Отандық ғылымда серпіліс пайда болды

Бауыржан ӘБДІҚАДЫРОВ, ҚР Президенті стипендиясының иегері:

Жуырда Абай атындағы Қазақ ұлттық педагогикалық университетінде Елбасы Нұрсұлтан Назарбаевтың ҚР Президенті стипендиясының иегерлері – магистранттармен кездесуінде сөйлеген сөзін талқылауға және Магистратура және PhD докторантура институтының 2-курс магистранты, Назарбаев стипендиясының иегері Бауыржан Әбдіқадыровпен кездесуге арналған дөңгелек үстел өткізілді. Дөңгелек үстелді ашқан университеттің тәрбие ісі жөніндегі проректоры Ж.Ішпекбаев «Елбасы магистранттарға үлкен сенім артады» деген тақырыпта баяндама жасап, Мемлекет басшысының ғылыммен айналысып жүрген дарынды жас ғалымдарға жасап отырған қамқорлығын атап өтті. Бұл тарапта университет ректоры С.Пірәлиевтің де магистранттарға үлкен қолдау білдіріп, оқу орнының барлық мүмкіндіктерін осы бағытта жұмылдырып отырғанын айта келіп, «бүгінгі магистранттарға қойылатын талап және магистранттардың Отан алдындағы перзенттік парызы – Қазақстанның индустриялық-инновациялық даму бағдарламасын қамтамасыз ететін ғылыми жаңалықтар ашу», – деді.
Басқосу барысында жиналғандарды елең еткізген Елбасы қабылдауында болған, стипендия иегері Б.Әбдіқадыровтың кездесу жөніндегі әсерлі әңгімесі болды. Аталған шара университет магистранттарының өздеріне деген сенімін нығайтып, ғылымға деген талпынысын одан ары ұштай түсу мақсатымен ұйымдастырылды. Дөңгелек үстелге қатысушы магистранттар үшін маңызды болған осы іс-шарадан кейін біз стипендиат Бауыржан Әбдіқадыровты аз-кем әңгімеге тартқан едік.

– Бауыржан, сіз тұңғыш рет елі­міз­дің магистранттары үшін тағайын­дал­ған Елбасымыз Нұрсұлтан Назарбаев сти­пендиясының иегері атанған жас­тар­дың алдыңғы қатарынан көріндіңіз. Енді өзіңіз туралы, осы стипендияға жету жолыңыздағы ізденістеріңіз жай­лы айта кетсеңіз.
– Біз үшін Тәуелсіздігіміздің 20 жыл­ды­ғы қарсаңында Елбасы атындағы жоғары дәрежелі шәкіртақы иегері атануымыз – үлкен бақыт. Мен 1988 жылы 29 наурызда дүниеге келдім. 2006 жылы Алматы қала­сының Медеу ауданындағы №163 қазақ орта мектебін бітірдім. Мектепте оқып жүр­генде аудандық, қалалық олим­пиа­даларға қатысып, жүлделі орындарды ие­лендім.
Тоғызыншы сыныпта оқып жүргенімде Тұран университетінде өткен студенттердің ғылыми конференциясына қатыстым. Осы конференцияның жұмысы менің ғылымға деген қызығушылығымды оятты.
Университетте аспап жасау мамандығы бойынша оқып жүріп, Президенттік шә­кірт­­ақы иегері атандым. 2010 жылы уни­верситетті үздік дипломмен бітірдім. Қо­сымша Tamos Education, Lanto Education сын­ды ағылшын тілі курстарында оқып, ха­лықаралық IELTS емтихандарын нәтижелі тапсырдым.
2010 жылы физика мамандығы бойын­ша магистратураға түстім. Қазіргі таңда ғылыми-зерттеу жұмыстармен ай­на­лысып, «Күрделі өртті сөндірудегі нано­тех­нологиялар» атты тақырыпта магистрлік диссертация жазудамын. V халықаралық жас физиктер мектебінің жұмысына қаты­сып, жүлделі орындарға ие болдым. Зерт­теу нәтижелері туралы халықаралық және рес­публикалық конференцияларда баян­да­ма жасадым, басылым беттерінде жа­рия­лан­ды.
Бүгінде «Наноматериалдарды зерттеу мақсатында физика зертханаларында ас­пап­тар базасын және нанотех­но­логия­ла­рын меңгеру» тақырыбы бойынша ғылыми жобаны орындаушылар қатарында ізденіс үстіндемін. Халықаралық жас физиктер мек­тебінің жастар ұйымдастыру коми­те­ті­нің тұрақты мүшесімін.
– Назарбаев стипендиясының кө­ле­мі қанша?
