Кез келген өркениетті қоғам үшін сыбайлас жемқорлықпен күрес ең өзекті сұрақтардың бірі болып табылады. Сыбайлас жемқорлық мемлекетті ішінен жоюдың бастамасы мен жетістіктерді жоққа шығаратын, ұлттық қауіпсіздікке қауіп-қатер әкелетіндігі күмәнсіз. Сондықтан да Қазақстан Республикасының мемлекеттік саясатының негізгі басымдылықтарының бірі болып осы зұлымдықпен күресу болып табылады.
Сыбайлас жемқорлықпен күресу еліміздің бүгінгі күнгі күрделі мәселелерінің бірі болып отыр. Үлкен әлеуметтік қасірет болып табылатын ол саяси даму тұрғысынан бір-біріне ұқсамайтын әлемдегі барлық елдердің қай-қайсысын да қатты алаңдататыны айқын.
Тәуелсіз Қазақстандағы сыбайлас жемқорлықпен күрестің даму тарихын жалпылай төрт этапқа бөліп қарастыруымызға болады.
Бірінші этап – 1992-1998 жж. Сыбайлас жемқорлықпен күрестің бастапқы кезеңі және нормативтік-құқықтық базаның қалыптасуы.
Екінші этап – 1998-2000 жж. Сыбайлас жемқорлықпен күрестің басты құқықтық және әдістемелік негізі ретінде сыбайлас жемқорлыққа қарсы туралы заңнаманың пайда болуы.
Үшінші этап – 2001-2004 жж. Сыбайлас жемқорлықпен күрес проблемаларын шешудің жүйелік көзқарасының қалыптасуы.
Төртінші этап – 2005 жылдың ақпанынан. Қазақстанның жылдам экономикалық, әлеуметтік және саяси модернизациялау контекстінде сыбайлас жемқорлықпен күресі.
Біздің еліміз ең алғашқы болып ТМД елдері арасында «Сыбайлас жемқорлықпен күрес туралы» Заңын (1998 жылы) әзірлеп, қабылдады.
Осы заңда мемлекеттiк мiндеттердi атқаратын адамдардың, сондай-ақ соларға теңестiрiлген адамдардың лауазымдық өкiлеттiгiн және соған байланысты мүмкiндiктерiн пайдалана отырып не мүлiктiк пайда алу үшiн олардың өз өкiлеттiктерiн өзгеше пайдалануы, жеке өзi немесе делдалдар арқылы заңда көзделмеген мүлiктiк игiлiктер мен артықшылықтар алуы, сол сияқты бұл адамдарға жеке және заңды тұлғалардың аталған игiлiктер мен артықшылықтарды құқыққа қарсы беруi арқылы оларды сатып алуы сыбайлас жемқорлық деп ұғынылады.
Бұл заңмен сыбайлас жемқорлыққа қарсы әрекеттердің негізгі қағидалары анықталып, сыбайлас жемқорлыққа қатысты құқық бұзушылық түрлері, сонымен бірге жауапкершілікке тарту жағдайлары бекітілді. Бірінші қадам 1998 жылы «Мемлекеттік қызмет туралы» Заңының аясында пайда болды.
Қазіргі таңда 2006-2010 жылдарға арналған сыбайлас жемқорлыққа қарсы бағдарламаның өзектілігі бәрімізге айқын. Бағдарламаның негізгі ережелері сыбайлас жемқорлықпен күрес жөніндегі заңнаманы, құқық бұзушылықтың деңгейін төмендету бойынша арнайы шараларды жетілдіруге, құқық қорғау және сот жүйесі қызметін оңтайландыруға, азаматтық қоғаммен өзара әрекетке, мемлекеттің сыбайлас жемқорлыққа қарсы саясатын насихаттау мен халықаралық ынтымақтастықты нығайтуға бағытталған.
Сонымен қатар құқық бұзушылық пен қылмыстық фактілерге және оларды тудыратын жағдайларға жол бермеу мақсатында салық қызметі органдарының қызметкерлері Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігі Салық комитеті төрағасының 2006 жылғы 30 қыркүйектегі № 474 бұйрығымен бекітілген Салық органдары қызметкерінің кәсіби этикасы кодексінің және Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігі Салық комитеті төрағасының 2007 жылғы 26 желтоқсандағы бұйрығымен бекітілген, Қазақстан Республикасының салық қызметі органдарындағы сыбайлас жемқорлықпен күрес стратегиясының талаптарын басшылыққа ала отырып орындау және жүзеге асыру алғышарттардың бірі болып табылады.
Жоғарыда аталған заңдарды жүзеге асыру барысында Алматы қаласы бойынша Медеу ауданының салық басқармасында 08.08.2011 жылы салық төлеушілерге арналған «Сыбайлас жемқорлыққа қатысты құқық бұзушылықты алдын алу және де ескерту шаралары» атты семинар өткізілді. Жалпы, семинарда қарастырылған өзекті мәселе салық төлеушілерді жемқорлықпен күрес туралы заңдармен, сонымен қатар салық төлеушілердің құқықтарымен таныстыру болып табылды.
Кез келген салық төлеуші салық органдары қызметкерлерінің заңсыз әрекеттеріне қарсы Алматы қаласы бойынша Медеу ауданының салық басқармасының 8(727) 272-11-34 сенім телефонына хабарласа алатынын ескертеді.
Елбасымыз атап айтқандай, «сыбайлас жемқорлықпен күрес қылмыскерлерді жазалау жөніндегі табанды шаралар ғана емес, бұл – мемлекет пен қоғамның күнделікті жұмысының тұтас кешені» болып табылады. Сол себепті әрбір Қазақстан Республикасының азаматы сыбайлас жемқорлыққа жол бермеуге міндетті.
Г.САПИЕВА, Алматы қаласы бойынша Медеу ауданының салық басқармасының заңды тұлғалардың cалық аудит бөлімінің бас маманы