Ұлттық аспаптар қалай жіктеледі?
Қазақтың ұлттық аспаптары үрмелі, ішекті болып жіктеліп жатады. Аспаптардың басқа да жіктемелерін жазсаңыздар екен және шертер деген қандай аспап? Бұл аспап қазіргі ұлт-аспаптар оркестрінде қолданыла ма?
Ермек Рәшитұлы, Шығыс Қазақстан облысы
Үрмелі аспаптар – саз сырнай, қос сырнай, қамыс сырнай, мүйіз сырнай, сыбызғы, ұран, керней. Ішекті аспаптар – жетіген, шертер, 2 не 3 ішекті домбыра, қылқобыз, адырна. Өздігінен дыбыс шығаратын аспаптар – шаңқобыз немесе шаңқуыз. Дыбыстары бетіндегі қаптаманы соғу арқылы шығатын ұрмалы аспаптар – даңғыра, дауылпаз, шыңдауыл, дабыл, кепшік, шың. Қоңыраулы аспаптар – қоңырау және асатаяқтың түрлері.
Шертер – домбыра мен қобыздың арғы тегі саналатын ежелгі ішекті аспап. Оны шертіп те, ысқымен де ойнайды. Шертердің көлемі ішектің ұзындығына орай 70 см-ден аспайды. Аспаптың ең көне үлгілерінде үстіңгі қақпағы болмаған. Кейін оның бетіне тері қапталып, ішек орнына тарамыс тартылған. Ертеректе аңыз, ән, ертегілерді айтқанда шертермен сүйемелдейтін болған. Шертер қазір де оркестрлерде қолданылады.
