Шетелдік ғалымдар адамдарға "денсаулығыңызды түзегіңіз келсе, өтірік айтуды доғарыңыз" деп кеңес береді. Олардың айтуынша, өтірікке үйір адамдар ашуланшақ келеді, басы жиі ауырып, қан қысымы көтеріліп, жүрек ауруына шалдығады.
Ал шариғат тұрғысынан қарайтын болсақ, өтірік айту - екіжүзділіктің белгісі. Исламда екіжүзділік те, өтірік те күнә болып саналады. Ал жалған сөйлеп тұрған адамды қалай анықтауға болады? Адам баласы осыған дейін өтірікті анықтаудың түрлі жолдарын үсынып, көптеген техниканы ойлап тапты. Ал мәтіннің лингвистикалық анализ технологиясы адамның өтірік айтып тұрғанын анықтаудың 4 тәсілін ұсынды.
- Өтірік айтушылар көбінесе "ол, олар" деген II, III - жақтағы сөздерді қолданады. Осылайша өзін айтқан өтірігінен алыс ұстауға тырысады.
- Ол көбіне жағымсыз сипатта болып келеді. Себебі санасының түбінде ол өзін кінәлі сезінеді. Мысалы: "Менің мына жаман телефонымның қуаты сөніп қалыпты. Телефонымды жек көремін", – дейді.
- Олар жағдайды толық түсіндіру үшін әңгіме басында қарапайым сөздерді қолданады. Өтірікті толық құрастыруды мақсат тұтады.
- Сондай-ақ өтірігін білдірмеу үшін ұзақ, шұбалаңқы, түсініксіз сөздерді айтады. Сөйлем арасына керексіз сөздерді жиі қосады.
Десе де, біреудің сізге өтірік айтып тұрғанын байқасаңыз, оған күдікпен, жек көрушілікпен қарамаңыз. Керісінше, өтірік сөйлеу дұрыс емес екенін айтып, түсіндіруге тырысыңыз.
Дереккөз: islam.kz