Білім саласында жылда өзгеріс... Биылғы жылдың өзгерісі – туғызып отырған жаңалығы жоғары оқу орнына түскісі келетін колледж студенттеріне қатысты өрбіп отыр. Осыған дейін мамандықтары ЖОО-ның бағдарламасымен сәйкес келген жағдайда колледж түлектері ЖОО-на кедергісіз қабылданатын. Ал енді олар жаппай кешенді тестілеуге қатысуға міндетті. Алайда кешенді тест сұрақтары 11 жылдық мектептің оқу бағдарламасымен дайындалатынын, ал үш-төрт жыл көлемінде колледж түлегіне мамандығына қарай басымдықпен білім берілетінін ескерсек колледж түлектеріне кешенді тесттің қиындау тиетін түрі бар. Олар «Екі-үш ай қалғанда кешенді тестке қайта даярлануға уақыт та тапшы» деп өз наразылықтарын да білдіртіп үлгерді. Осы орайда білім сапасын көтеру мақсатында министрлік тарапынан жасалынған жүйені даттаушылар да, жақтаушылар да табылып отыр.
Гүлдана САПАРҒАЛИЕВА, Т.Жүргенов атындағы Қазақ ұлттық өнер академиясы колледжінің басшысы, профессор:
иә
– Иә, менің ойымша, колледж түлектерін ЖОО-на түсу үшін кешенді тест тапсыруға міндеттеу дұрыс шешім болды. Қазір еліміздің Білім және Ғылым министрлігі білім беру сапасын арттыруды басты мақсат етіп отыр. Еліміздің жарқын болашағы да білімді ұрпақ қолында екенін ескерсек, біз әрқашан білім сапасын арттыруға талпынуымыз керек. Сапалы білім үшін ештеңеден тартынудың қажеті жоқ. Рас, қайбір жылдары елімізде жекеменшік ЖОО-ның саны артып, кәсіби білім беретін колледждер де қаптап кетті. Нәтижесінде, білімнен гөрі ақша бірінші орынға шығып, ақылы оқу орнын бітірген кез келген адам маман атанып шыға келді. Шын мәнінде, ондай түлектердің қолына белгілі бір қызметті сеніп тапсыру да оңай емес болатын.
Ал бүгінде ондай оқу орындарының саны азайтылып, кім көрінгеннің студент атануына шектеу қойылып, сапалы білім беру талабы алдыңғы орынға шығып отыр. Шыны керек, студент атанудың оңайланғаны соншалық, оқушылар 9-сыныпты бітірген соң, ҰБТ-дан қашып, колледждерге кетіп қалатын. Ал колледжді бітірген соң, университеттерге тестілеусіз қабылдана салуы олардың оңай жолмен студент атануына жол ашты. Нәтижесінде олардың білім сапасы төмендеді. Ал министрліктің бұл бастамасының білім сапасын арттырарына сенемін. Осы орайда колледж түлектерін кешенді тест тапсыруға міндеттеу де – білім сапасын арттыру үшін жасалып отырған өзгеріс. Білімді ұрпақ тәрбиелеп шығу үшін оқушыларды, колледж түлектерін, студенттерді сынақтан қанша рет өткізсек те, артық емес. Мәселен, біз үшін бұл өзгеріс таңсық емес. Өйткені Темірбек Жүргенов атындағы Қазақ ұлттық өнер академиясы колледжін бітірген түлектер осы оқу орнының академиясына түсу үшін бұрыннан қайтадан тест байқауын тапсыратын, яғни оқу орнының ішкі талабына сай бізде кешенді тест бұрыннан жүргізіліп келді. Бұл жерде колледж түлектерінің білімін қайта сынақтан өткізудің еш артықтығы жоқ. Бұрын біздің колледж түлектері Қазақ мемлекеттік сәулет академиясының студенті атанғысы келсе, әңгімелесу арқылы қабылдана беретін. Енді олар да кешенді тест тапсыруға міндеттеліп отыр. Негізі, балалардың білімінің сапасын әңгімелесу арқылы байқау аздық етеді.
