Электромобильді ел игілігіне жаратар кез жақын

Қалай айтсақ та, қазіргі таңда жеңіл автокөлік – адамзат өміріндегі қажеттіліктердің ең негізгісі. Әу баста байлық деп бағаланып, мансапқа мақтан қосар түлік ретінде қарастырылған темір тұлпарлар бүгінде қарапайым жүріс көлігі статусына түсті. Бірақ та бұл авкөліктің бәсі мен бағасын түсірген жоқ. Керісінше, қоғам қажеттіліктері арасындағы маңызын арттыра түскені анық. Ендігіде ғалымдар мен конструкторлар осы бензомобильдердің электромобильге айналатын уақыты жетті деп санайды. Ешқандай бензин жақпайтын, газ бен ыс, улы түтін бөлмейтін, көлемі жағынан да шағын, тек аккумулятормен жүретін генераторлы автокөліктер халықтың қызығушылығын арттырып, жаппай өндіріске түсуіне түрткі болды.
Әу баста мұнай магнаттарының ұйқы­сын қашырып, берекесін кетірген осы өн­діріске қырын қараушылар, болашағы бұлың­ғыр деп сенбегендер де табылды. Өйткені жер бетінде өндіріліп жатқан қара алтынның 60 пайызын осы бензомобильдер тұтынатын еді. Сондықтан да электромо­бильдің жаппай өндіріске шығуына мүд­делі болмаған магнаттар әуелі ең тиімді көліктің ертеңіне сенімсіздік танытып, ха­лық көңіліне күдік отын маздатқан-тұғын. Алайда сан жылдар бойы автокөлік әле­міне зерттеу жасаған ғалымдар мен кон­структорлардың ойлары ортақ, мақсаттары мағыналас болып, бензинсіз де моторды айналдырып, төрт дөңгелекті қозғалтуға болатынына көз жеткізді. Осылайша электр тогымен (аккумулятормен), сутегімен жү­ретін автокөліктер дүниеге келді.
Рас, қазіргі электромобильдер дизельді және бензинмен жүретін автокөліктерден күш-қуат мүмкіншілігі, техникалық мінез­де­месі жағынан сәл-пәл артта. Алайда уа­қыт жылжыған сайын конструкторлар элек­­тромобиль адамзат баласының бола­шақ көлігі екеніне көз жеткізу мақсатында оның дизайндық үлгісіне, электрлі мотор қуатын арттыруға бар күшін салуда. Эко­номикалық жағынан тиімді, экологиялық таза автокөлікті әлемнің бірқатар елі жап­пай өндіріске енгізіп, бензомобильді ығыстыруға жоспар құрып жатыр. Әлем халқы бет бұрып, көңіл қойып жатқан осы автокөлік түрлерін пайдалану бізге де тиімді болары сөзсіз.
Мэлс Елеусізов, эколог:
– Біз осыдан 10 шақты жыл бұрын осы мәселені көтерген болатынбыз. Қоғамдық конструкторлық бюрода ве­ло­электро­мо­биль жасап шығардық, жү­ріп көрсеттік. Алматының ауасы қазір шамадан тыс ластанып кетті. Оның бір факторы авто­мобильдер екені белгілі. Болашақта жаппай электромобиль­дерге көшуіміз керек. Дүние­жүзі қазір осыған көшіп жатыр. Біз баяғы артта жүретін әдетімізге басамыз. Әйтпесе экономикалық жағынан тиімді, ең бастысы, экологиялық таза көліктерге баяғыда-ақ аяқ артуымыз қажет еді. Қазір ауа райы жылынып барады. Бұл адамзат үшін қауіпті. Сондықтан да елімізге электромобиль енгізу ісіне арнайы бағдарлама қабылдап, белгілі бір мөлшерде жеңілдіктер қарас­ты­руымыз керек.
