Алаштың ШОУ-БИЗНЕСІ

ток-шоу
Қиярға да PR керек, ал біз...
«Құдайберген Бекіштен» әрі аса алмай тұрмыз
Бұрынырақтау заманда, «дін мұсылман аманда» деймін-ау, біреу жайлы сырттай әңгіме «өсек» деп аталса, заманауи термин бойынша қазір ол «пиар» деген атқа ие болған. Әсіресе бұл терминнің шоу-бизнесте құны «алтынға» бергісіз. Яғни бұрын өзі жайлы артық әңгіме айтыла қалса, ел алдында жүрген әнші, биші, өнерпаздар жерге кіре жаздайтын болса, қазір керісінше... Яғни қай әнші жайлы көбірек әңгіме айтылып, тіпті қоғам шулап жүрсе, онда оның жұлдызы оңынан туды деген сөз, яғни ол атақты. Ең жаманы – еленбей қалу! Себебі ел аузында жүру – еленудің көкесі, атақты болудың атасы. Ендеше, біз бүгін осы пиар, яғни PR-дың ауылына қонақтасақ...
Ақпараттың «ақбоз аты» әлемді тұяғы­ның астында ұстап тұрған заманда тіпті «қар­­ғаны бұлбұлға» айналдырып жіберу түк болмай қалғаны – қып-қызыл шын­дық. Тек көк қағазы құрғыр неғұрлым көп болса болды. «Голливуд» деп «айға шапқан арыс­танға» ұқсамай, көршілес «орманға» көз тастайықшы: Айзеншпис атты продюсер: «Бүгінде тіпті жақсы «тауарды» жасау үшін көк қағаздың миллионы да көптік етпейді», – дейді. Әрине, шынтуайтына келгенде, әлі шоу-бизнестің төрі түгіл, табалдырығынан да аттамаған біз үшін ешкім танымайтын сарыауыз балапаннан жұлдыз шығару үшін миллиондаған көк қағаздарды аямай құя салу деген түс секілді. «Сонша ақша қайда жұмсалады?» деген ой әркімде оянады. Олай болса, сараптап көрелік.
Имиджмейкер мен «инкубатор»
«Жұлдызға айналғанда адамның өзі емес, айналасындағылардың оған деген көз­қарасы өзгереді» дегенмен, жай адам­нан «жұлдыз шығару» үлкен өзгерісті талап етеді. Тырнағынан бастап, шашының ұшына дейін өзгеріске түсетіні соншалық – күні ке­ше ғана қарапайым-ақ жүрген кей әншіні тіп­ті туған анасы танымай қалады десек, қа­­те­лес­пейтін шығармыз. Ал ол – им­ид­ж­мей­­­кер деп аталатын «сиқыршы» жұмы­сы­ның нә­тижесі. Киім мен түр – бер жағы, ол «си­­­қыр­шы» тіпті жұлдыздың аузындағы сө­­зінен бастап, астына мінген «аты», яғни кө­­лігінің мар­касы, жүріс-тұрысы, тіпті кір­пі­гінің қа­ғы­сына дейін «жасап» беретіні жа­сы­рын емес. Бұған қазақ қоғамы «Супер­стар­­дан» бастап «Х фактор» т.с.с ірі жо­­­ба­­лардан ке­йін анық көз жетізді. Яғни ауыл­­дың талай қа­­­ра домалақтары көз ал­ды­мызда сырт кел­­беті жағынан да, сахнада өзін-өзі ұстау, тіпті сөз саптау жағынан да өсіп шыға келді. Бірақ, бір өкініштісі, бізде қа­­зіргі сахнада жүр­гендердің бәрі ондай жо­балардан өткен жоқ қой. Сондықтан «пид­жак» пен «той көй­лек» кигендер әлі сах­наны босатпай жүр. Рас қой? Бір ән бойы сах­­нада сілейіп тұ­­ратынымыз да өтірік пе? Ал имидж­мей­кері бар жұрттар тіпті бір еш­кім­ге ұқса­майтын болмыс та жасап шы­ға­ра­ды. Пугачева, Киркоров, Гал­кин­дер­ді айт­­­­па­ғанда, «барышня» – Верка Сердючка, бол­­маса