Қазақстанның әр аймағынан келген қаракөз қыздардың басын қосып, әр саланың қыр-сырын оқытып, білікті маман даярлауда, өн бойларына біліктілікпен қатар ибалылық, инабаттылықты сіңіруде ерен еңбек етіп келе жатқан – Қазақ мемлекеттік қыздар педагогикалық университеті. Алғаш рет сұрапыл соғыстың қайнаған уақытында қыздарға ғана арналған оқу орнын ашуға қаулы қабылданды. Ер-азаматтар қан майданның ортасында жер үшін шайқасып жатқанда ел тізгініне ие болар, ел ертеңіне жауапты болар маман дайындау басты мақсаттың бірі болды. 1944 жылдан жұмысын бастап кеткен Қыздар университеті, міне, 70 жылға жуықтады, өз мақсатынан таймады, аяулы қыздарды бір-бір саланың маманы етіп шығарып, мойындарына ұрпақ тәрбиелеу деген ауыр жүкті зор сеніммен тапсырып келеді.
Қыздар университеті бүгінгі күні 69 жылға толып, 70-тің кемеліне аяқ басып отыр. Есеп беретіндей, ескерілетіндей айтулы кезең. Әр аймақтың қыздарын құшақ жая қарсы алып, маман етіп даярлап, ғылымға баулып қана қоймай, оларға болашақта әр шаңырақтың келіні, ұрпақ анасы деп қарап, тазалықты, ибалылықты бойларына сіңіріп, дәстүрден таймай тәрбие беріп келе жатыр. Рас, республиканың әр аймағында педагогикалық бағытта маман даярлайтын оқу орындары жұмыс істеп келеді, алайда университеттер көп болғанымен, Қыздар университеті жалғыз!
Қыздар университетінің даралығы, ерекшелігі де – тек қана қыз балаларға тәлім-тәрбие беруінде. Жаны нәзік, болмысы қайсар қыз баласын бұл оқу орны шыңдап, білімін жетілдіріп, біліктілігін нығайтып қана қоймай, шаңырақтың шырақшысына айналдырып, отбасының ұйытқысы болуға баулып келеді. Еліміздің қайсар батыры Б.Момышұлының «Ұстаздық – ұлы құрмет. Себебі ұрпақтарды ұстаз тәрбиелейді. Болашақтың басшысын да, данасын да, ғалымын да, еңбекқор егіншісін де, кеншісін де ұстаз өсіреді... Өмірге ұрпақ берген аналарды қандай ардақтасақ, сол ұрпақты тәрбиелейтін ұстаздарды да сондай ардақтауға міндеттіміз» деген пікірі ұстаздардың мәртебесіне көңіл бөлуге назар аудартса, екінші жағынан ұстаздарға да үлкен міндеттің жүктелгенін еске салады.
Уақыт өтіп, заман талабы күшейіп, халықаралық білім беру стандарттары нығайып жатқан тұста, Қыздар университетінің де білім беру үрдісі толысып, жаңарып отыр. Қазақстан Республикасы білім сапасын қамсыздандыру агенттігі жүргізген бас рейтинг бойынша еліміздегі 60 жетекші педагогикалық жоғары оқу орындарының ішінде әрі көшбасшылар қатарында. Бұл жетістік осы оқу орнында қызмет атқаратын білікті оқытушы-профессорлар құрамының адал еңбегінің арқасында бағаланып отыр. Халықаралық білім беру жүйесіндегі стандарттарға сай үш деңгейлі білім беру бойынша және Болон үдерісіне сай оқу бағдарламаларын қолға алуда. Студенттер халықаралық, республикалық ғылыми конференцияларда, пәндік олимпиадаларда білім сынақтарына түсіп, бәйгенің жүлдесін қанжығаларына байлап отырғандығы да осындай жаңа оқу бағдарламаларын енгізудің арқасында деп айтуға әбден болады.
Бұл қарашаңырақ сапалы білім беру жолында елде қабылданып жатқан реформаларға сай әлем мемлекеттеріндегі білім беру технологияларын да пайдалана отырып, үздік университеттермен тәжірибе алмаса білікті маман дайындауға күш салып келеді. Сонымен қатар Әбу Насыр әл-Фарабидің «Тәрбиесіз берілген білім адамзатқа зиянын тигізуі мүмкін» деген пікірі – Қыздар университетінің қағидасының бірі. Ұрпақ тәрбиелейтін қыз балаларының бойына білім тәрбиемен қатар берілуі керек. Оқу үрдісінде селқостық танытып, оқу бағдарламасынан өзге бағыттарда әрбір қыздың бойындағы қасиеттерді ашпау – болашақта әр үйдің баласына жасалатын қиянат. Жалқау мұғалім, ізденбейтін ұстаз ел көшіне ілесе де, ілестіре де алмасы анық. Себебі Қыздар университетінің арулары республиканың түкпір-түкпіріне, ауылдық аймақтарға барып мұғалім болмақ. Олар қай жерде қызмет етсе де келешектің қамы үшін еңбек етеді. Қазақстанның болашағы жарқын болу үшін білімді маман дайындау – басты парыз.