– Биыл алғаш рет тағайындалып отыр­ған Назарбаев шәкіртақысына Елбасы өзінің Ұлттық Ғылым академиясының мү­шесі ретіндегі ай сайынғы жалақысын арнайы шәкіртақы ретінде магистранттарға бөліп беруге шешім қабылдады. Шәкір­т­ақы­ның көлемі жалақының айлық 6 есеп­тік көрсеткішіне (МРП) тең деп естідім. Бірақ мәселе – ақшада емес, ең бастысы, ел ал­дындағы сенімді ақтап, отандық ғы­лым­ның өркендеуіне үлес қосу.
– Озық ойлы жастармен бірге Ел­ба­сының қабылдауында болдыңыз. Осы кездесуден алған әсеріңіз қандай?
– Астананың төрінде, Ақордада, Ел­ба­сы­мен кездесіп, үлкен мәртебеге ие бол­ға­ным үшін шын жүректен қуаныштымын. Ол менің өмірімнің есте қалар қуанышты сәттерінің бірі ретінде жүрегімде жатталып қалмақ.
Президентпен білім, ғылым жөнінде екі сағат бойы емен-жарқын пікір алысып, бірге естелік суретке түсіп, бұл кездесуден үлкен әсерге бөленіп қайттық. Арнайы стипендия иегері атанғанымды естігенде, әрине, қуандым. Аллаға шүкіршілік еттім.
– Өзіңіз оқып жатқан оқу орны және ондағы магистранттарды даярлау сапасы туралы не айтар едіңіз?
– Кездесуде Елбасы: «Жаңа адамды тәрбиелеу үшін жаңа тәрбиеші керек. Біз бә­ріміз де бала тек ата-ананың айт­қа­нымен жүру керек деген тәрбиемен өскеніміз рас. Алайда бүгінгі күннің талабы басқа. Егер бала тек ата-ананың айт­қа­ны­нан шыға алмаса, әлемде прогресс те бол­мас еді. Біз өзіміздің жұмысымызды жа­са­дық, сендер де өз замандарыңа сай бо­лу­ларың керек. Ал тәрбиеші өзінің шә­кір­тімен санаса білуі шарт...» – деген бо­ла­тын. Ендеше, заман талабына сай жаңа тәр­­биеші дайындап жатқан, яғни пе­да­го­ги­­калық жоғары оқу орнының жөні бө­лек.
Шәкірт баптап, талай түлектерді ұшыр­ған білімнің қара шаңырағы – Абай атын­дағы Қазақ ұлттық педагогикалық уни­вер­ситетінде оқу үдерісінің оқу-әдістемелік және ақпараттық қамтамасыз етілуі магис­тра­тура және PhD докторантура білім бағ­дар­ламаларын сапалы игеруге мүмкіндік береді. Осыдан үш жыл бұрын университет ректоры, педагогика ғылымының док­то­ры, профессор Серік Жайлауұлы Пірә­лиев­тің тікелей бастамасымен құрылған Магистратура және PhD докторантура инс­титуты бүгінде қадамын қарыштай басып, магистранттар мен докторанттар даярлау ісіне үлкен еңбек сіңіріп отыр.
Бүгінгі таңда Абай атындағы уни­вер­си­тет әлемнің 25 еліндегі 90 университетпен белсенді іскерлік қарым-қатынас орнатқан. Ын­ты­мақ­тастық туралы келі­сім­шарттардың арқасында 2008-2011 оқу жыл­дары біз­дің уни­вер­ситеттің 200-ден астам ма­гистранты Ре­сей, Литва, Ук­раина, Бе­ла­русь елде­рін­дегі жоғары оқу орын­да­ры мен ғы­лы­ми орта­лық­тарында он күндік ғы­лыми-зерттеу тағы­лым­да­ма­ларынан өткен. Мұ­ның барлығы университет бас­­шы­лығының заман тала­­бына сай маман даяр­лау­ғ­а аса үлкен мән беріп отыр­ға­нын көрсетеді деп ой­лай­мын.
Сонымен қатар осы оқу жы­­лында институт база­сын­да жаңадан бес ғылы­ми-зерттеу зерт­ха­на­сы ашыл­ды. Онда физика жә­не нанотехнология, био­мониторинг, химия, ин­фор­матика және ма­те­ма­ти­калық модельдерді са­рап­тау және сәйкестендіру зерт­­ха­налары жұмыс іс­тейді. Бұл – әсіресе біздер сияқты жараты­лыс­тану ғы­лымдары саласы бойынша экс­перимент жұ­мыс­тарын жүргізетін магистранттар үшін үлкен олжа. Сондықтан мен өзім оқып жүрген уни­вер­си­теттегі білім беру сапа­сының тиісті деңгейде екенін баса айтқым келеді.
– Қазіргі жастардың ойы мен көзқарасы да өзгеше. Осы тұрғыдан алғанда, өз замандастарыңыз жайлы, қатар білім алып жүрген магистранттар туралы не айтасыз?
