Метеоролог маман даярлаудың жай-күйі қандай?

Елімізде ауа райын болжау мен атмосфера­лық құбылыстарды зерттеу саласының өзіндік тарихы бар. Бүгінде бұл салаға қажетті маман даярлау ісі де іргеленіп келеді.
Қазақстан ауа райын алғаш зерттеген ғалым Шоқан Уәлиханов болатын. Ол Іле, Жоңғар Алатауындағы атмос­фе­ра қысымын, ауа температурасы мен ылғалдылығын, жел күшін құрал-аспаптармен бақылап зерттеген. Қазақстанда алғашқы аспаптық метеорологиялық бақылау жүргiзу 1855 жылы Қазалы және Семей қалаларында басталды. Ал 1917 жылы Қазақстан аумағында 94 метео­ро­логиялық стансылар мен 49 бекеттер, 123 гидрометео­рологиялық бақылау бекеттерi жұмыс iстедi. 1999 жылы 2 наурызда Қазақстан Республикасы Үкіметінің №185 қаулысына сәйкес, Қазақстан Республикасының Қоршаған ортаны қорғау министрлігінің «Қазгидромет» республика­лық мемлекеттік кәсіпорны құрылды. Халықаралық метеорология күнi болып ДМҰ-ның шешiмiмен 23 наурыз тағайындалған.
Қазақстанда метеоролог мамандарын Әл-Фараби атын­дағы ҚазҰУ география және табиғатты пайдалану факультетінде метеорология және гидрология кафедра­сында дайындайды. «Метеорология» мамандығы КСРО «Гидрометқызмет» бас басқармасының және Қазақ ГМҚБ (гидрометқызмет басқармасының) қолдауымен физи­калық география кафедрасында 1960 жылы 1 қыркүйекте ашылған болатын. ҚР Тәуелсіздігін алғаннан кейін жоғары метеорологиялық білім беру  құрылымына алғашында үш сатылы білім енгізілді: 1 – бакалавр-метеоролог, 2 – магис­тр-метеоролог (екі жылдық оқу), 3 – Phd докторант. Ма­мандық­тарды дайындау қазақ және орыс тілдерінде жүргізіледі. Кафедраның лабораториялары оқу процестерін толық ұйымдастыру үшін оқу-лабораториялық метеоро­логия орталығы жұмыс атқарады. «Гидрометқызметтің» қолдауымен керекті құрал-жабдықтармен қамтама­сыздандырылады. Оқу метеорологиялық стансы 1988 жылдан бастап бірінші разрядты. Бұл стансы тұрақты метеорология және актинометриялық бақылауларды, жазғы практика кезінде градиенттік және жылубаланс бақылауларын өткізу мүмкіндіктері бар. Метеостансының мүмкіндіктері студенттердің метеорологиялық практикасын өткізетін база ретінде қолданылады. Метеорологиялық болжамдардың оқу бюросында магистранттар мен жоғары курс студенттері нақты ауа райын сараптап, тәулік­ке арналған ауа райын құрастырады. Оқу-лабораториялық метеорология орталығында электронды пошта арқылы «Қазгидромет» базасынан мәліметтер келіп түседі. Күнде­лік­ті келіп  жатқан ақпараттарды мұрағаттау және оқу ауа райы бюросына арналған карталарды басып шығару жүзе­ге асырылады. Сонымен қатар интернетке шығу мүмкіндігі бар және электронды пошта арқылы Халықаралық байла­ныс бөлімімен  оперативті ақпараттармен алмасу жүзеге асырылады. Кафедрада әрқашан жоғары ғылыми әлеуетті қолдауға үлкен көңіл бөлінуде. Экономика сала­ларында маңызды шығындарға, кейде төтенше жағдайлар­ға әкеліп соқтыратын Қазақстан Республикасының аума­ғындағы процестер мен қауіпті метеорологиялық құбы­лыс­тардың таралуы және белсенділік динамикасын, қалыптасу заңдылықтарын зерттеу бойынша кафедра оқытушылары студенттермен бірге ғылыми жұмыстарды жүргізеді.
Кафедра бітірушілері сонымен қатар басқа мекемелерде және министрліктерде, оның ішінде «Қазаэросервис», Қорға­ныс министрлігінде т.б. жұмыс істейді. Бұл – авиа­циялық және әскери метеорологтер, агрометеорологтер, экологтер, синоптиктер мен климатологтер.
«Қазақстан–2030» даму стратегиясымен сәйкес, метео­рология кафедрасының қазіргі кездегі даму концеп­циясы қазіргі кездегі ақпаратты технологияны тиімді қол­да­ну негізінде ғылыми-зерттеулермен бірге оқу үрдісінің интеграциясын тереңдетуге негізделген. Бұл қазіргі жаңа еңбек талаптарына жоғары бейімделген метеоролог-мамандарды дайындауға мүмкіндіктер жасайды.
Гүлнәр ОРАҚОВА, метеорология және гидрология кафедрасының аға оқытушысы,
Айман НЫСАНБАЕВА, география ғылымының кандидаты