Еңбегі ерен мұнайшы

Әлемге қара алтынымен әйгілі болған Атырау өңірінде мұнай өндіруді игерген аға ұрпақтың өмір жолы қашанда келешек үшін үлгі-өнеге болары сөзсіз. Қара алтынды алғаш игерген аталарымыздың ұрпақтарының өзі бүгінде 80-ді еңсеріп қана қоймай, өздерінен тараған ұрпақтың мұнайшы болған қызығын көріп келеді. Қара жердің астындағы қазынаны жер бетіне шығаруда ерең еңбегімен еленген майталман мұнайшының бірі – Байдолла Қожахметұлы.

Бүгіндері 85-ке келген ардагер мұнайшы өзі сан ондаған жыл еңбек еткен Мақат ауданына қарасты Байшонас елді мекенінде тұрып жатыр.
Мұнайлы Ембімен тағдырлас Байдолла Қожахметұлының мұнай саласындағы ал­ғашқы еңбек жолы электр дәнекерлеуші­лік­ке үйренуден басталды. Тіпті сол кездегі білікті кадрларды дайындау мақсатында Ресейге оқуға жіберілетін ұтымды әдістің нәтижесінде Байдолла Қожахметұлы да Мәскеуге барып, 6-разрядтты электр дә­не­керлеуші маманды­ғын алған бойда ауылына келіп, кәсіби білікті маман болып жұмысын жалғастырды. Мәс­кеу­ге барып екі ай оқыған курстық оқу бар болғаны 20 жастағы адамға білімсіз күн жоқ­тығын ескерткен мерзім дей келіп, Байдолла Қожахметұлы еңбек жолында өзі­не қамқор болған Қожахмет Ізімберге­новтің кеңесіне құлақ асып, сол кездегі Гурьев (қа­зіргі Атырау) мұнай техникумы­на оқуға түсіп, техник-механик маманды­ғын алып шығады.
Білімнің өзі тәжірибеден анық көрінеті­ні сөзсіз. Механик Байдолла Қожахметұлы­ның қызметтестерімен бірігіп, 70-жылдар­дың басында сорғы құбырларының бұрандасын жаңғырту тәсілдерін ойлап тапқан­дығы, са­йып келгенде, өн­діріске 10 мың­даған қаржы үнемдеуге жол ашқаны мұнай өндірудің тарихында қатталып қалды.
Жалпы, ардагер Байдолла Қожахмет­ұлының еңбек жолы туралы сөз болғанда аңғарғанымыз, механик мамандығын игер­ген жанның ұңғымаларды жөндеу арқылы мұнай өндіру көрсеткішін арттыру және өзге де ұтымды тәсілдерді ойлап та­бу­да қызмет­тестерімен жасаған тәжіри­белері арқылы мұ­най саласының дамуына қосқан үлесі туралы біліп, қанығамыз.
Тентексор учаскесінде бірнеше ұңғы­ма­лар батпақты сор ішінде тұрды. Аймақ­тың кли­матын білетін адам қыс айларында осы ұңғы­маларды жөндеуде техник-меха­ник­терден қандай күш-жігер талап ететінін біле­ді. Біз сол ұңғымаларға баратын жол­дарға топырақтан дамбы жасадық. Нәти­жесінде ұңғымалар іс­тен шыққан сәтте ол­арға жету жолдары жеңіл­деген соң уақыт ұта алдық. Сөйтіп, 1954 жылы мұнай өнді­ру жоспарын – 102,8 пайызға, 1955 жы­лы 123,5 пайызға орындап шықтық. Сол жылы алдыңғы жыл­мен салыстырғанда ұңғымалар тоқталысын 4200 ұңғыма-са­ғат­қа қысқартып, жүздеген тонна мұнай­дың артық өндірілуіне мол мүм­кіндік туды. Ол кезде құрал-жабдықтар қат мезгіл еді ғой. Қазіргі күні мұнай саласында жасай­тын ұрпақ ол қиындықтардың бірін де көр­ген жоқ. Бүгінде әлем елдеріне «Қаз­Мұ­найГаз» ұлттық компаниясы деген дар­дай ата­ғымен танымал отандық компания зама­науи технологияларды енгізуде көш бастап тұр. Соның нәтижесінде мұнайшы­лар атқа­ра­тын қызмет түрлері жеңілдеді, – деген Бай­долла қария қазақ баласының қара ал­тын­ның нәсі­бін көріп отырғанына шүкіршілік етіп отыр.