ғарыштық дауыс иесі – Витас, тіпті бір-біріне өлердей ғашық қос құрбы – «Та­ту» секілділер пиар мен имидждің тікелей же­­місі. Әйтпесе шын өмірде Витастың еш­қан­дай да «өңешінде балықтыкі секілді желбезегі» жоқ, Сердючка – ер жынысты, ал «Татудың» қыздары тұрмысқа шықты ғой. Яғни олар – кәдімгі сіз бен бізден еш айыр­масы жоқ адамдар. Бұл жерде біз «ту­ра солай ету керек» деп, баршаны еліктеуге ша­қырып тұрғанымыз жоқ, айтқымыз кел­гені – біздің шоу-бизнес заңын әлі меңгере ал­­май отырғандығымыз. «Инкубатор» қо­ғам­­ның имиджмейкермен жұмыс істеу­ді өзінше «менсінбей» тұрғанын ай­тамыз да... Ал біле-білсек, әлемде әр әйгілі тұл­ғаның артында бір-бір имиджмейкер тұр, мәсе­лен, жай ғана стокгольмдік сату­шыдан ХХ ғасырдың ғаламды дүр сілкінткен актри­сасы Грета Гарбоны жасап шығарған Маурщ Штиллер. Сол секілді қарапайым ғана қыз­ды әлемдік кино тарихында қаларлық Мар­лен Дитрихтей тұлғаға айналдырған Иозеф фон Штернберг. Яғни солардың тіпті био­гра­фиясын жасап, миллиондаған та­бын­у­шы­­ларын тауып, олар жайлы адамдар таң­ғала тыңдайтын түрлі хикаялар тудырған – осы имидж­мей­керлер. Алайда имидж ға­на бәрін шешпейді, ол тек PR-дың бір құ­ра­­лы ғана...
«Атың шықпаса жер өрте»
Қазақ эпатаж немесе «қара пиарды» осы­лай деп түйіп қойған баяғыда-ақ. Бү­гін­де шыны керек, әлемдік шоу-бизнесте көзге қо­раш, көңілге жат көріністермен әде­йі кө­рер­менді өзіне жалт қаратудың түр­лі тә­сіл­де­рі әдейі ойлап табылып жатыр. Яғ­ни поп-мә­дениеттің қазіргі бет алысы «мей­лі, ма­ған қара күйе жақса да, көрермен кө­зін­де, ел есінде жүрсем болды» дегенге саяды. Ресей шоу-бизнесінің примадоннасы Алла Пу­гачеваның бірде баспасөз конфе­рен­ция­сын­да, «Мен дау-дамайды әдейі қол­дан жа­самаймын, іздемеймін де, ке­рі­сін­ше, ол өзі мені тауып алады», – де­гені бар. Алайда да­быраны әдейі қолдан жа­сайтындар да же­терлік, мәселен, әйгілі Ре­сей продюсері әрі музыкант Стас Намин өзінің «Стас» жур­на­лының мұқабасына бір­де бүкіл ТМД ел­д­еріне, тіпті әлемге танымал ән­ші Йосиф Кобзонның париксіз бейнесін жарқ еткізіп шығарды. Міне, елдің назарын ау­дару деп осыны айтыңыз, жур­нал оқыр­ма­ны бір-ақ нөмірде күрт өсіп шыға келді. Ал келесі са­нында-ақ Йосиф Коб­зон «оның тіпті де шын­дыққа жанас­пай­тынын» айтып, әлгі су­ретті жоққа шы­ғар­­ды. Шындық қай­сы, ол Ко­б­зон мен На­минге белгілі, бірақ қалай бол­ғанда да, PR өз мұратына жетті. Тағы бір­де баспасөз кон­фе­рен­циясында кенет «Фи­липп Киркоровқа «көгілдір» болып кө­ріну арқылы өзіне назар аудартуға өзі кеңес бергенін» жайып салса, артынша-ақ тіпті бас­қаша сөйлеп: «Менің кү­­йеуімнің ер жы­ныстыларға мүлдем наза­ры да ау­майды, ол қа­лыпты еркек»,– деп шы­ға кел­ді. Ал енді осы аталғандардың Алаш жұр­тына үлгі қы­лар­лық несі бар дер­сіз, бәлкім? Мәселе дәл осылар секілді «қыз­теке» болып