Отшашуға тыйым салу туралы заң керек

Әдетте барлық адам Жаңа жылды көтеріңкі көңіл-күймен қарсы алуға тырысады. Жаңа жылға арнайы жасалатын дастарқан мәзірі, Аяз ата мен Қарша қыздың сыйлығы, қысы-жазы жасыл түстегі шыршаны түрлі әсем ойыншықтармен безендіріп, төрімізге шығару секілді рәсімдердің барлығы – мереке алдында адамдардың көңіл-күйін көтеру үшін ойлап табылған дүниелер. Соңғы кездері осыларға қоса аспанға түрлі отшашуларды атып, көңіл көтеру де әрбір жанұяның Жаңа жыл алдындағы ажырамас әдетіне айналып бара жатыр. Көңіл көтерген жақсы-ау, бірақ...
Мұндай отшашулардың соңы опық жегізіп, мерекенің аяғы қайғылы, оқыс оқи­ғалармен де аяқталып жатыр. Мә­се­лен, кеше ғана табалдырығымыздан ат­таған қоян жылы бір ғана Алматы қа­ла­сының өзінде Жаңа жылды отшашумен қар­сы алмақ болған отызға жуық адам жа­рақат алып, «көңіл көтереді» деген пи­ротехникалық өнім бір ер адамның ба­сы­ның жартысын жұлып әкетіп, бақилық қыл­ған. Осылайша елімізге лицензиясыз еніп кеткен отшашулар мереке күндері тіркелетін оқыс оқиғалардың санын күрт көбейтуге себепкер болып отыр. Бет-аузын күйік шалған балалар мен жасөспірімдер де бір-екі күннің ішінде аурухана төсектерін толтырып тастаған. Өкініштісі: мұндай оқыс оқиғалар елімізде жыл са­йын кезде­суде. Мамандар: «Халқымыз қа­ра­пайым қауіпсіздік ережесін сақтамай, Қы­тайдың пиротехникасынан зардап ше­гіп жатыр», – дейді.
Гүлшат ДӘУРЕНБЕКОВА, Алматы қалалық төтенше жағдайлар басқармасының баспасөз қызметінің бастығы:
– 31 желтоқсаннан 1 қаңтарға қа­раған түні Алматы қалалық төтенше жағ­дайлар басқармасында 28 оқыс оқиға тіркелсе, оның 12-сі өртке қа­тысты болған. Алдын ала болжам бо­йынша, бұл өрттер пиротехникалық зат­тардың ұшқынынан тұтануы мүмкін деген жорамал бар. Өйткені бізге бір­неше үйдің балкондарының өртенгені ту­ралы ақпарат түсті. Көп жағдайда ба­ла­лардың тұрғын үйлердің балкон­да­рынан отшашу атуға әуес екенін ес­кер­сек, бұл жорамалымыз негізсіз емес. Қа­зіргі таңда бұл өрттердің шығу төр­кіні тиісті орындар тарапынан тексерілу үс­тінде. Ал пиротехникалық заттарды қолдану кезінде 24 адам зардап шегіп, әртүрлі дене жарақаттарын алса, оның 11-і – бес жас пен 15 жас аралығында­ғы ба­лалар. Олардың ішінде отшашу сал­да­рынан саусақтары жұлынып, көз­де­рі кү­йіп, яғни айтарлықтай дене жа­ра­­қа­тын алғандары да кездеседі. Ал пи­­ро­тех­никалық заттардың әсерінен бол­ған адам шығыны туралы мә­лі­мет­тер бізде тіркелмейді. Халық пи­ротех­ни­калық өнімдерді ар­на­йы сер­тифи­каты бар, тексеруден өт­кен дү­кен­дер­ден алғаны дұрыс. Алайда көп жағ­дайда халық арзандығына қы­зы­ғып, сер­тификаты жоқ, шекарадан заң­сыз өткен, базардағы бақылаусыз өнімдер­ді сатып алып жатады. Негізі, сату­шының өзі отшашуды қалай пай­да­лану керек­тігі жөнінде түсіндіруі тиіс. Бірақ сату­шы­лар да мұндай талапты орындай бер­мейді. Осыған дейін де отша­шу­ларсыз Жаңа жылды қарсы алып келдік қой. Сондықтан ата-ана­лар мүмкін­дігінше балалары­ның от­ша­­шу­мен ой­на­мауын қадаға­ла­са, дұ­рыс бо­лар еді.