Көп тіл білу – көпті танудың бірден-бір құралындай. Бір тіл білсең, сол тілде сөйлейтін тұтас бір елді танисың деген. Жан-жақтылықты оятып, ел тануға, жер тануға атсалысып отырған Қыздар университетінде ағылшын, қытай, парсы, түрік тілдерін оқыту негізінде арнайы орталықтар құрылған. Қоғамдағы өзекті мәселелерге өз ой-пікірлерін қосып, түрлі ақпаратты талдауды, сараптауды, шешім шығаруды дарытатын Студенттер альянсымен қатар «Парасатты НЛО» пікір-сайыс клубы жұмыс істейді. Әр шаңырақтың «қарадомалағының» өсіп-жетілуіне, тұлға болып қалыптасуына қозғаушы болатын «Ізгілік», «Жан жылуы» еріктілер клубтары болашақ психологтердің өздеріне түйінді мәселелердің шешімін табуды үйретуді қолға алған. Қазақы қалжыңмен, әзіл-оспақпен түрлі мәселелерді қозғауға негіз болатын «Тек қана қыздар» көңілді тапқырлар клубы, салауатты өмір салтын қалыптастыруда «Шахмат», «Тоғызқұмалақ» клубтары нәтижелі жұмыс атқаруда. Бұл ортадан ақын да, әнші де, биші де талаптарын шыңдайды. Оған «Томирис» би ансамблінің, «Айгүл» вокалды-аспаптар ансамблі, «Ұлар» фольклорлық-этнографиялық ансамблі, «Өнер жастан» опера студиясы, «Жан сарайы» драма театрының, «Жас ақындар» клубының, «Ы.Алтынсариншылар» ордасының жемісті жұмыстары куә.
Студенттер жоғарыда аталған түрлі салалардың қайсысында қабілеттерін шыңдаса да, ең бастысы, олар – болашақ жар, келін, ана, отбасының ұйытқысы. Дарын мен бейімді шыңдау – бір бөлек, ал әрбір қыздың бойына ибалылықты, инабаттылықты сіңіріп, тазалықты қалыптастырып, жалпы дәстүрге сай қасиеттерді дарыту – үлкен мектеп. Жалпы, адамгершілік, имандылық, парасаттылық, елжандылық тәрбиесін берумен қатар, зиялылық, іскерлік, өнерді дәріптеушілік қасиеттерді студенттеріміздің бойынан тауып, дамыту – парыз. Қоғамдық ортада азаматтық ұстанымы бар, жеке өмірінде отбасылық этноәлеуметтік рөлдерді алған білімімен ұштастыра білетін ұлтжанды, парасатты, шынайы қазақ аруының бейнесін қалыптастыру мақсатында «Қазақ аруы» арнайы курсы жүргізіліп, білім мен тәрбиені ұштастыру негізге алынған. Ұлттық дәстүр мен төл дүниетаным аясында тәрбиелеу үшін «Қыз Жібек», «Келін болу әдебі», «Бұрымды қыздар» клубтары ашылып, университетте жаһандану үдерісінде ұлттық мүддені жоғары қоя отырып, салт-дәстүрді бағалайтын, этномәдениетті, мінез-құлқы мен санасы ұлттық ділмен ұштасқан, кәсіптік-педагогикалық имиджі қалыптасқан зиялы қыздарды тұлғаландыруға бағытталған.
М.Әуезовтің «Тәңір жазса, бұл институт қазіргі және болашақтағы қазақ қыздарының шамшырағына айналады. Осы шамшырақтың жарық сәулесі ешқашан сөнбесін» деген ақ батасы Қыздар университетінің осы уақытқа дейінгі атқарып келе жатқан жұмыстарының басты бағдары болды. Қасиетті қара шаңырақтың А.Осман, О.Асанғазы, Ә.Бөпежанова, Ұ.Айнақұлова, Д.Хамзина, Т.Асар секілді түлектері Қыздар университетінің бет-бейнесі ретінде елге танымал болса, республиканың түкпір-түкпіріндегі оқу орындарында қаншама түлек дәріс беруде. Түлек мұғалімдердің жемісті еңбегі – Қыздар университетінің жетістігі. Қарашаңырақтың республикамыздағы жоғары оқу орындарынан, әсіресе педагогикалық бағытта мамандандыратын білім ордаларынан басты өзгешелігі – қыз балаларға болашақтың негізін бесік тербетуден бастап мектеп қабырғасында дәріс берумен қалайтын негізгі күш ретінде басымдық танытатындығы.
«Қымбат-ау қыздың ар-мұңы,
Қиын-ау, қиын, тым қиын.
Не болар екен тағдыры,
Үйіріліп соқса бір құйын?!»
– ақиық ақын Мұқағалидың нәзік жыр жолдары Қыздар университетінің табалдырығын аттаған әрбір қыздың тағдырына деген үлкен жауапкершілікті әрдайым меңзеп тұрады. Қыздар университетінің ұжымы қаракөз қыздарымыздың әрқайсысын өмірдің құйыны адастырмас үшін, тағдырына сызат түспес үшін, ғұмыр жолы даңғыл болуы үшін еңбек етуде. 70 жыл бойы жұмсалып жатқан күш пен беріліп жатқан білімнің нәтижесін әрбір түлек өз шаңырағынан бастап киелі мектепте де көрсетуде.
Қыз – ұлттың келбеті. «Қызға қырық үйден тыйым» деген ата-бабамыз қыз баласының жөн-жосығын білетін, ары мен намысын қорғай алатындай адам болуына үлкен мән беріп келген. Ұрпақты тәрбиелейтін де, қоғамды қалыптастыратын да аналар. Ұлағатты ұлттың жүрегі болатындай ардақты ана үшін үлкен көрегендік керек. Ұлт діңгегінің беріктігі ұлттық тәрбиеде жатқандығын түсінген әр адам өз қызына өнегелі тәрбие берсе, дұрыс жол сілтесе – көргенді қыз, салиқалы ана, қоғамның тірегі болары анық.