Антибиотиктерді қажет болған жағдайда ғана қабылдаңыз

Антибиотиктер – бұл әртүрлі бактерияларға байланысты туындаған инфекцияларды емдеу кезінде қолданылатын, адамның барлық ағзаларына күшті әсерін тигізетін дәрілік заттар. Ондаған жылдар бойы антибиотиктер ауыр инфекциялық аурулардан зардап шегетін адамдарды құтқарып келеді. Алайда бұл антибиотиктер кез келген сырқаттану кезінде көмектесетін бірегей дәрі болып табылмайды.

Антибиотиктерді дұрыс қол­дан­баса, олардың тиімділігінің төмендейтінін есте ұстау қажет.
Барлық дәрілік препараттардың жағымды және жағымсыз әсерлері болады. Алайда тиімді және сапалы дәрілік заттар қажетті мөлшерде, жарамдылық мерзімі жағынан дұрыс қолданылса, зиян келтіру қаупі барынша төмендеуі мүмкін.
Тәжірибе көрсетіп отырғандай, пациенттер антибиотиктерді тағайын­дауды өздері жиі талап етеді, оған қоса, өзін-өзі емдеумен кеңінен айна­лысады (ДАТО социологиялық зерттеу деректері бойынша, 2012 жыл).
Дәрілік заттарды, әсіресе антибио­тиктерді өз еркімен пайдалану бірден байқалмайтын теріс салдарларға әкелуі мүмкін екенін есте сақтау қажет.
Сондықтан әрбір адам мынаны білуі тиіс:
– антибиотиктерді пайдаланудың орындылығын пациенттің жағдайына байланысты тек дәрігер ғана тағайын­дай алады;
– антибиотиктің атауын, қажетті доза­сын және емдеу ұзақтығын да дәрігер ғана белгілейді, себебі бұл кезде пациенттің салмағы, оның ағзалары мен жүйелерінің жұмыс істеу жағдайы, алдыңғы болған және бар аурулары, сондай-ақ осы ауруы­ның ағымы назарға алынады. Осы жағ­дайда ғана пациенттің денсаулығы үшін терапияның тиімділігі және қолайсыз салдары барынша төмен болып, дұрыс және сауатты емдеу мүмкін болады;
– антибиотиктерді өз еркімен пай­далану ағзаның микробтарға қарсы препараттарға төзімділігін (резистент­тілігін) арттырып, антибактериалды дәрілік заттардың инфекциялық ауру­ларға қарсы тиімсіз болуына әкеле­тінін есте сақтаңыз;
– антибиотиктер бактериядан туын­даған инфекцияларды емдейді. Олар суық тию немесе тұмау сияқты вирустық инфекциялар кезінде тиім­сіз. Антибиотиктермен емдеу курсы тұмаудан айығуды тездетпейді, симп­томдарын жеңілдетпейді және ин­фекцияның басқа адамдарға тара­луын тоқтатпайды және одан әрі емдеуді едәуір қиындата түседі;
– емдеуші дәрігермен анти­био­тиктерді дұрыс пайдалану мәсе­лесін талқылап, дәрігер нұсқау­ларының нақты орындалуын қамта­масыз ету қажет;
– антибиотиктерді орынсыз жиі пайдалану қаражатты босқа жұмсау болып табылады және ол кейіннен басқа ауруларды антибиотиктермен емдеу, шын мәнінде, қажет болатын кезде олардың тиімділігінің төмен­деуіне әкеледі.
Антибиотиктерді дұрыс пайда­ланбаудың салдары қандай?
Көптеген ауруларға қарсы жоғары тиімді құрал бола отырып, антибио­тиктерге жанама әсерлеріне бай­ланысты шектеулер қойылады. Жанама әсерлер қауіпсіз бас айналу және жүрек айнуы, терінің бөртуі, есек­жем, ангионевроздық ісіну және басқа аллергиялық әсерлерден бас­тап сүйек кемігі деңгейіндегі күрделі өзгерістер, анафилаксиялық шок сияқ­­­ты әртүрлі болуы мүмкін. Көпте­ген жағдайларда жанама әсерлердің дамуы антибиотиктерді себепсіз, дұрыс қолданбаумен байланысты.
Ішек дисбактериозы – анти­биотиктермен емдеу кезінде жиі болатын бұзылыстардың түрі, дәлірек айтқанда, ішектің қалыпты микро­флорасының бұзылуын білдіреді. Осылайша дисбактериоз­дың мәні пайдалы және зиянды микроағзалар тепе-теңдігінің үйлесімсіздігінде. Бұл жағдай қоректі заттарды сіңіру про­цесінің бұзылуына, ағзаға дәрумен­дердің түсуін қиындатуға, уыттар мен канцеро­гендердің жина­луы­на әсер етіп, жалпы, иммунитетті төмендетеді. Дисбак­териоздың ауыр салдар­ының бірі – К дәруменінің жет­кіліксіздігі болып табылады, бұл мұрыннан, иектен қан кетумен, тері қабатында көгерген жерлердің пайда болуымен сипатта­лады.
Антибиотиктерді артық пайдалану микробқа қарсы препараттарға төзім­ділікті арттырып, бактерияға қарсы дәрілік заттар инфекциялық ауру­ларға қарсы тиімсіз болып қалады. Бұл аурудың ұзақ уақытқа созылуына, ауруханада болу мерзімінің ұзаруына, тіпті өлім жағдайына әкеліп соғуы мүмкін.
Антибиотиктердің әрқайсысы бауырға, бүйрекке және басқа ағза­ларға уытты әсер етеді. Бұл әсерлер препараттың дозасына және қолдану ұзақтығына тікелей байланысты. 
Антибиотиктердің тератогенді әсері олардың плаценталық кедергі арқылы өтуіне байланысты. Мысалы, жүктілік кезінде аминогликозидтер тобына жататын стрептомицинді қабылдаған аналардан туған бала­лардың есту қабілетінің зақымдануы сияқты ауру түрлері сипатталған. Тетрациклин қабылдаған кейбір жүкті аналарда ұрық қаңқа­сының дамуының баяу­лауы байқалған. Кейбір анти­био­тиктердің ұрыққа уытты әсер етуіне байланысты, жүктілік кезінде, атап айтсақ, лево­мицетинді, тетра­цик­линдерді, стреп­то­мицинді, ами­но­­гликозидтерді пай­далануға тыйым салынған.
Антибиотиктерді бақылаусыз пай­далану ағзаның бактерияға қарсы дәрілік заттарға төзімділігін туғыза отырып, адамның иммундық жүйесі­нің әлсіреуіне әкелетін алғашқы қадам болып табылатынын есте сақтаңыз. Осы себептен антибиотик­терді кез келген сырқаттану кезінде «жедел көмек» ретінде қабылдауға бол­майды.
Антибиотиктерді тек емдеуші дәрігерлер ғана тағайындауы тиіс.

Құрметті қазақстандықтар, өз өміріңізді, денсаулығыңызды және жақын туысқандарыңыздың денсаулығын бағалаңыз, кез келген уақытта антибиотиктерді қабылдау кезінде жауапты болыңыз!
Дәрілік заттар туралы толық ақпарат алу үшін Қазақстан бойынша 8 800 08 88 87 телефонына тегін қоңырау шалыңыз немесе біздің www.druginfo.kz сайтымызға кіріңіз.

Б.С. Молдахметова, А.Д. Ахимова, Д.С. Әбілғазина, Л.М. Сәдуақасова, ҚР ДСМ «Денсаулық сақтауды дамыту республикалық орталығы» ШЖҚ РМК Дәрі-дәрмек ақпараттық-талдау орталығы