Тимирязевтің «тіреуі» кім?

Былтыр академик жазушы Сәбит Мұқановтың 110 жылдық мерейтойы аталып өткені белгілі. Бұл тойдың басты жаңа­лығы өзі туған ау­дан­ға жазушының аты берілетіндігі болған еді. Тимирязев ауданын Сәбиттің есімімен атау ұсынысын аудан тұр­ғын­дарының көбі, ал мәсли­хат депутаттары тегіс қол­да­ған. Бірақ содан бері жарты жылдай уақыт өтті. Тимирязев «тұғырынан» әлі түскен жоқ. «Тіреуі» мық­ты.
Сәбит Мұқановқа туған жері Қы­зыл­­­жар­да бір ауданның атын беруді зия­лы қауым ұсынған болатын. Халық та тегіс қолдады. Тимирязев ауданының бар­лық ауыл­дарында жиналыстар өт­кізіліп, тұр­ғын­дардың пікірлері тың­дал­ған-ды. Об­лыс­тық тілдерді дамыту бас­қармасы жүр­гізген бұл жұмыстың нә­тижесінде тұр­ғын­дардың басым көп­шілігі ауданның Сәбит Мұқановтың есі­мімен аталғанын қолдап дауыс бер­ген. 16 ауылдық округте өткен жи­на­лыс­тарға қатысқан 6163 адамның 95 пайызы Мұқановты қаласа, тек 5 пайы­зы немесе 286 кісі Тимирязевті жақ­­таған. Кейін бұл ұсынысты ау­дан­дық және облыс­тық мәслихат де­пу­тат­та­ры да бірауыздан құптап, тиісті шешім шығарған болатын.
«Қызылжарда орысша аталған ау­дан қал­мады» деп сүйінші сұрап, «Алаш ай­на­сына» мақала да жазған едік. Шы­нын­да да, облыстағы 13 ау­дан­ның ішін­де кеңестік ке­зеңдегі атауын сақтап қал­ған осы Ти­ми­ря­зев қана. Сәбит туған Жаманшұбар де­ген жер осы ау­дандағы қазіргі Докучаев елді мекенінің маңы болып табылады. Әке­сі Мұқан мен шешесі Балсары да осын­да жер­ленген. Сондықтан қазақ жазу­шы­сы­ның аты туған ауданына берілетініне еш­кім күмәнданбаған.
Облыстық мәслихаттың сол шеші­мі­нен кейін де жарты жыл өтіп кетті. Бірақ «бая­ғы жар­тас – сол жартас». Аудан­ның атын ауыс­тыру ісі неге көпке со­зы­лып кет­кенін об­лыстық тілдерді дамыту бас­қар­масының бастығы да түсінбей әлек.
Кемел ОСПАНОВ, Солтүстік Қазақстан об­лыстық тілдерді дамыту бас­қар­ма­сының бастығы:
– Біз өзіміздің қолымыздан ке­летін жұмыстардың барлығын ат­қар­дық. Тұр­­ғындардың қолдарын жинап, мәс­ли­хаттың шешімін қо­сып, Үкімет жа­нын­да­ғы рес­пуб­ли­калық оно­мас­ти­ка­лық ко­мис­сия­ның қарамағына тап­сыр­дық. Енді ешқандай кедергі көріп отыр­ған жоқ­пын. Бірақ ономастикалық ко­мис­сия игі істі кешеуілдетумен ке­ле­ді. Сұра­сақ, «сайлауға бай­ла­ныс­­ты атау­лар­ды өз­гертуге мо­ра­торий жа­рия­лан­ған» дейді. Ол қай­­дағы мораторий? Жақында ғана облыстық мәслихатта бірнеше ел­­ді­ мекеннің атауын өзгерттік. Еш­кім «мо­раторий жарияланған, ауыс­­­­тыр­маң­дар» демеді. Сон­дық­тан Тими­рязев ауданына Сәбит Мұ­қа­новтың есімін не себепті бермей отыр­ғанын мен білмеймін.

Аудан жайлы ақпар
Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесінің қаулысымен Тимирязев ауданы 1963 жылдың 2 қаңтарында құрылған. Аудан орталығы – Тимирязево ауылы. Территориясы – 4,51 мың шаршы километр. Аудан аумағы солтүстіктен оңтүстікке дейін – 96 шақырым, батыстан шығысқа дейін – 71 шақырым. Облыс орталығынан 236 шақырым қашықтықта жатыр. 16 ауылдық округ, 25 елді мекеннен тұрады. 2011 жылдың қаңтарындағы мәлімет бойынша 13 542 адам тұрып жатыр. 43,0 пайызы (5,8 мың адам) – қазақтар, 41,5 пайызы – (5,6 мың адам) орыстар, 9,0 пайызы – (1,2 мың адам) украиндар.