Қазір колледж түлектері оңай жолмен студент атанып үйреніп қалған соң, жаңа жүйені жатырқап отыр. Дегенмен білімнің алмайтын қамалы жоқ. Кешенді тестілеуге дейін бірнеше ай бар екенін ескерсек, олар дайындалып, өз білімдеріне сай бағасын алады деп ойлаймын. Нағыз білімді бала білімін сынаудан қорықпауы тиіс.
Бақыт МАМЫРХАНОВА, Алматы бағалау және құрылыс колледжінің оқу ісі жөніндегі орынбасары:
жоқ
– Жоқ, колледж түлектерін кешенді тест тапсыруға міндеттеу дұрыс емес. Шынымызды айтсақ, бұл шешім бізді есеңгіретіп тастады. Колледж түлектері де кешенді тестке дайындық уақытының аз қалғанын естіп, наразылықтарын білдіруде. Меніңше, бұл шешім асығыс қабылданды. Министрлік шешім қабылдамастан бұрын колледж басшыларымен, мамандармен, ата-аналармен кеңескенде дұрыс болар еді.
Мәселен, тиісті қаулының 6-тармағында колледж түлектерінің ары қарай ЖОО-да білім жалғастыру жалғастырмауын оқу орны басшылығы шешеді дейді. Қарап отырсақ, министрліктің шешімі мен қаулысы бір-біріне қайшы.
Сосын олар кешенді тест тапсырады дейді. Ал кешенді тест мектептің оқу бағдарламасымен жасалған. Колледж түлектерінің мектепті бітіргеніне үш жылдай болғанын ескерсек, олар мектептегі химия, математика, тарих секілді негізгі пәндерден қалай кешенді тест тапсырады?! Қазір колледжде үш курстың теориясын оқып біткен соң, министрліктің тестілеу орталығы арқылы түлектердің білім сапасының тәуелсіз көрсеткіші анықталады және арнайы пәндерден квалификациялық емтихан тапсырады. Олар 60 балдан төмен жинаса, колледж дипломын ала алмайды. Осы сынақтар нәтижесінде оларға сертификат беріледі. Бұрын осы сертификаттың негізінде ЖОО-ға түсетін болса, енді қазір бұл сертификаттың қажеті болмай қалды. Сонда жоғарыдағы сынақтардың барлығы не үшін жүргізіледі?! Осы секілді түсініксіз жайттар көп. Қазір кейбір ЖОО-ның өз колледждері бар. Колледж бен университет немесе академия білімі өзара сабақтасып жатады. Ендеше, колледжден білім алған түлек сол оқу орнының университетін таңдаса, сол екі ортаға мектеп бағдарламасынан даярланған кешенді тестіні кірістірудің қажеті қанша?!
Дәл қазір, шыны керек, оқу жылының аяғында біз не істерімізді білмей отырмыз. Колледж түлектеріне, ата-аналарға не деп түсіндірерімізді де білмейміз. Ең болмаса, оқушы колледжде алған білімінің негізінде тест тапсыратын болғанда да мұншалықты қиындық тудырмас еді. Колледж бітірген соң, мектептегі білімін қайта тексеретін болғанда, колледждегі білімді сонда не үшін алды?! Қазір мұның бәрі түсініксіз болып кетті. Сондықтан бұл өзгеріс асығыс енгізілді деп ойлаймын.
Бейтарап пікір
Мәдина АППАҚОВА, Т.Рысқұлов атындағы экономикалық университеттің экономикалық колледжі директорының орынбасары:
– Колледж түлектері үшін мектепте тапсырған тестілерін колледж бітірген соң қайта тапсыру қиын тиюі мүмкін. Бұл өзгерістің аяқастынан биылдан бастап қолданысқа енуі де олар үшін күтпеген нәрсе болды. Сондықтан біршама уақыт бұрын алдын ала хабардар еткенде, колледж түлектері де кешенді тестіге дайындалып үлгерер еді. Жалпы, жастардың білімін қайта-қайта тексерген дұрыс. Бірақ алған білімдерінің ерекшеліктерін ескере отырып тексерсе, тіпті дұрыс болар еді. Мәселен, колледж түлектеріне алған білімдеріне сай арнайы тест дайындалса, олар наразылық тудырмас еді. Колледж түлектері үшін мектеп бағдарламасымен даярланған кешенді тестіден гөрі, колледжде алған білімдеріне сай тест қажет. Сонда бұл өзгеріске ешкім тосырқай қарамайды.