Тақ емес, БАҚ-ты таңдаған...

Қазіргі кезде жұртшылыққа кеңінен танымал, көтерген мәселелерінің өзектілігімен де, мақалаларының шынайы да өткір болуымен ерекшеленіп, көпшілік тарапынан қызу қолдау тауып, ел сүйсіне оқып жүрген журналистеріміздің бірі – танымал көсемсөзші, Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері, Қазақстан Журналистика академиясының академигі Аяған Сандыбай.

Журналистің ақпарат кеңістігіне ара­ласуы Тәуелсіздігіміздің алғашқы жыл­дары­мен тұспа-тұс келді.  Бұл кезең қо­ғам­дық-әлеуметтік қатынастардың түбе­гейлі өзгеруімен, бұқаралық ақпарат құ­рал­­дарына деген сұраныстың күшеюі­мен ерекшеленеді. Осы кезеңде мақала­ларын орыс тілінде де жазатын, ел мүд­десін көздеген Қуаныш Сұлтанов, Аяған Санды­бай, Марат Барманқұлов, Ғаділбек Шаях­метов, Ахас Тажутов, Бигелді Ғабдуллин, Жәнібек Сүлеев т.с.с. журналистер шоғыры қалыптасты. Олардың ішінде қаламының қарымды­лығы, ойының ұшқырлығы, батыл­дығы мен байсалдылығымен ерек­шеленген нағыз профессионал журналис­теріміздің бірі Аяған Сандыбай болды.
Журналист мақалаларының өн бойын­­да туған халқына, ұлтына деген сүйіспен­шілік, жанашырлық анық бай­қалады. Қа­ра­пайым құрылысшыдан басталған өмір жолы аудандық газет, ішкі саясат бөлімі, баспасөз істері жөніндегі агенттікте жалға­сын тауып, Қазақ телеграф агенттігінің белсенді редакторы, баспасөз және бұқаралық ақпарат министрінің орын­басары, «Қазақстан» ұлттық телерадио­компаниясының бас­шысы ретінде, Қазақ­стан Республи­касы Президентінің баспасөз қызметінде абыройлы еңбек етті. Қазіргі кезде Аяған Сандыбай ҚР Білім және ғылым министр­лігінде қызмет атқарып келеді. Лауазым­ды қызметтерін атқара жүріп, ол бірқатар игі бастамаларға мұ­рын­дық болды: бұқаралық ақпарат құралдары туралы алғашқы заң жобасын дайындауға белсене қатысты, журналистер мен баспагерлердің кәсіби мерекесін белгілеуге, бұқаралық ақпарат құрал­дарын­да Президент сыйлығының тағайын­далуына мұрындық болды, Қазақ ақпарат агенттігі қызметінің жандануына ықпал етті, отандық пиарологияның негізінің қалануына да, «Жұртшылықпен байланыс» атты жаңа мамандықтың қалыптасуына  да ықпал етті. «Қазақстан» ұлттық телеарна­сында бүлдіршіндерге арналған «Ғажап­станға саяхат» атты екі жүз сериялық муль­типликациялық фильм­ді түсіру туралы бастама көтеріп, бас редакторы болды, «Қазақстанның білімі мен ғылымы» атты жалпыұлттық журналды шығарды.
Білгір журналист – бүгінде ондаған фильмнің, жүздеген мақала мен репор­таждың авторы. Мақалаларын «Казах­стан­ская правда», «Известия», «Москов­ские новости», «Экспресс К» сияқты елі­міз­дің шеңберінде ғана емес, шетелдік басы­лымдарда да жариялай отырып, Аяған Сандыбай орыстілді оқырманға тәуелсіз мемлекетіміздегі хал-ахуалды танытып, қазақ қоғамын­дағы соны серпілістермен, тың талпы­ныстармен таныстыра білді. Қалың жұртшылықты мемлекеттің ішкі, сыртқы саясаты жөнінде, ел ішіндегі, әлемдегі маңызды оқиғалар мен жаңалық­тар жөнінде дер кезінде таныстырып отырды. Қаламгер ұлттық баспасөздің бет-бейнесін көрсетумен қатар, дүниежүзілік деңгейдегі қоғамдық-әлеуметтік мәсе­лелер­ге үн қосты. Қарымды журналист қоғамдағы көкейтесті мәселелерге үн қоса отырып, түрлі тақырыптарға қалам сілтеді: елдегі қоғамдық-әлеуметтік, экономи­калық ахуал, ғылым-білім, мем­лекеттік тілдің жайы, Отырар кітапханасы, жаһан­дану, мамандар мәселесі, мәде­ниет пен спорт, журналистер мәдениеті, сөз бостан­дығы, жарнама, демогра­фиялық жағдай, балалардың болашағы, діни бірлестіктер, Нобель сыйлығы т.с.с. мәселелер жур­налист назарынан тыс қалмады. Аяған Сан­дыбай аталған мәселелерді ел шеңберінде ғана сөз етпей, көршілес мемлекеттердегі, сондай-ақ Ресей, Гер­мания, АҚШ-тағы т.с.с. хал-ахуалмен салыстыра отырып талдайды. Сол арқылы қарымды журналист дүниетанымы кең, ұлттық ақпараттық кеңістігімізде өзіндік орны бар білгір қаламгер, ұлтжанды азамат ретінде танылды.