Еліміз «Эллада» мінуі мүмкін
Көрші Ресей билігі де электромобиль өндірісіне түбегейлі бет бұруға ниеттенген секілді. Ресей қазір Renault маркалы элек­тро­­мобильдің Sandero, Fluence, Megane хетчбэк, Latitude және Scenic сынды бес түрін сырттан алдыруда. Олар осы элек­тромобильдерді сырттан алдыра отырып, өздеріндегі дайын өндіріс ошақтарын аталмыш автокөлікті жасауға бейімдеу үстінде. Ресейлік конструкторлар отандық электромобильді 2014 жылы нарыққа шығарамыз деп жоспарлап отыр. Олардың Lada Ellada (Еlectric Lada) электромобильдері қазір техникалық мүмкіндіктері жағынан біршама жетіліп, стандарттарға сәйкестене бастады. Жылдамдығы – 140 шақ/сағ, мак­сималды жылдамдық – 170 шақ/сағ, 100 метр арақашықтықты 12 секундта бағын­дырады, бұл – электромобильдер үшін үлкен жетістік.
Еліміздегі автосүйерлердің элегиясына айналған электромобиль біздің нарыққа қашан шығады? Украина мен Қазақстанда электромобиль жасау қолға алынбағаны­мен, жаңалыққа жаны құмар ресейліктер осы өндірісті дөңгелетіп әкетуге барын салуда. Көрші елмен Кедендік одақ ая­сында ешқандай алым-салықтың жоғын ескерсек, Қазақстан автонарығына әуелі Lada Ellada келетін тәрізді. Және өзге маркадағы электромобильдерге қарағанда әжептәуір арзан бағада болатындығы да қарапайым халықтың қолжетімді көлікке қызығушылығы мен сұранысын арттырары сөзсіз.
Сондай-ақ шығыстағы алпауыт көр­шіміз Қытай елі де электромобиль өндірісін ел игілігіне айналдыруға ден қойып отыр. Келешекте автонарығымызды ханзу елінің электромобильдері жаулап жатса, таң­ғалудың қажеті жоқ. Өйткені Қытай билігі 2015 жылы Бейжіңдегі жеңіл және ауыр автокөліктер қатарына 100 мың электро­мобильді қосуды жоспарлауда. «Он екінші бес жылдықта автокөлік жасау өндірісіндегі маңызды рөлге ие. Бұл – электромобиль саласы» деп жазады бейжіңдік «Бэйцзин циннянь бао» газеті. Ел үкіметі электромо­бильді такси, қоқыс тасу және тауар таси­тын шағын автокөліктер мақсатында пай­даланбақшы. Тіпті олар электромобиль пай­даланушыларды көлік салығынан бо­сатуды да қарастырып жатыр. «Бейжің жол­дарындағы көлік тығынын шешудің, қа­ланы экологиялық тазартудың оңтайлы әрі тиімді жолы – электромобильді пай­да­лану» деп есептейді жергілікті билік. Аталмыш электромобильдердің құйыл­малы-ионды батареялары 400-500 ша­қырымға еркін жетеді.
Антон Афонин, «Астана моторс» ҚМК бас директорының орынбасары:
– Электромобильдерді болашақтың көлігі дегенге қарсы шығу қисынсыз болар еді. Алайда электромобильдерді жетілдіру үшін тынымсыз еңбек, ұзақ жылдар қажет. Қазірдің өзінде көптеген елде бұған қарамастан, электро­мо­бильдердің мыңдаған даналарын са­тылымға шығаруды бастап та кетті. Бірақ Қазақстанда электромобиль өн­дірісі туралы бүгінгі күнде айту әлі ертерек. Біздің нарықта электро­мо­биль­дер бірнеше себеп бойынша ұсыныл­маған. Бірінші кезекте мұндай авто­мо­бильдерге сұраныс төмен, екін­шіден, Қазақстанда жанармай құю стансыларының, көлік құралдарының шектеулі жүрулері және аккумулятор батареяларын ұзақ уақыт қуаттан­ды­ратын мамандандырылған инфра­құ­ры­лымның жоқтығымен түсіндіріледі. Ұқсас автомобильдерді жаппай өндіру немесе еліміздің автонарығына саты­лымға шығару тек оларды пайдалану үшін жағдай пайда болғанда ғана басталуы мүмкін. Бұл мәселеде ешкім де қандай да бір нақты мерзімді тап басып айта алмайды.