Ақиқатында, Байшонас мұнай өндіру басқармасының мұнай өндіру цехында электрмен дәнекерлеуші, слесарь-жөн­деу­ші, шебер-механик, аға инженер, бу­мен, сумен қамтамасыз ету цехының бас­ты­ғы қызметіне дейін білімі мен біліктілігін ұштастырып, мұ­най саласында өзіндік қол­таңбасын қалдыр­ған Байдолла Қожахмет­ұлы өзімен қызметтес болған М.Жұмаға­зиев, Е.Дүйсенғалиев және басқа да май­талман мұнайшылармен бірігіп мұнай айдайтын құбырларды төсеп, резер­вуар­ларды тұрғызуда, газ айыратын торап­тар мен насос стансыларын пайдалануға бе­ру­де үлкен ұйымдастырушылық жұмыстар ат­қарып, шеберліктерін көрсете алды.
Ембі мұнайының тарихын ақтарып қа­ра­сақ, өндіріске экономикалық пайда, қор­шаған ортаға зияны болмайтын қондыр­ғы­лар­ды, соның ішінде артезиан ұң­ғы­мала­рына 8АПВ,10АПВ насостарын енгізу, элек­тропештің бас қорабын, бөл­шектерін қайта жасау, пайдалану мерзімін ұзарту секілді ұсы­ныстарды мұнай өндіру саласында тәжі­рибеге қолдану жұмыс­та­рын ұсынуда Жәу­кен Досқалиев, Бағыт Серік­баев, Байдолла Қожахметұлының себепкер болғанына куә боламыз.
Қара алтынды игеру кәсібінде орта білім­ді электр дәнекерлеуші болып қыз­метін бастаған Байдолла Қожахметов – Жылыой мен Мақат ауданына қарасты Терең­өзек, Көшкімбет, Тентексор мен Қар­сақ кен орын­да­рын игеруге қатысып, мұнай өнеркәсібі саласында абы­ройлы еңбек еткен жан. Мұ­най өндірудің қиын-қыстау уағымен еңбек жолы қатарлас кел­ген Байдолла Қожахмет­ұлының айтуынша, ҚазКСР-нің еңбек сіңір­ген мұнайшысы Қуа­ныш Құдабаев басшылық еткен жыл­дары Байшонас елді мекені мен Қарсақ кен ор­нында жұмыс жасайтындар үшін барлық жақсы жағдай жасалды. Бала­бақ­ша мен мәдениет үйі, медициналық қо­сын, дүкендер секілді адам үшін ең қажетті нысандардың жұмыс жасауына мүмкіндік ту­ғыз­ды. Сол бір жылдарды еске алған Бай­долла Қожахметұлы сол жылдары мұнай қорының мол болуынан мұнайшы отбасы­лары қоныстанған Байшонас елді мекенінің қазіргі халіне жаны ашиды. Өйткені мұнай қоры сарқыла бастаған Бай­шонас елді меке­нінде бұрынғыдай қызу тірлік бүгінде жоқ. Жағ­дайы бар отбасылар әлде­қашан қалаға не болмаса аудан орта­лығына көшіп кеткен. Бүгінде осы елді ме­кенде жас­тық шағы өткен, ерен еңбектің куәсіндей бол­ған ардагер Бай­долла қария сынды адамдар ғана тіршілік етуде.
 Соңғы жылдары Мақат ауданына қарас­ты Комсомол, Қошқар, Байшонас пен Ескене елді мекендерінің қоңырқай тір­ші­лігі өзекті мәселе болып жергілікті ат­қа­рушы биліктің назарын аударып қана қоймай, бұл мәселе Үкіметке де жеткен бо­ла­тын. Осыдан бірер жыл бұрын Қош­қар және Комсомол елді ме­кендері тұр­ғын­дары Махамбет ауданындағы жайлы пәтерлерге қоныс аударды.