Қаламгердің жиырма жылдан астам уақыт талдауына арқау болған мақалалары «Жүректі қалай жұбатам...» («Чем пора­довать сердце») деген атпен Астанадағы «Фолиант» баспасынан жарық көрді. Бұл кітап қалың көпшілік арасында қызу қолдау табумен қатар, Президентіміз тарапынан да жоғары бағаға ие болды. Кітаптың атауына Олжас Сүлейменовтің осы аттас өлеңі негіз болған. Аталған еңбегінде Аякең ұлтжанды, ел мүддесін биік қойған білгір журналист ретінде көрінді. Қазақ тарихынан, әдебиеті мен мәдениетінен терең хабардар қаламгер ғұлама Абай­дың, Ахмет Байтұрсынұлы, Міржақып Дулатов, Сұлтанмахмұт Торай­ғыров т.с.с. ұлт зиялыларының еңбектері­мен қатар, бүгінгі таңда қоғамдағы көкейтесті мәселелерге үн қосып жүрген Амангелді Айталы, Фариза Оңғарсынова, Дулатбек Қыдыр­бекұлы, Бекболат Тілеуханның т.б. баспасөз бетіндегі сөздеріне, еңбектеріне талдау жасайды. Аяған Сандыбай туған халқының тарихы, мәдениеті мен әдебиетінен жан-жақты хабардар болумен қатар, алыс-жақын шетелдегі ахуалмен де етене таныс көсемсөзші ретінде танылды. Журналист қоғамда орын алған олқылықтарды көрсетіп, ол кемшіліктерді жою немесе алдын алуға байланысты нақты ұсыныстар айтады. А.Сандыбай жаһандану мен ұлттық болмыс, ислам дінінің ұстаным­дарын салыстыра сөз ете келіп, жабайы, тағы жылқыны алғашқы болып қолға үйреткен текті атаның ұрпағы бүгінде замана көшінен қалыс қалмай, жаһандану тегеурініне дайын болуы керектігін айтады. Бұл орайда қаламгер мемлекеттігімізді күшейтіп, халықаралық деңгейдегі менед­жерлерді қалыптастыру қажеттігін, жалпыұлттық білім стандартын күшейту, ұлттық болмысты сақтау қажеттігін ескертеді. Журналистің мұндай мақала­ларынан ұлтына деген жанашырлық, қамқорлық анық байқалады. «Тіл – Отанға жеткізер жол» («Язык до Родины доведет») деген мақаласында Аяған Сандыбай мем­лекеттік тілдің дамуы бұқаралық ақпарат құралдарына ғана байланысты еместігін сөз ете келіп, мемлекеттік қызметкерлерге деген талапты күшейту қажеттігін айтады.
Көзқарасы айқын, ұстанымы берік, шындықтың туын биік ұстаған Аяған Сандыбай әріптестеріне де үлкен міндет жүктейді. Қаламгер бұқаралық ақпарат құралдарының әлеуметтік мәнділігін күшейтуге ерекше көңіл бөле отырып, оның мемлекеттің ішкі, сыртқы саясаты, елде, әлемде болып жатқан жаңалықтар туралы ақпарат жеткізуші, хабарлаушы ғана емес, соған байланысты журналист ұстанымы, редакциялық ұжымның, әлеу­меттік жіктің көзқарасы айқын көрінуі қажеттігін, болған жайға баға беріп, қоғам­дық ойға түрткі болуы, пікір қалыптастыруы керектігін ескертеді. Басылымның «Редакция алқасы мақа­ланың мазмұны үшін жауап бермейді» дегенді желеу етіп, газет бетінде жария­ланған мақала­ларындағы деректердің шындыққа қаншалықты жанасатынын тексермейтіні, адамның аты-жөні де шатастырылып жататыны сияқты олқылықтар кездесіп отырғанын қатаң сынға алады. Журналистің мақаласы қандай өзекті, өткір, көкейтесті мәселеге арналса да, ондай олқылық кеткен жағдайда көпшілік оқырманның ол басылымға деген сенімі жоғалатынын ескертеді.  Журналист Қазақстандағы ірілі-ұсақты басылымдарға талдау жасай келіп, баспасөздің мемлекеттікті қалып­тастыруға толыққанды атсалыса алмай келе жатқанын ескертеді.
Журналист Аяған Сандыбайдың жаз­ған мақалалары рухани әлемімізде, ақпа­раттық инфра­құры­лымымызда, қазақ баспасөзінің дамуында өзіндік орны болумен қатар, көкейтестілігін, өзектілігін жоймайтын дүниелер болып табылады.