Ала-құла клуб атауларын ана тіліне қашан көшіреміз?

Спорт саласында ұлттық құндылықтарды дәріптеуден гөрі америкалық және еуропалық имиджіге еліктеу басым. Бұл тұрғыда команда атауларына ғана көңіл аударсақ, көп нәрсені аңғарамыз.
Дәл қазір баскетболымызда, во­лей­­болымызда және футболымызда тым тұрпайы команда атаулары көп. Бү­гінде біздің елде ең көп тараған атаудың бірі «Иртыш» болып тұр. Оны қазақтілді басылымдар «Ертіс» деп жазамыз. Алайда бұл – «ұялған тек тұрмастың» кебі ғана. Өйткені заңды тұлға ретінде тіркелген атауы – «Ир­тыш». Әрі жұрнақ жалғап, алуан түр­лі аталатындары да бар. Мәселен, футболда «Иртыш» деп қана аталса, баскетболда «Иртыш-ПНХЗ», волей­бол­да «Иртыш-Казхром» және «Ир­тыш-АО АК» деп кете береді. Бәрі де – Павлодар қаласының клубтары.
Баскетболымызда «Тигры» немесе «Тайгерс» (Астана), «Тобол» (Қос­та­най) деген командалар да бар. Сон­дай-ақ ел чемпионатында Атыраудың «Бар­сы» деп айдар таққан не орысша емес, не қа­зақша емес клубы өнер көр­­­сетеді. Волейболда «Конденсат» (Орал) «Ме­тал­лург-АМТ» (Теміртау) деген клуб­тарымыздың бар екендігін бі­летін де боларсыздар. Сонымен қа­тар Өскеменнің «Шыгыс-Сви­нец­Строй» деген жаңылтпаш сөзге жақын клу­бы да бақ сынайды. Осы орайда «ТНК Казхром» (Хромтау), «ВСМК-Ар­­селормиттал» (Теміртау), «КИнЭУ» (Қос­­танай), «Жайык-Конденсат» (Орал), «Ұшқын-Искра» (Астана), «Есиль­-­­Виктория» (Петропавл) деген бір­­неше тілді қамтитын, тіпті бір ма­ғынаны екі тілде білдіретін клуб атау­лары бар екенін де ескере кеткіміз келеді.
Футболымызда «Иртыш», «Тобол», «Шах­тер», «Восток» деген клубтар пре­мьер-лигада ойнайды. «Шах­тер­ден» басқасының шежіресін шыңырау деп айта алмаймыз. Жоғарыда во­лей­бол­дан ел чемпионатының жоғарғы то­­бында («Б» тобында) ойнайтын ер­лер арасындағы астаналық клубтың ата­уының арқасында «ұшқын» деген сөз­дің орысшасы «искра» екенін білдік қой. Енді еліміздегі спорт клубтары ар­­­қылы сауатымызды ашуды жал­ғас­тыр­сақ, Екібастұз «Экибастуз» болып жа­­зылады. Мұны да біле жүріңіздер. Өйткені футболдан бірінші лигада ойнайтын Екібастұз қаласының ко­ман­­дасы осылай аталады. Осы ли­га­да­ғы Қарағанды клубы «Гефест» деп ата­лады. Оның мағынасын білу үшін Ви­ки­педияға немесе әртүрлі сөздік­тер­ге жүгіне жатарсыздар.
Алматының «Цесна» деп аталатын клубы да осында.
Гандболдан әйелдер арасындағы Қы­зылорда клубы «Сейхун-КАМ» деп аталады. Өте дұрыс. Өйткені сол мағы­наны қазақша «Сырдария» деп атасақ, тілімізге сүйел шығуы да ғажап емес...
Қайта шайбалы хоккейдегі жағда­йы­мыз көш ілгері. Жоғары топтағы 10 команданың екеуі ғана орысша аталады: «Казцинк-Торпедо» (Өскемен) және «Горняк» (Рудный).
Енді қазақ тілінде аталатын кейбір клубтардың атауының брендке айналып бара жатқандығына көңіл аударғымыз келеді. Мысалы, «Астана» атауы спортқа да әр беріп жүр. Тіпті халықаралық аренада жаттанды бола бастады. Велоспорттан, волейболдан, футболдан және баскетболдан елордалық клубтар осылай аталады. Ел ішінде «Жетісу» десе – Талдықорғанды, «Ақжайық» десе – Оралды, «Ордабасы» десе – Шымкентті, «Сарыарқа» десе – Қарағандыны, «Оқжетпес» десе – Көк­шетауды көз алдымызға елестететін дәре­жеге жеттік. Бұған да шүкір. Әрі дәл осылай аталатын клубтарды спорттың бірнеше түрінен кездестіруге де болады. Яғни бұлар да брендке айналып барады.
Қазақстандағы клубтардың жер-су атауларымен аталғаны өте жарасымды сияқты. Мысалы, «Тараз» (Тараз), «Алма­ты» (Алматы), «Атырау» (Атырау), «Ақ­төбе» (Ақтөбе) деген қоссөздерден гөрі жоғарыдағы атаулар әлдеқайда артық емес пе? Тым болмаса «Қайсар» (Қызыл­орда), «Қайрат» (Алматы), «Қазығұрт» (Шымкент) деп аталса, қанеки? Болашақта спорттық клубтар атауы «Отырар», «Шал­қар», «Торғай», «Байқоңыр», «Алатау», «Қаратау», «Ұлытау», «Әулиеата», «Баянауыл», «Жасыбай», «Балқаш», «Мұқалжар» деп аталса, нұр үстіне нұр емес пе?!
Кейбір спорт түрлерінде «Каспий» де­ген клубтар бар. Бірақ көп елге ортақ Кас­пийден гөрі өзімізде ғана бар Балқаш артық болмай ма? Соған да көңіл аударсақ. Мысалы, «Иртыш», «Тобол», «Урал» деген командалар Ресейде жеткілікті. Сондықтан мұны Ресейге еліктеу деп қана түсінеміз.
Біздің спортта демеушінің сойылын соғып, демеушінің атауын клуб атауына жапсырып алатын немесе тұп-тура солай аталып шыға келетін жайттар көп. Иә, демеушінің де атын шығару керек. Оған талас жоқ. Бірақ команда атауына қыс­тырмай, демеуші компания атауын шетел­дердегідей жейденің алдына жазып алса да жетпей ме? Сол команда ойын өткізетін алаңды немесе стадионды демеу­ші ком­па­нияның тауар белгісімен безен­діріп тас­таса да, ұтымды болмай ма? Біз­дікі құр асырасілтеу сияқты. Әлде «әй» дейтін әже, «қой» дейтін қожа жоқтың» кері ме?!