Бәйтелі бабаға ескерткіш орнатылды

Жуырда Алматы об­лы­сы Жамбыл ауда­нын­да тарихта «Ақтабан шұбы­рынды, Алқакөл сұ­лама» деген атпен бел­гілі қал­мақ­тармен болған ұзақ жылғы ала­пат соғыста ерлік танытқан Бәйтелі бабаға ескерткіш орна­тылды.
Баба рухын асқақтатқан ескерткіш Бәй­те­лінің туған өлкесі қазіргі Жамбыл ауданы Сұ­раншы батыр ауылының ірге­сіндегі Суық­төбенің баурайынан орын тепті. Атақ­ты  Қарасай   батырдың  шөбе­ресі, ел қам­қо­ры болған Бәйтелі баба ес­керт­кіш-бел­гі­сінің ашылуына бай­ла­нысты салтанатты жиын болып, баба ру­хы­на арнап ас берілді. Са­уапты іс-ша­ра­ның соңы спорттық ойын­дар мен кон­церттік шараларға ұласты.
Ескерткіштің ашылу салтанатында ұлы Жам­былдың туған немересі Әлімқұл ақ­­са­қал ақ батасын беріп, елі мен жерін жау­дан қор­ғаған бабаларымыздың ру­хы­на құран ба­ғыштады. Кейбір дерек­тер­ге сүйенсек, Бәй­телі баба қалмақ­тар­дың қолында ама­нат­та болған көрінеді. Бі­рақ Алланың қа­ла­уымен ажалдан аман қа­лып, артына ба­қандай 18 ұл қал­дыр­ған. Кейін Бәйтелі ба­баның ұрпақтары қыр­ғыздармен болған шай­қастарда, Қо­қан хандығының ылаңына қар­сы тұрып, бі­лектің күшімен, найзаның ұшы­мен Қа­зақ елінің дербестігін сақтап қа­луға ай­тулы үлес қосады.
Алыстан менмұндалап, бірден аға­рып көз­ге түсетін ескерткіштің негізгі ком­по­зи­ци­я­сы ұштары көкке шаншылып ба­рып, біріккен үш найзадан тұрады. Ас­тында киіз үй формасындағы рельефте Бәй­телі ұрпақ­та­рының есімі қашап жа­зыл­ған. Биіктігі 18 метр­лік еңселі ескерт­кіш­тің айналасы кө­гал­дандырылып, Бәй­телі бабаның 18 ұр­па­ғына арналып сим­воликалық тұрғыда 18 шырша орна­тыл­ған. Осынау игі істің бас­тамашысы бо­лып, ескерткіштің еңсе кө­теруіне мұ­рын­дық болған Қазақ ұлттық аг­рарлық уни­верситетінің ректоры, ака­де­мик Тілектес Есполов шараны салтанатты түр­де ашып, бабалардың ерлігі жайында тұ­шымды баяндама жасады.

Тілектес ЕСПОЛОВ, Қазақ ұлттық аграрлық университетінің ректоры, академик:
 – Қазақ елі Тәуелсіздік алған тұс­тан бастап қаншама жетістікке жетті. Өш­ке­німіз қайта жанып, өлгеніміз қайта ті­рі­лу­де. Тағдырлы тарихы­мыз­дың қат­пар­ла­ры қайыра ақтарылып, талай ақ­­таңдақтың беттері ашылуда. Ел бо­лып, етек жиғалы бері қазақ қа­уы­мы ес­керусіз қалған би, батыр­ла­рын ар­дақтап, олардың тарихи тұл­ғасын үлт­тық рухты асқақтату мақ­сатында ұр­пақ­қа үлгі етуге күш са­лып келеді.