Ал Байшонас пен Ескене елді мекендері тұрғындарын көшіру мәселесі биылғы жылы өзектілігімен ел Үкіметі мен «Қаз­МұнайГаз» ҰК» АҚ басшылығының наза­рын өздеріне аудар­ды. Байшонас пен Ес­ке­не елді мекенде­рін инфрақұрылым тұр­ғысынан жаңарту бюд­жетке қыруар қара­жат қажет ететіндігі ескеріліп, осы екі елді мекендегі тұрғындарды да көшіру мәселесі өткен жылы оң шешімін тапты.
Саналы ғұмыры Байшонаста өткен Бай­дол­ла Қожахметұлы өзі қимаса да, балалары мен немерелерінің болашағы үшін қалаға көшуге ниетті болды.
Мұнай алғаш табылған жылдары тір­ші­ліктің қайнаған ортасы болған Байшо­нас­тықтардың ахуалы нашарлап кеткені рас. Жол жоқ, қыс айларында көп қиын­дық көре­міз. Заманымыздың жақсарғаны­нан кішкене ауылдарды қалаға, ауданға көшіру мәселесі өз шешімін тауып жатқаны жақсылық қой. Ең бастысы, оған жергілікті биліктен өзге талай жыл маңдай теріміз төгі­ліп қызмет еткен мұнай саласының алпауыты «ҚазМұнайГаз» ұлттық компа­ниясы қолдап жатқаны туралы естіп, қуа­нып отырған жайымыз бар, – деп ег­емен­діктің арқасында жаңарған жасампаз қазыналы Атырау қаласына жаңа қоныс­қа  ие болу бақытына ие болғалы отырған Бай­долла ақсақал өзінен өрбіген ұрпақ­тар­дың да мұ­най саласында еңбек етіп жат­қанын мақ­та­ныш­пен айтты.
Өмірлік жары Жұмағыздың құр­са­ғынан Бақытжан, Ізғали, Бақтыгерей, Би­сенбай, Асқарбай атты ұлдар мен Лиза, Лида мен Лена есімді қыздары дүниге келді. Алайда ата-ана атану бақыты бұйырған отбасының ота­насы 49 жасында дүниеден озып, Бай­долла ағамыз балаларының бәрін өзі аяқ­тандырды. Әке­лерінің өмір жолында көрген қиындықтарын жіті түсініп ержет­кен ұл-қыздары – бүгінде әкелерін аялап отырған өнегелі ұрпақ. Ұлы Ізғали Атырау­дағы «Емб­імұнайгаз» АҚ-да инженер, Бибі­хандай иман жүзді ке­ліншегі әкесінің қас-қабағына қарап, ал­ды­нан кесе-көлденең жүрмейді Бақ­ты­герей – Бай­шонастағы қара шаңы­рақтың иесі. Мұнай саласында ауысым­дық қызметте опе­ратор болып еңбек етуде. Келіншегі екі ұл мен екі қызды дүниеге әкеп, мұнайшы­лар от­ба­сының династиясын жал­ғас­тыр­ды. Қыз­дары Гүлнәз бен Гүлфайруз гу­ма­нитар­лық білімді қаласа, ұлдары Риза­бек пен Нұр­лы­бек мұнай саласында қызмет етуде. Бай­дол­ла қарияның Асқар­бай есімді ұлы – элек­трик.
Барлық ұлдары мен қыздары өмірде өз орындарын тауып, берекелі отбасы болып отырған үлкен шаңырақта немере мен жиен­дердің, олардан өрбіген ұрпақтардың қызы­ғына бөленіп отырған Байдолла Қожахмет­ұлы қазақтың қара домалақ бала­сына бұ­йырған қара алтынды игеруде өзіндік қол­таңбасы қалған майталман мұнайшы болуы­мен бүгінгі ұрпаққа өнеге болып отырған тұлға екені сөзсіз.