Мамандар осылайша: «Әркім өз ба­ла­сы­ның өміріне өзі жауапты, сондықтан өздері қауіпсіздік ережесін сақтауға ты­ры­суы тиіс», – дейді. Өйткені елімізге ли­цен­зия­сыз еніп кеткен өнімдердің салдарынан бол­ған оқыс оқиғаға кінәліні табу мүмкін емес. Елімізде пиротехникалық өнімді мүл­дем қолданбау жөнінде тыйым да жа­сал­маған. Мәселен, көрші Ресейде пи­ро­тех­никалық өнім 2009 жылы 5 же­л­тоқ­санда Пермь қаласының «Хромая лошадь» түн­гі клубында 117 адамның өліміне және 134 адамның жарақат алуына себепші болған соң Жаңа жылды пиротехникасыз қар­сы алу туралы шешім қабылдады. Он­да мерекелік іс-шаралар өтетін қала­лық мәдени-демалыс орындарында, қо­ғам­дық орындарда, көпшілік жиналатын жер­лерде, тұрғын үйге жақын маңда, ны­сандар мен көшенің жүретін бөліктерінде қол­дануға тыйым салынған.
Айта кетер жайт: тек қана Алматы қаласында ғана емес, еліміздің басқа да өңірлерінде отшашу салдарынан тіркелген оқыс оқиғалар аз емес. Мәселен, Ақтөбе қаласында балалар ойнаған отшашудан 15 отбасы тұрып жатқан екі қабатты үй өртеніп, екі адам қаза тапқан. Әйтсе де, әлі күнге біреулерді үй-жайынан, енді біреулерді адамынан айырып жатқан отшашуға тыйым болмай отыр. Қателіктен қорытынды шығаруға құзырлы орындар да асығар емес. Демек, жақын күнде «ойыннан өрт шығарар» өнімдерден келер қауіп азаймайтын секілді. Ендеше ескі Жаңа жыл саналатын 13 қаңтар күні тағы қанша адам отшашудан зардап шегер екен деп үрейлене күтуден басқа амал жоқ секілді...
Арман ЖУСАНБАЙ, Алматы қалалық ІІД-нің мемлекеттік тіл және ақпарат басқармасының бас маманы:
– Жаңа жыл алдында ІІД-нің қыз­меткерлері базарлар мен түрлі сауда орындарындағы талапқа сай келмейтін пиротехникалық өнімдерді тәркілейді. Олардың тек қана рұқсат етілген дү­кен­дер мен сауда нүктелерінде ғана са­тылымға шығарылуын бақылайды. Әйт­се де, халықтың түгелдей қауіпсіз бо­луын бақылау мүмкін емес. Сондықтан оқыс оқиғалар кездесіп жатыр. Қазіргі таңда Азиада ойындары кезінде пиротехникалық өнімдердің қолданылмауы үшін Қоғамдық қауіп­сіздік басқармасы тарапынан сақтық шаралары жүргізіліп жатыр. Айта кетер жайт: пиротехникалық өнімдерді мүл­дем қолданбау жөнінде арнайы заң­дық күші бар нормативтік құжат керек. Тек арнайы алаңдарда арнайы қызмет­керлердің көмегімен ғана атылуы туралы ереже керек. Әйтпесе, жыл өт­кен сайын олардан келер қауіп күшейіп бара жатыр.