– Магистратура сабақтарына қатысу кезінде және күнделікті өмір барысында өзім­нің көптеген дарынды заман­дас­тарымды көріп жүрмін. Олармен жарыса сабақ оқудың өзі бір ғанибет. Бірақ біздің қатарымызда мемлекеттің қаржысы мен ата-анасының сенімін босқа шығындап жүр­ген «бір қарын майды шірітетін құ­ма­лақ­тар» да жоқ емес. Олардың кейбіреуінің магистр дипломын алу үшін ғана жүрген қылықтары үшін қатты қынжыламын. Ел­ба­сымыз Н.Ә.Назарбаев Қазақстанның бо­лашақ дамуы – еліміздің индустриялық-инновациялық дамуына, оның білімі мен ғылымының қарыштап алға басуына бай­ланысты екенін кездесу барысында қа­дап айтты. Ғылымды жасайтын қазақ­стан­дық жас­тар, яғни магистранттар болуы тиіс деп ерекше тоқталды. Жаңа экономика жа­сау үшін біздің магистранттар жаңа сапаға ие болуы тиіс деп ойлаймын.
– Еліміздің болашақ даму жолын көз алдыңызға қалай елестетесіз?
– Мен 100 пайыз сауатты халық – қазақ­стандықтардың кез келген модер­ни­за­цияға төтеп беретініне, еліміздің еңсесі биіктей беретініне сенемін.
– Енді өзіңіздің болашақ жоспар­ларың­ызбен бөліссеңіз.
– Астанада болған кездесуде Елбасы: «Егер мен сіздердің жастарыңызда болып, менен «Кім болғың келеді? Балаларыңның кім болғанын қалар едің?» деп сұраса, он­да «саясаткер немесе Президент болғым келеді» деп жауап бермейтінім анық. Мен өз қабілетімді шамам келгенше ғылымға бағыштар едім. Өйткені ғылым мен білім бар жерде мадақ та, материалдық игілік те бар, адами дамуға қажетті негіз де – осын­да!» – деген болатын. Қазіргі кезде жас­тар­дың заманауи білім алуына, ғылыми-зерт­теумен айналысуына, нарық сұ­ра­ныс­та­рына бейімделуіне жол ашатын тың ин­но­ва­циялық жобалар бізге жаңаша мүм­кіндіктер ашып берді. Осылайша отандық ғылымда серпіліс пайда болды. Енді физика саласы мен нанотехнология бағыты бойынша ғылыми-зерттеумен айналысуды және болашақта PhD докторантураға түсуді жоспарлап отырмын. Мемлекетіміз бізге сапалы білім алуға, әлемдік ғылыми жетістіктерді меңгеріп, бәсекеге қабілетті маман болып шығуымызға барлық мүм­кін­дікті жасап жатыр. Жақын арада білі­мім­ді тереңдету мақсатында академиялық ұшқырлық бағдарламасымен шетелге бару үшін құжаттарымды дайындап жүрмін.
– Біздің қоғам қазір көбінесе өнер саласында жүрген әнші, биші, сықақ­шы­ларды «жұлдыз» деп қабылдайды. Осы орайда, ғылым саласында нәти­желі ғылыми еңбектер беретін із­де­нім­паз жандарды да өз саласының жұл­дыздары қатарына жатқызуға болатын сияқты. Бұған қалай қарай­сыз?
– Үлкен ғылымды үлкен ғалымдардың жа­сайтындығы, әр ұлттың белгілі бір ғы­лым саласын дамытушы, ел игілігіне жа­ра­тушы шоқ жұлдыздай кемел тұл­ға­ла­рының болатыны анық. Әртүрлі салада ғылымды өзіндік пайым-ойларымен байы­тып, елеулі еңбектер бере білген, елі­міз­дің мақта­ны­шына айналған ға­лымдар бар. Ғылым ұлт игілігі үшін жаса­лы­на­тын­дық­тан, ғалымды «жұлдыз» емес, жұлдызы жоғары ұлт шы­рақ­шысы деп атаған дұрыс деп ойлаймын. Абай атамыз айтқандай, «жылы жүрек, нұрлы ақыл, ыстық қайраты» бар ғалымдар мен кемеңгер тұлғалардың еңбектері ұр­пақ­тан-ұрпаққа мәңгі жасай бермек. «Ға­лым­ның хаты өлмейді» демекші, ғасырдан-ғасырға жалғасып жатса да ғылымды жа­сау­шы ғалымдар шоқтығы биік, сөнбес шы­раққа айналады. Сондықтан Тәуелсіз елдің ғылымының да, ғылымды жасаушы ғалымының да жұлдызы жоғары болсын дегім келеді.
– Әңгімеңізге рақмет. Ғылым жо­лын­дағы ізденістеріңізге табыс тілей­мін.