Ораз Жандосов кітапханашыларға ғана керек пе?

Биыл белгілі мемлекет және қоғам қайраткері Ораз Қиқымұлы Жандосовтың туғанына – 110 жыл. Алаш арыстарының көрнекті өкілдерінің бірі Ораз Жандосовтың мерейтойына орай, Мәдениет және ақпарат министрлігі және Мемлекеттік орталық мұрағаты, «Әділет» тарихи-ағартушылық қоғамы бірлесіп, ғылыми конференция ұйымдастырды. Қазақстанның ірі-ірі ғылыми-зерттеу институттарының, жоғары оқу орындарының белгілі тарихшы, әдебиетші, мәдениеттанушы, философ ғалымдары бас қосқан жиын кеше ҚР Ұлттық кітапханасында өтті. Жиынға Ораз Жандосовтың ұрпақтары Әли Оразұлы Жандосов және қайраткердің немересі, белгілі экономист кіші Ораз да қатысты.
Қазақ мемлекетінің қалыптасып, да­муы­на айтарлықтай үлес қосқан ұлты­мыздың біртуар ұлдарының бірі Ораз Жандосовтың 110 жылдығы ғылымның қара шаңырағы Ұлттық кітапханада ата­лып өтуінің өзінде үлкен сыр бар. Ораз Қиқымұлы Жандосов 1931 жылы Қазақ­стан халық канцтовар кеңесіне хат жазып, Қазақстанда республикалық мем­лекеттік кітапхананың, қазіргі Ұлттық кітап­хана­ның ашылуына мұрындық болған. Сон­дай-ақ Ораз Қиқымұлы – осы Ұлттық кітапхананың алғашқы директоры. Кітап­ханаға өзі басшылық еткен тұстарда Ораз Жандосов жер-жерден түрлі кітаптарды, сирек кездесетін құнды деректерді жи­нақтап, алғашқы қорды 64 мыңға жет­кізген еді. Ол Бас кітапхананың ұлттық рухани орда ретінде қалыптасуын мақсат етті. Осы орайда қазіргі Ұлттық кітап­хана басшылығы кітапхана тарихында бас­шы­­лық еткен директорлардың фото­гале­­рея­сын ұйымдастырыпты. Сон­дай-ақ конференцияға жиналған баян­­да­ма­шылар, зиялы қауым Ораз Жан­до­сов­тың өмірі мен еңбек жолы хақын­да, ат­қарған қызметтері жайлы осы уақыт­қа дейінгі белгілі, белгісіз деректерді жиналған көпшілікпен бөлісті.
Өткен ғасырдың бас кезі қазақ халқы үшін жаппай саяси, мәдени, ғылыми ояну кезеңі болды десек, артық айтқандық емес. Осы бір қиын-қыстау тұстарда өмір сүрген Ораз Жандосов өзінің қысқа ғана ғұмырында қазақ елінің саяси және әлеуметтік мүддесі үшін күресіп, мәдени, оқу-ағарту ісін көтеруге елеулі еңбек етті.
Олжас Сүлейменов:
– Ораз Жандосовтың білімі терең, ойы ұшқыр адам еді. Ол өзінің белсенділігімен, ақыл-парасатымен қазақ мемлекетінің алға жылжуы үшін тер төкті. Ораз Қиқымұлы тек мем­лекет­тік лауазымды қызметтер ғана атқарып қоймай, қазақ мәдениетінің, ғылымының өркендеуіне үлес қосты. Басқасын айтпағанда, Ораз Жандосов рухани астанамыз Алматының алғашқы орысша атауы «Верныйдан» «Алматы» атауына ие болуына айтар­лықтай күш салды.
Қазақ тілінде ешбір оқулықтың, әдебиеттің жоқ кезінің өзінде Ораз Жандосов қазақ баласының білім ал­ып, сауатты болуы үшін алғаш ауыл мек­тептерін ашқызған еді. Ұлт болашағына алаңдап, қазақ мемлекетінің өркендеуі үшін тынбай еңбек еткен ұлы тұлғамызды қалай ұлықтасақ та артық емес. Алайда Т.Рысқұлов, Ә.Бөкейханов сынды алаш арыстары санатындағы Ораз Жандосов мерейтойының тар шеңберде ғана аталып өткені ұлттығымызға сын емес пе?..