Еліміздің сейсмикалық қауіпсіздік жүйесін жетілдірудің жолдары қандай?

Жақыпбай Досаев, география ғылымының док­то­ры, профессор:
– Бірінші кезекте, жұртшылықтың дайынды­ғы­на айрықша мән беру керек. Балабақшадағы ба­лалар­дан бастап, мекемелердің барлығында жаттығу шаралары жиі өткізілуі тиіс. Әйтпесе адам­дар, Құдай бетін ары қылсын, осындай жағ­­­дайда не істерлерін білмей, абдырап қала­ды. Есте­ріңізде болса, Жапо­ния­дағы зілзала ке­зін­де тұр­ғындардың жер селкі­нісіне қанша­лық­ты дайын  екендігін барша байқады. Сон­дай-ақ са­лынып жатқан құрылыстардың жер сіл­кінісіне төзім­ділігін қатаң бақыламаса бол­майды. КСРО ке­зінде құрылыс орындарының тө­зім­ділігін зерт­тейтін арнайы институт бола­тын. Сондай инс­титутты қайта құру керек. Тағы бір айта кетерлігі – стра­­тегиялық нысандардың бар­­лы­ғы­на арнайы құ­рылғы орнатпаса, мұндай нем­­құ­райдылықтың зар­дабы өте ауыр бола­ды.

Амалбек Тшан, мемлекет және қоғам қайраткері:
– Өкінішке қарай, қазіргі кездегі еліміздің сейсмикалық қауіпсіздік жүйе­сіне еш көңілім толмайды. Тиісті орындар соншалықты бейқам, нем­құ­райды қарайды. Сонау КСРО кезінде дайындық та, бақылау да күшті бо­ла­тын. Уақыт өте соның барлығы келмеске кетті. Зәулім-зәулім үйлер салып жа­тыр, солардың барлығының жер сілкінісіне төзімділігіне күмәнім бар. 1995 жылы бірнеше ғалым болып Алматы қаласының Әл-Фараби даң­ғы­лында жаңадан салынған бір үйдің 7 балдық жер сілкінісіне төзімділігін тек­серген едік. Қазір сондай сы­нақ­тар мүлде  жүргізілмейді. Депутат болып тұр­ған кезімде осы мәселе бойынша депутаттық сауал жолдағаным бар. Құ­лақ салған бір жан болса ше? Мұндай жағдайда не айтуға болады? Әйт­песе сейсмикалық қауіпсіздік жүйесін жетіл­дірудің жолдары жетерлік. Тех­ни­ка дамыған. Сол қолданыстағы қауіпсіздік ша­ра­ларының барлығын жү­зе­ге асырып отырсақ, соның өзі жаман болмас еді. Десем де, сауалға бай­ланысты былай дер едім: ең бірінші, тұрғындар арасындағы жаттығуды кү­шейту; екінші, ғимараттардың сейсмикалық төзімділігін аса қатаң бақы­лау­ға алу; әлеуметтік және стратегиялық нысандарға арнайы құрылғылар ор­нату. Әрине, жер сілкінісі қай кезде болатынын нақты болжап беретін құ­рыл­ғыны әлі ешкім ойлап тапқан жоқ, бірақ шамалап беретіндері бар ғой. 

Светлана Романовская, Мәжіліс депутаты:
– Зілзала – адамзат баласына құпия құбылыс емес. Оның айтып келмейтін апат екендігін де жақсы білеміз. Қаншама ғасырлар бұрын белгі берген мұндай зілзала осы күнге дейін сандаған қаланы қиратып, миллиондаған адамды жер жастандырған. Қысқасы, апаттың алдын алу мүмкін болмаса да, соның салдарынан орын алатын түрлі зардаптарды жеңілдетудің жолдары баршылық. Осы тұрғыда әлем ғалымдары жылдан-жылға жаңарып отырған техни­калық құрал-жабдықтар ойлап табуда. Міне, солардың барлығын қолданысқа енгізіп, пайдалануымыз керек. Оның көмегі орасан болмақ. Сондай-ақ әсіресе сейсмикалық қауіпті аймақтарда тұратын тұрғындар арасындағы дайындық шараларын мейлінше жан-жақты жүргізу керек. Жалпы, еліміздің әрбір азаматы, баладан бастап қартқа дейін, сейсмикалық қауіпсіздік жағынан сауатты болуы тиіс. Көпшілік елдегі сейсмикалық қауіпсіздік жүйесіне сындар айтып жатады, менің ойымша, қолдан келгені жасалып жатыр. Алайда оны бұдан да жақсартуға болады.