымал болу жағынан ерен еңбек сiңiрiп келе жатқан басшы­лығына алғыс айтты. Аз ғана уақыт iшiнде өнер ұжымының репертуарын бiр­неше қайтара жаңартып, шетелге де гастроль­дық сапармен шығып жүргенiне ризалы­ғын бiлдiріп, өңір басшысының атынан құттықтау хат тапсырды.
Жұрт асыға күткен театрдың тойы бұ­рын­ғыдан өзгеше өтті. Бар өнерін мерейлі мерекеде көрсетуге тырысқан жас сатира серілері Д. Исабековтiң «Бонапарттың үйленуi» комедиясының негiзiнде, «бесін­ші туылған күнін» сүндеттойы өтiп жатқан бес жасар баланың куанышы секiлдi ұйым­­дастырды.
Әшiрбек СЫҒАЙ, театр сыншысы:
 – Томас Манның «Театр тобырдан халық жасайды» деген сөзi бар. Театрдың миссиясы – адамды сауық­тыру. Театр – идея­лардың, ойдың, сөздiң айқасы, ру­ханияттың мәйегi. Онда тыныш отыруға болмайды. Бүтiн бiр жанрдың жүгiн кө­терiп келе жатқан театрдың қоғамның, тiршiлiктiң кейбiр түйткiлдерiн, кемшiлiгiн көрсетуге  шамасы жетедi. Ресейде санау­лы ғана сатира театры бар. Күлкiсiз, әзiлсiз, шымшыма сөзсiз театр өнерiнiң алға жыл­жуы мүмкiн емес. Жанрлық, стиль­дiк тұр­ғыда талданатын дүниелердi қойған жөн. Көп театрлардың туынды­сында маз­мұн жоқ, тақырып аясы тар. Осы жағына сақ болған жөн. Сатира театры өз тақы­рыбын дұрыс көтерiп келе жатыр. Тағы бiр ай­тарым, әзiрге театр ат қоюға асықпағаны жөн.
Өнердегі әріптестік, бауырмалдығын ұмытпаған Шымкенттегі өзге де театрлар туған күн иелеріне әзілден қонақкәде­лерін де ала келіпті. Мерейтойымен құт­тықтауға Оңтүстік Қазақстан облыстық өзбек драма театры мен облыстық орыс драма театры, «Шымкент-шоу» театры  шағын қойылым­дар көрсетті. Ұлт руха­ниятының өсуіне өлшеусіз үлес қосқан Ж.Шанин атындағы облыстық Қазақ драма театрының әншiлерi әннен шашу шашты. Шара соңын­да  жұртшылық күлкі­нің күймесін жегіп, құйрық-жалын төгіл­тіп, әзілдің алты тісті дырау қамшы­сын қолға алып, өмір шын­дығын шым­байына батыра түйреп бара жатқан «шаншар­лықтардың» қада­мына ақжол тілесіп қайтты.