көрінсе де, біз­дің жұлдыз­дарымыз оқиға жасасын де­мей­міз, мәсе­лен, Сәбит Әбдіхалықов се­кіл­ді екі әйелі­нің басын қосып концерт бе­ру аздап осы эпатажға келетіндей. Бол­маса ойын­­шық индустриясының негізін сал­ған Қы­­дыр­әлі ағамыз секілді болымды іс жаса­сын, егер ол қолдан келсе. Қазақ өзі сал­мақ­ты ха­лық қой, ендеше, осындай сал­мақты іс жа­са­сын. Ал біздің қазақ эстрадасы егер эпа­таж­дың сауатты формасын тауып, орын­­ды қол­да­на алса, онда әлдеқашан алға дамып ке­тер еді.
«Құдайберген Бекіш» немесе қазақ PR-ы қай деңгейде?
Біздің жұлдыздарымыздың ішінде Құдайберген ағамызға, расында, «құдай бере салған». Ағамызға тіпті үйінен шы­ғудың да қажеті жоқ, «атағы» жер жарып тұр десек болғандай. Оның үстіне, «Өнер қы­рандары» одан сайын «отқа май құя түс­кендей». Негізі, пародия біле-білгенге өнер ада­мына тегін «пиар» ғой. Осы пародияға ілігу арқылы-ақ талайлардың назарын ау­дарған жандар аз емес. Ай­талық, әйгілі пародист Олжас Сыдықбеков Жүр­сін Ер­ман, Бекболат Тілеухан, Иманғали Тас­ма­ғамбетов сынды ел сыйлайтын ағала­ры­мыз­дың дауыстарын, сөйлеу мәнерін ай­­­ныт­пай салу арқылы ол кісілердің бұ­рын­ғыдан да гөрі таныла түсуіне ықпал етті де­сек, артық айтпаған болар едік. Әрі өзі де та­нылды. Бастапқыда өзіне пародия жа­саған адамды қазақ жек көре қарап, ол бей­не өзін мазақтап тұрғандай, тіпті қыр со­ңына түсіп алатын болса, қазір керісінше, оның тегін жарнама екенін түсініп, тіпті өз­дері «мені кім, қашан салар екен?» дейтін дә­режеге жетті. Себебі пародияға ілігудің өзі – танымалдылықтың белгісі, ешкім та­ны­­майтын адамға пародия жасалмайды. Тіп­ті Олжастың өзі «бізде шыны керек, па­родия жасауға лайық танымал тұлғалар аз» де­гені бар.
Бізде пиардың мынадай да түрі бар, яғни кенеттен «бәленше қайтыс бопты» де­ген сияқты танымал әнші немесе сол сияқты атақты біреу туралы ақпарат тарайды да ке­теді. Және оның жылдамдығы сонша – қазір Алматыда айтылып жатқан әңгімеге бірер сағат болмай, сонау Атыраудағы қа­зақ құлақтанып, дүрлігіп шыға келеді. Ал содан «рас па?» деген сауал тарайды. Мә­селен, бір кездері «Мейрамбек жетім бала екен» деген сөз тарады. «Бозторғайды» шы­рыл­­да­та салып жүрген соң, жұрт оған кә­дім­гідей қалт­қысыз иланды, тіпті «рас па?» деп кү­мән­ді сұрақ қойған да жоқ. Сах­наға Мей­рам­бек шыққан сайын апалар «Алла-ай» деп кәдімгідей жаулығының ұшымен көз­де­рін сүртіп, кейбіреулер тіпті еңкілдей жы­лап отыратын. Біз де соған сендік, тек бер­тінде ғана әйгілі әншінің ата-анасын көзбен көр­генде барып мән-жайдың тіпті басқаша екенін білдік. Әйтпесе, әрине, Беспаевқа кім жамандық тілесін? Керісінше, қайта «Мей­рам­бек ауырып жатыр екен» дегенде ел іштей «әншейін өсек болса екен» деп ті­ле­гені 100 пайыз шындық. Оның ақи­қат еке­­нін біліп тұрса да, одан гөрі өзін-өзі тәтті өті­­рікпен алдағанды