Халқымызда «өлі разы болмай, тірі ба­йымайды» деген даналық сөз бар. Егер де біз ата-тегімізді түгендеп, ба­ба­ла­рымыздың есімдерін ұлықтап, оларға мәңгілік ескерткіш тұрғызып жат­сақ, оны ең алдымен бүгінгі өске­лең ұр­пақ­тың ертеңгі болашағы үшін атқарылып жат­қан шаруа деп ба­ға­лағанымыз жөн. Осы­ның барлығы – елдің еңсесін кө­теріп, жастарды отансүйгіштік рухта тәр­биелеуге бағытталған игі шаралар. Тек­ті елдің балалары бабалар аманатын жалғас­тырып, халыққа қызмет етуді өз­де­рінің парызы деп білуі қажет.
Ел басына күн туған шапқыншылық за­­ман­да еліне қамқор бола білген ер Бәйтелі жоңғарға қарсы соғыста ерліктері дастанға ай­налған Дәулет, Қаумен, Жә­пек батыр­лар­дың туған бауыры еді. Бәй­телі ба­уыр­лары майдан даласына ат­танғанда ауыл­дарды ішкі, сыртқы жау­лардан қорғап, ба­тыр бауырларының әс­керін қару-жа­рақпен, азық-түлікпен, киім-кешекпен, мініс аттарымен қам­тамасыз етіп отырған. Ала­таудың бау­ра­йын малға толтырып, ел ішін­де береке-бір­лік орнатқан. Бәйтелі ба­баның 18 ұлы­нан бүгінде өрелі ұрпақ өр­біп, ба­ба­л­ар­дың ерлік даңқын жап­ғас­ты­руда. За­манында Жетісудың төбе биі бо­лып, та­рих­та із қалдырған Жанқойлық би – осы Бәйтелі бабаның ұрпағы.
Ескерткіштің бой көтеруіне елеулі ең­бек сі­ңіргендер қатарынан Қазақстан Рес­пу­бли­касы Төтенше жағдайлар ми­нистрлігі әскери полкінің командирі Қа­нат Өмір­құлов, Қазақстанның еңбек сі­ңір­ген сәу­лет­­шісі Нүркен Білдебаев, Қа­­зақ­­станның ең­бек сіңірген 1-санатты ұш­қышы Ермұ­хам­бет Ар­қа­баев, Қазақстан Төтенше жағ­­дай­лар авиациясының төр­аға орын­басары Се­рік Қапаров сын­­ды азаматтарды атай кет­кен жөн. Бәйтелі бабаның ұр­пақ­­та­ры Ұлы Отан соғысында да жан аямай шай­қасты. Сәр­сенбай Қас­пақұлы майдандағы ер­­лік­тері үшін І және ІІ дәрежелі «Ұлы Отан соғысы» , «Қызыл жұлдыз» ор­дендерімен,  «Ерлігі үшін» ме­далімен ма­ра­пат­талған. Ке­шегі Ауған со­ғысында да Бәйтелі ба­ба ұр­пақ­тары баба даң­қына лайық ер­ліктер жа­са­ды. Сол со­ғыс­та көрсеткен ер­лік­тері үшін Жұ­мабек Сұрау­баев, Нұрдәулет Бел­­ғожаев кеу­делеріне «Қызыл жұл­дыз» ор­денін тақты. Баба ұр­пақтары бүгінгі бейбіт за­ман­да да ерлік дәстүрін жалғас­ты­руда.  Жа­қында ғана тәуелсіз Қа­зақ­стан­ның Көк бай­рағын Сол­түстік полюста желбіреткен тұңғыш қазақ Асхат Қа­ра­табанов та – Бәйтелі баба ұр­пағы.
Ата-бабалар аруағы разы бол­сын, бабалар ерлігі бүгінгі өс­келең ұрпаққа үлгі болсын де­ген ниетпен орнатылған Бәйтелі баба ескерткіші – баршамызға ортақ мұра. Бүгінгі ұр­пақтың үнін бо­ла­шақ­қа жал­ғай­тын бұл ескерткіштің жас­тарды отансүйгіштікке тәрбиелеу ісінде алатын орны ерекше деп білеміз. Осын­дай ұлы бабаларын ұлықтай білетін ұр­пақ қана қа­натын кеңге жайып, ерлік даң­қын ас­қақ­тата бермек.