Шығыс Қазақстанның мақтанышына айналған марал шаруашылығын тығырықтан алып шығудың жолы енді табылғандай. Өскеменнен 100 шақырым жердегі Привольное ауылында орналасқан көпсалалы «Багратион-2» шаруа қожалығы қытайлық ғалымдар қатты қызығушылық танытып отырған марал мүйізінен құрғақ күйдегі «Пантомарал» биологиялық белсенді қоспасын (ББҚ/БАД) өндірумен білек сыбана айналысуда. Бұған қоса, келешекте пантыдан таблетка мен капсула түріндегі ғажап препараттар шығарылмақ.
Жаңа инновациялық жобаның алғашқы сатысын жүзеге асыру барысында Қытай медицинасының мыңдаған жылдар бойғы жинақтаған мол тәжірибесі мен тиімді әдіс-тәсілдері басшылыққа алынған. Айта кетейік, аспан асты елінде бұғы-маралдың мүйіздері баға жетпес емдік тауар ретінде саналады. Адам бойындағы иммунитетті жоғарылатып, денсаулықты күшейтуде мұндай қоспалардың маңызы ерекше. Тіпті соңғы уақытта баспасөз беттерінде жиі көтеріліп жүрген қартаюдан сақтайтын дәрі жайындағы сұрақтың жауабын осы пантыдан табуға болатын сияқты. Қытайлық дәрігерлердің зерттеулеріне жүгінсек, марал мүйізінің құрамында адам ағзасының тез қартаюын болдырмайтын, керісінше, көптеген ауруға қарсы тұруына көмектесетін табиғи қоспалар бар.
– Қытайлықтар біздің елден маралдың мүйізін көптеп алуға тырысады, қымбат бағаға сатып әкетіп өңдеп шығарады. Ал өзіміздің марал өсіруші шаруашылықтар болса, қолымызда бар дүниені құнттамайды. Әлі күнге дейін сапасы керемет, емдік қасиеті жоғары пантыны дұрыстап іске жарата алмай келеміз, – деп ойын ортаға салған жобаны технологиялық құрал-жабдықтармен қамтамасыз етуші «Вибромаш УК» ЖШС-нің директоры Анатолий Ковшик елімізде шығарыла бастаған жұқадиспансерлік ұнтақтарды ешқандай кедергісіз сатып алуға болатындығы туралы бұқара халықтың әлі де бейхабар екендігін айтты.
Мамандардың сөзіне сенсек, жобаны іске қосу арқылы екі мәселенің түйінін тарқатуға мүмкіндік туады. Біріншіден, бұл өндіріс марал шаруашылығын өркендетуге жаңаша серпін берсе, екіншіден, тұрғындардың денсаулығын жақсартып, салауатты өмір салтын қалыптастыруға оң ықпалын тигізбек.
Мойындауымыз керек, соңғы кезде Шығыстағы марал шаруашылығы дағдарысты бастан кешіріп жатыр. Оған себеп – панты құнының төмендеуі және көп мөлшерін қытай, кәріс компанияларының арзанға сатып алуы. Кеңес заманында марал шаруашылығы бізде қатты дамыған, айталық 1980-90 жылдары жоғары сортты пантының бір келісі шетелге мың доллардан сатылатын. Қазіргі уақытта ел нарығында мүйіз дәрісі бағасының арзандауы, сондай-ақ марал өсіру саласының Ауыл шаруашылығы министрлігі бекіткен мемлекет тарапынан жоғары қолдау көрсетілетін тізімге енгізілмеуі қаржылық жағдайды ушықтырып жіберген-ді. Сала мамандарының пікірінше, шаруашылықты сақтап қалу үшін шикізатты сыртқа саудаламай, дайын өнім күйінде айналымға түсіру қажет. Алайда бұл істі соңына дейін жеткізу үшін 18 миллион теңге шамасында қаржы табу керек.
Ұлан ауданы Привольное ауылында дала маралдарын өсіретін «Багратион» шаруа қожалығының басшысы Василий Воропай өз сөзінде Тәуелсіздіктің 20 жылдығына арнап үстіміздегі жылдың соңына қарай аталған шаруашылық пен «Вибромаш УК» ЖШС бірлесіп жаңадан дәрі жасап шығаратындығын мәлім етті.
– Біздің ноу-хау нанотехнологияларды қолданып, пантының жаңа өнімдерін капсула мен таблетка түрінде шығармақпыз. Олардың құрамында пантыдан бөлек, Алтай тауларында және Ертіс аңғарында кездесетін емдік қасиеті мол шөптердің қоспасы да болады. Былайша айтқанда, адамның денсаулығына пайдалы дәрумендер, қоспалар осы дәрінің құрамында жинақталған. Таблеткалар мен капсулалардың бір артықшылығы адамның асқазаны арқылы ағзаға бірден әсер етеді. Қазіргі уақытта жобаның технологиялық қондырғыларды орнату, жабдықтау сияқты жұмыстары жүріп жатыр. Жылдың соңына қарай жаңа препараттар сатылымға түседі, – дейді «Багратион» шаруа қожалығының басшысы В. Воропай.
Пантыны Тибет медицинасы ықылым заманнан бері қолданып келеді. Ол – адамдардың қаны азайғанда, күйзеліске ұшырағанда, жүрек қан-тамыр ауруларына шалдыққанда, сол сияқты тағы басқа ауруларды жазатын аса шипалы зат. Ғалымдардың дәлелдеуіне жүгінсек, бұғы мүйізінің құрамында 25 түрлі амин қышқылы мен минералды тұздар, органикалық заттар, дәрумендер көптеп кездеседі. Осындай емдік қасиеті зор биологиялық белсенді заттар, әсіресе, денсаулыққа зиян келтіретін жұмыстағы адамдар үшін таптырмас ем. Денсаулық сақтау министрлігінің арнайы рұқсат қағазын алған «Пантомарал» биологиялық белсенді қоспасы «Багратион» шаруа қожалығының сауда нүктелері арқылы сатылымға түскен. Алғашқыға қарағанда, қазір тауардың өтімділігі жаман емес, шамасы пантының пайдасын адамдар жақсы біліп алғанға ұқсайды. Кейбір сауда нүктелерінде қоспаларды мүлдем кездестірмейсіз, түскен сәтте-ақ жылдам сатылып кетеді екен. Десек те, несібемізге бұйырған пантымен бірінші кезекте отандық тұтынушыларды, содан кейін сыртқы нарықты қамтамасыз етуді қолға алғанымыз жөн. Кім біледі, Қазақстанның бренді мүмкін осы бұғы-маралдың мүйізінде жатуы да ғажап емес...
Керек дерек
Еліміздегі марал мен бұғының 95 пайызы шығыста шоғырланған. Облыста марал мен теңбіл бұғыларды өсірумен 16 шаруашылық айналысады. Оның ішінде 3 390 бас марал өсіретін төрт марал шаруашылығы және 933 бас бұғы өсіретін бір бұғы шаруашылығы асылтұқымды мал шаруашылығы қатарына жатады.