қалады, «ол ауру» де­­генге қимауы елдің әнші ұлын шексіз сүй­ген­дігі емей, немене? Сол сияқты біз кім­дер­ді сыртынан «өлтіріп», қайта «тірілтіп» ал­мадық деңізші?!. Алайда мұны толыққанды PR дей аламыз ба? Біз шоу -бизнестің осы бір тетігін толық меңгере алып отырмыз ба? Қайдағы? Біздің әнші­леріміздің, шыны керек, бүгінде әлі нәпа­қа­сын тойдан іздеуден артылмай отырған жайы бар. Содан ба екен, имидж жасау, өзін қалай танытудың тәсілін ойламақ бы­лай тұрсын, вокалға көңіл бөліп, күнделікті дауысын жаттықтырып жүргендері санаулы. Тіпті бүгінде қос-қос көлік мініп, зәулім сарай салып алса да, әлі күнге PR менед­жер­дің не екенін білмейтін әнші, әртістеріміз жоқ емес. Тек әйтеуір соңғы жылдары ғана аздап өзі журнал ашып, өз атынан киім шы­ғаратын немесе тағы сол сияқты басқа да бренд жасауға талпыныс жасап жатқан өнерпаздарымыз шығып жатыр. Ал әлемдік шоу-бизнес мұны бір ғасыр бұрын жолға қойып қойған, сондықтан оларда әнші не актер тек сахнамен шектелмей, кем дегенде иіссу немесе киім т.б бизнестің көшбасынан табылады. Бізде бұл жағынан Әсел Саға­то­ваны үлгі етсек болатындай, жас әрі көрікті актрисаның кинодағы жетістіктері бір төбе, оның сыртында бірнеше бизнесі барға ұқсайды. Тіпті кофе плантациясының акция иегері, сондай-ақ Әсел қыз осы таяуда үл­кен бір іс бастады. Жасы 4 пен 18-дің ара­сындағы балалар мен жасөспірімдерге кас­тинг жариялаған актрисаның сондағы мақ­саты Қазақстанда тұңғыш модельерлік мектеп қалыптастыру болса керек.
«Мен кереметпін» деп өзіңді алдау оп-оңай, ал шынтуайтында басқаша. Егер біз шы­нында керемет дамып жатсақ, онда біздің әндеріміз жоқ дегенде Ресей арна­ла­рында айналып, әншілеріміз ТМД көлеміне танылар еді. Ал жағдайдың тіпті олай емес екенін бір ғана «МУЗ ТВ-ның» музыкалық жағын басқаратын Арман Дәулетияровтың айтқанынан-ақ білуге болады. «Бізге әлі күнге қазақ эстрада жұлдыздарының бір жақсы бейнеклибі келген жоқ, келгендерінің біздің эфирден беруге сапасы жарайтыны жоқ», – деді ол. Сондай-ақ небір әлемдік сахналарда өнер көрсетіп жүрген қазақтың скрипкашы қызы Айман Мұсақожаева апа­йымыздың мына сөзі шұғыл іске кірісуге әбден негіз болар­лықтай.
Айман МҰСАҚОЖАЕВА, ҚР Халық әртісі, Әлем әртісі, Қазақ ұлттық өнер университетiнiң ректоры:
– Бізде бір қарағанға эстрада дамып жатқан сияқты көрінеді ғой, өз ішімізде. Әншілер бір-бірімен жарысып хит-әндер шығарып дегендей. Бірақ ол өзімізден ұзап ешқайда бара алмайтын арзанқол дүниелер деп айта аламын. Неге? Себебі классикалық музыка қанша дегенмен өз жолын қалыптастырып, жүйелі оқытылып, түп негізі бар дүние ғой. Шетелдерге де ұялмай шығып, кез келген әлем еліне барып жақсы бір туынды орындап, абыроймен қайта алады. Біз эстрамызды уайымдап, эс­тра­­даны қолға алуымыз шарт. Себебі шын мәнінде ол халықаралық бай­қау­ларға шығатын деңгейде емес.

