АЛАШ СӨЗІ

Қазақты қалай сақтап қаламыз?
Мұхамеджан Тынышбаев (1879-1937)
«Қазақтардың жер мәселесі, сөз­сіз, аса маңызды… Үкіметтің нені көз­деп отыр­­ғаны түсінікті: біріншіден,   …қазақ­тарды дербес ұлт ретінде жою және бүкіл өлкені орыстандыру; екін­шіден, қазақ­тар­ды …қауқарсыз то­быр­ға айналдыру; үшіншіден, …ежел­­гі атақонысынан айы­ру… қан­дай қанқұйлы, зымиян мақсат?!»
(1905 жылы 19 қарашада өткен автономшылар одағының І съезінде «Қазақтар және қоғамдық қозғалыс» деген тақырыпта жасаған баяндамасынан.)

Мұхамеджан Тынышбаев — қазақ­тың көрнекті саяси және қоғам қай­рат­кері, Алаш қозғалысының негізін салу­шы­лардың бірі, Алаш Орда үкіметінің мү­шесі және оның төрағасының орын­басары, тарихшы-ғалым, қазақтан шық­қан тұңғыш теміржол қатынастарының инженері.
Санкт-Петербордағы І Александр атын­дағы Жол қатынасы инженерлерін даярлайтын институтының соңғы кур­сында жүргенде 1905 жылғы төңкеріске қа­тысады. Сол жылы өткен автоно­м­шылардың съезіне қатысып, қазақ мәсе­лесін көтерген баяндама жасайды. Онда қазақтарды басқарудың басты принцип­терінің қазақтардың мүддесімен сай кел­мейтіндігін ғылыми тұрғыдан негіз­деу­ге күш салады және басқарудың әс­ке­ри жүйеден азаматтық жүйеге көшуді талап етеді.