Сөздің қысқасы...
Біз PR-ды, оның түрлі тетіктерін меңгермей, шоу-бизнесті игеру былай тұрсын, оның иісі де мұрнымызға бармай жүргеніміз – жүрген. Той бизнесі жақсы ғой, бірақ ол қарын қамы ғана. Өсу былай тұрсын, «той, той» деп жүріп талайлардың өшіп қалуы да ғажап емес. Бұл «біржола тойды қою керек» деп көсемсудің кері емес, бірақ тойдан өзіне сарқылмас азық тауып алған жалпы әртіс қауымына күш біріктіріп болса да, бір үлкен іс бастайтын кез жеткендей.

шоу-айна
Имидждену ме, икемделу ме?
Имидж – негізі, түр-келбет, киім киіспен қоса, белгілі бір тұлғаның жүріс-тұрыс, сөз саптау, түрлі ортада өзін ұстау, тіпті мінген көлік, мінез-құлқына дейін барлығын қамтитын тұтас болмыс ерекшелігі. Алайда, шыны керек, біздің қоғам оны  стильмен шатастырып алғандаймыз.   Содан болар, біздің имидж еліктеуден, онда да үтір-нүктесіне дейін біреуді көшіруден әрі аса алмай тұр.

Мәселен, әлемге әйгілі Леди Гага мен қазақ­стан­дық эстрада ән­ші­сі Айжан Нұр­ма­ғам­бетова. Ұқ­сай ма?

Сондай-ақ біздің «Сүйген жүрегімен» талай жүректерді өзіне ынтық қылған ару әрі әнші Мәдина Сәдуақасова сұлулығының құпиясын таба  алмай жүрсек, ол британдық әрі америкалық актриса Одри Хепбёрнге қатты ұқсайды екен. Әлде әнші әлемді жаулаған әйгілі актрисаны кумир тұта ма екен?

Осы Айбек алғаш сахнаға шық­қанда, ел оның өз атын сұраған да жоқ, «Әлгі Майкл Джексонға ұқсайтын бала» атандырды. Ха­лық айтса қалт айтпайды емес пе? Айбек "поп-патшасын" пір тұтатынын әу бастан-ақ басқа емес, сахнаға дәл сол бейнеде шығуды армандағанын жасырмайды.

Мақпал қыз әп-әдемі ұзын шашын кескенде, біртүрлі қабылдап едік. Сөйтсек, ол өз бойынан Голливуд әншісі Рианаға ұқсастықтарды тауып, одан сайын оған ұқсай түскісі келгендей.

Еліктеу дей­міз бе?... әлде бұл да бір ізденіс, «жұлдыздары­мыздың» өзін-өзі табуға деген ұм­тылысы ма екен?...  Әлде біздің «им­иджмейкерсымақтардың» әзірге ақы­лы жеткен жері осы болды ма екен?..

шоу-ақпарат
Қапқарашка неге қашып кетті?

Нұржан Кер­­менбаев «Арай» то­­бы­мен бірге Аты­рау об­лы­сының Ма­қат ау­да­нына «Есіңде ме?» атты гас­­трольдік са­­­пармен кел­гені елдің есін­де. Арада төрт ай өтсе де, концертті ұйым­дастырушылар өздеріне тиісті еңбекақыларына қол жет­кізе алмай отырғандарын айтып шағымдануда.
Қайырғали Шаймардан есімді жігітті атыраулықтар шоу-мен ретінде біледі, ол түрлі кештер мен концерттерді ұйым­дас­тырудың шебері. Нұржанмен де еш­қан­дай құжатсыз, ауызша келісім жасаған Қа­йырғали Мақаттағы мәдениет үйіне кон­цертін өткізуге көмектеседі, жарнама па­рақтарын іледі, билеттерді сатады. Алайда концерт өткен соң Қапқарашка түскен ақшаны түгел жинап алып, тайып тұрғанға ұқсайды.
Қайырғали ШАЙМАРДАН, концертті ұйымдастырушы:
– Басында 100 мың теңге беремін деген болатын. Бірақ концерт біткен соң маған ештеңе деместен кетіп қа­лыпты. Телефондары өшірулі, бай­ла­нысқа шыға алмадым. Мен де, қа­сым­дағы жолдастарым да балалар үйі­нен шыққанбыз. Бұл концерттен тап­қан табысымызды балалар үйіне бер­мекші болғанбыз...
Бақытгүл БАБАШ, Атырау

«Екі езу» «жиырылып» қалды
Он бес жыл бойы көрерменнің екі езуін екі құлағына жеткізіп, күлкіге қарық қылып келе жатқан «Екі езу» жабылып қалды. Әзіл-сықақ театрының директоры болған Нұрлыбек Жұбатқан бұған театрдың даму эволюциясының бір сатысы ғана деп қарайды.
Себебі театр мүлдем жоқ болып кеткен жоқ, Т.Ахтанов атындағы облыстық дра­ма театрының директоры болып та­ға­йын­далған Н.Жұбатқанның бұрынғы ко­ман­дасы театрдың қазақ труппасына қо­сылды.
— Жемісті жұмыс істеп жатқан ұжым­дарға даму тән емес пе? Яғни «Екі езу» актерлерінің драма театрына қосылуын да сол дамудың бір сатысы деп атауға болатын шығар. Жаңа күштің, жас­тар­дың қосылуы драма театрының жұмы­сына да жақсы жағынан әсер етеді деп ойлаймын әрі «екі­езуліктер» «ахтановтық» әріптес­терінен көп нәрсе үйренеді, — дейді ол.          
Он бес жыл ғұмырында «Екі езу» об­лыстың барлық ауыл-аймағын, ауданын ара­лап шықты. Одан қала берді, Қазақ­стан­ның түкпір-түкпірінде «Екі езу» гастроль­дік са­пармен бармаған қала кемде-кем. Осы жылдар аралығында еліміздің үлкенді-кішілі сахналарында 100-ге жуық интер­ме­дия қойылыпты.
Мейрамгүл РАХАТҚЫЗЫ, Ақтөбе

қайшы
Бүгінде вокалистер дауысты қойып жатыр ма, жойып жатыр ма?

Жойып жатыр

Қанат Үмбетов, жас әнші:
– Вокал дәрісіне дәл қазіргі таңда барғым кел­мей­ді. Неге? Себебі мен бір кездері сол вокалистер­дің кесірінен қазақы даусымнан айырылып қала жаз­дағанмын. Жалпы, бүгінде қазақ әні қаза­қы­лы­ғынан айырылып ба­ра жатса, ол әншіден емес, во­ка­листерден дер едім. Барлығы дерлік Еуропа мен батысқа қарап «ұлып» тұрады. Міне, қазақы үн­ді бұзып, еуропалық сарынға салып жіберіп жат­қан сондайлар. Ал мен қаным қазақ бола тұра, не­ге еуропаша ән салуым керек? Достарым, әріптес­те­рімнің арасында осыған мысал бола алатын адам­дар­ды білемін: өздері ауылдан шыққан, басында қа­зақша ән салып жүрген, кейін азғана уақыт вокал­дан сабақ алған соң бітті, көлігінен бір қа­зақша ән тап­пай­сың. Ылғи шетел әншілерін тыңдап жүр, демек, ол әнші шетелге бет бұрып, өз қазақы­лы­ғынан безінуге кірісті де­ген сөз. Олар «әннің қай же­ріне милизм қоссам екен?» деп соны ойланатын да жүретін, сондай бір «мәң­гүрттік бағдарламасына» ене­ді де кетеді. Ең жа­ма­ны, сол әлгіндей вокалистер ән­дегі ең басты нәрсе – «жү­ректі» алып тастап, тек тех­никаны қалдырады.

Жойып жатыр

Ернар Айдар, жас әнші:
– «Вокалистердің барлығы бірдей жақсы не жа­ман» деп айта салу оп-оңай. Мәселе әркімнің өз мақ­сатына сай маманға жүгінуінде секілді. Яғ­ни дау­сыңыз қазақы ма, онда дауыспен жұмыс істейтін ма­манды да сол төңіректен іздеу керек. Ал егер кейінгі кез­де көптеген жас орындаушы­лар­дың ән салу мә­нері өзгеріп кетсе, демек, оны олардың өздері қалап,  әдейі іздеп тауып алды деген сөз немесе олар өзіне не керек екенін біл­мейтін орын­даушылар. Ал, жалпы, өнер саласына келгелі бір бай­қағаным,  ән салу деген білмейтін адамға ғана оңай көрінеді екен. Ә дегенде мен де солай ойла­ған­мын. Расында, «ән салу деген осы» деп сы­дыртып шыға салуға болады, ол екі­нің бірінің қо­лынан келеді. Мәселе әнге «жүрек бе­ру» деген – мүлдем басқа дүние. Өмірімде бірінші рет ми­крофон алдына тұруым мұң екен, біреу буын­ды­рып тұрғандай даусым шықпай, қа­раптан-қа­рап қысылдым да қалдым. Маң­дайдан қара тер бұрқ ете түсті. Ән де­геннің не екенін сонда түсіндім.

Маман пікірі
Қанат Құлымжанов, опера әншісі, вокалист:
 – Біз, дауыс қою педагогтері, әншінің дұрыс ән салуы үшін  қалай дұрыс дем алуы керек, дауыс аппаратын қалай ашу керек дегенмен айналысамыз. Дауыстың бояуын өрнектейміз. Ал әнді жөнді-жөнсіз милизммен  өрнектей беру дегенді өнерге «жолдан қосылған» композитор­сымақтар мен қазіргі музыкалық сауаты аз орындаушылар шығарып жүр. Айталық, Қытайдан келген композиторлар, өзбектің музыканттары дегендей... Өздерінің милизмдерін сәйкес келген-келмегеніне қарамай, қоса беру арқылы қазақ әнінің әрін құртуға айналған, міне, солар. Яғни қазақ әні  өз бояуын, ал қазақ әншісі өз үнін біртіндеп жоғалтып бара жатса, біріншіден, оған әуесқой композиторлар, екіншіден, кәсіби білімі жоқ орындаушылар кінәлі дер едім. Жас «жұлдыздар» ең қарапайым деген нота білмеген соң не сұрайсыз? Жарайды, оның таңбасын танымай-ақ қойсын, ең құрығанда сол нотаны дұрыс ала алса мейлі ғой. Себебі қазақта небір күйші, жыршы, әншілер болды, нотаны білмей-ақ ұлы шығармалар жазып, орындап кеткен. Мәселе олар қас талант болды ғой, ал бүгінгі көп әншінің, өкінішке қарай, не даусы жоқ, не слухы жоқ, бірақ ақшасы бар. Солар ақшаны аямай құя-құя, өнерді ақшаның құлына айналдырды. «Алтын көрсе періште де жолдан таяды» демекші, біздің сазгер, әрлеуші, дауыс қоюшыларымыздың көбін «жолдан тайдырған» – ақша, қарын қамы. Міне, мәселенің бар мән-жайы осы. Әйтпесе нағыз вокалдан дәріс беретін мамандар қайта дауысты ашпаса, ән салу техникасын жетілдірмесе, ешқашан бұзбайды.

Бетті дайындаған Мәриям ӘБСАТТАР mauka2004@mail.ru